‘Voor ons zijn betrouwbare beelden essentieel,’ aldus Caroline Lapidaire van World Press Photo. Zij is als coördinator verantwoordelijk voor alle relaties met derde partijen en in die hoedanigheid medeorganisator van de Tegenlicht Talk.
De afgelopen maanden sloegen VPRO Tegenlicht en World Press Photo de handen ineen voor de eerste Tegenlicht Talk op Lowlands. En aanstaande vrijdag klokslag 13:25 uur is het dan zover: dan zal de Echo-tent bol staan van gesprekken en persoonlijke verhalen over fake news, beeldmanipulatie, factchecking en de dilemma’s van een fotojournalist.
keurmerk
‘Mensen over de hele wereld zien ons als een keurmerk. Je weet dat als je een door ons geselecteerd beeld onder ogen krijgt, deze waarheidsgetrouw is en van hoge kwaliteit. Het is de uitdaging om het imago van zorgvuldigheid en betrouwbaarheid in stand te houden, zeker in een tijd die zo gekenmerkt wordt door fake news en de opkomst van deepfakes’. Dat zijn nepvideo’s waarin prominente figuren als Obama en Trump door middel van kunstmatige intelligentie dingen zeggen die ze normaal gesproken niet eens zouden durven uitspreken. In de toekomst kan deze deepfake-opmars enorme gevolgen hebben.
Tegenlicht maakte daar vorig jaar deze uitzending over. Daarin ging het ook over de constante stroom van beelden die de hele dag maar ons over worden uitgestort in een medialandschap dat steeds verder verkavelt en hoe de jongste generatie hiermee omgaat. Net als Tegenlicht wil World Press Photo hen bereiken. Zo ontstond ook het Lowlands-idee ‘We willen graag een breder en jonger publiek aanspreken op een andere en nieuwe manier en dus benaderde ik de Lowlands-organisatie. We kwamen te spreken over beeldmanipulatie, waarop we in contact werden gebracht met Tegenlicht. Een goede match, omdat we elk op onze eigen manier met inhoudelijke verhalen bezig zijn.’
de strengste wedstrijd ter wereld
Net als in de journalistiek speelt factchecking een enorme rol bij World Press Photo, ‘de strengste fotowedstrijd ter wereld’. En niet alleen streng, maar ook nog eens heel groot: ‘We zien onszelf als een wereldwijd platform. Je moet je voorstellen dat elk jaar 5.000 fotografen aan onze wedstrijd meedoen, die alles bij mekaar zo’n 80.000 foto’s insturen. Het gaat hier om journalistiek, fotojournalistiek welteverstaan. Het moet dus wel allemaal kloppen.’
Hoe controleer je dat dan? Er zijn verschillende checks ingebouwd in het proces. Er wordt eerst een voorselectie gemaakt waarna een zeskoppige jury een finaal oordeel geeft: deze foto’s komen in aanmerking voor een prijs. Factcheckers van onder meer het onderzoekscollectief Bellingcat gaan vervolgens aan de slag om alle beelden nauwkeurig te checken: is er niet geknoeid met het beeldmateriaal? Klopt het wel wat we zien? Op Lowlands zal World Press Photo daar nog veel meer over vertellen.
zelf op zoek naar de waarheid
‘Waar we bij World Press Photo veel mee bezig zijn, is het bevorderen van digital literacy. Mediawijsheid dus. Mensen de juiste vragen laten stellen: wat zie je nou eigenlijk? Je kan op zoveel verschillende manieren naar een foto kijken,’ benadrukt Lapidaire.
Want als nieuwsgierige burger kun je zelf ook je steentje bijdragen. Het is volgens haar al enorme winst als de kijker zich realiseert dat je altijd kritisch mag en moet zijn. Met andere woorden: dat je je daar bewust van bent. ‘We weten dat er veel fake news is en dat er aan de lopende band wordt gemanipuleerd. Kijk naar de bron: waar komt het vandaan? Kan ik het vertrouwen? En welk verhaal wil de zender precies vertellen? Ga ook zelf op zoek naar de waarheid.’