Op dit moment zijn NFT’s vooral een speculatiemiddel voor mensen met teveel geld. Maar aan de marges van deze zeepbel beginnen zich de contouren te vormen van een nieuwe vorm van aandeelhouderschap. En dat heeft risico's.

Toen in augustus vorig jaar twee Franse ontwerpers hem benaderden, had Julien van Dorland (21) uit Barneveld geen enkel vermoeden dat hij een maand later miljonair zou zijn. Nog steeds kan hij het amper geloven, vertelt hij vanuit de zolderkamer bij zijn vader. Waar hij al dat geld aan te danken heeft? Bijna negenduizend Japanse robots. En die zijn nog maar het begin van het uitgebreide science-fiction metaversum dat hij voor ogen heeft.

Dat project heet MekaVerse. Het is een collectie van 8.888 NFT’s van robots, gebaseerd op Japanse anime, die op het moment van lancering ieder 0.2 ETH (destijds bijna 800 euro) kostten. Ze zijn allemaal anders: andere kleuren, andere hoofden, automatisch gegenereerd met animatiesoftware. Momenteel zijn de robots alleen nog maar afbeeldingen. Maar de bedoeling is dat ze tot leven komen in videogames, films en de Metaverse als fysiek speelgoed of verzamelobjecten. Via loting verkochten ze allemaal binnen één dag uit.

Foundation

Het was mei 2020 toen Julien op Instagram langs een bericht scrolde van een kunstenaar, die het had over een nieuwe website: Foundation. ‘Het was nog in aanbouw en het zag er allemaal nogal gek uit.’ Julien had destijds geen eerdere ervaring met blockchaintechnologie of crypto. ‘Maar het idee van digital ownership vond ik interessant en ik zag dat het groter ging worden.’

Daar begon hij met het aanleggen van zijn verzameling. De prijzen waren toen nog relatief laag. Zo tikte hij een relatief goedkope NFT van kunstenaar Damien Hirst uit de collectie Currency op de kop. Ook begon hij eigen werk te verkopen en werd hij later administrator voor Foundation.

In die rol ontmoette hij een van die Franse 3D-artiesten, die hulp nodig had met technische mankementen aan zijn NFT-project. Beide ontwerpers, genaamd Matthieu en Mathieu, maken kleurrijke animaties voor bedrijven als Microsoft, Adidas, Nike en Adobe. Ze hielden contact. In Augustus vroegen ze of Julien hen als co-founder wilde helpen met de marketing van een NFT-project. Hij zei ja.

NFT staat voor non-fungible token. Iedereen met een computer of telefoon kan een afbeelding van het internet als .jpeg of .png opslaan. Maar als je een NFT koopt, koop je een afbeelding die gemanaged wordt door een certificaat - of smart contract - dat permanent wordt opgeslagen in de blockchain, waarmee je bewijst dat dit digitale object officieel aan jou toebehoort of heeft toebehoord. Lees er meer over in het vorige deel.

Een hype creëren

In aanloop naar de drop op 7 november was aan Julien de taak om een hype te creëren. Daaraan danken NFT’s immers hun waarde: je verzamelt een groep mensen aan wie je belooft dat ze rendement halen uit hun investering omdat ze er als eerste bij zijn, en zo kun je alles verkopen. 

‘De sleutel zit in het opbouwen van een goede Discord en Twitter community, waarmee je professioneel communiceert.’ Hoe de NFT’s eruit gaan zien maakt volgens hem wel degelijk uit. ‘We hebben een simpele trailer gemaakt waarmee we de kwaliteit van het artwork lieten zien. Er is momenteel niets vergelijkbaars in de NFT-space.’

Hoewel de trailer al miljoenen keren is bekeken, hebben ze geen cent uitgegeven aan promotie of reclame, vertelt Julien trots. ‘Die jongens hebben allebei zelf al dertig tot vijftigduizend volgers. Ikzelf ken veel mensen in de NFT-community wereldwijd. Als je naar die mensen gaat marketen zodat zij daar weer over Tweeten, groeit het organisch zonder dat je een of andere influencer moet betalen.’ Toen het eindelijk zover was, meldden 170 duizend mensen zich om als eerste een NFT te kopen.

'het is voor mij twenty-four seven NFT's'

Nachten doorwerken

Julien heeft al lang ervaring met digitaal netwerken. Op zijn veertiende bracht hij veel tijd door op Skype. Hij had er 1600 contacten, vooral uit de ‘YouTube sferen’. Zo leerde hij zichzelf motion graphics en 3D-animaties maken en deed hij klusjes voor YouTube kanalen. 

School vond hij maar niks. ‘Alles gaat te langzaam, de systemen lopen achter. Ik wist al wat ik wilde doen: dingen ontwerpen, dingen maken. En dan zit je op zo'n school waar je allemaal vakken moet leren die daar helemaal niks mee te maken hebben.’ Na drie jaar havo had hij er geen zin meer in. ‘Toen heb ik snel mavo gedaan, afgerond, klaar.’

Vervolgens ging hij vormgeving studeren op het ROC Amersfoort. ‘Nou, dat kon ik al. Dat was ook heel erg frustrerend. Op een gegeven moment was ik meer een soort leraar voor mijn klasgenoten. Na drie jaar ben ik ermee gestopt.’

Nu werkt hij dag en nacht in zijn kamer om eigenhandig contact te onderhouden met de MekaVerse community. Omdat hij met Amerikaanse en Chinese tijdzones te maken heeft, betekent dit vaak doorwerken tot diep in de nacht. ‘Het is twenty-four-seven NFT’s.’ Slapen doet hij soms overdag.

Start-up in de metaverse

Dankzij de drop via OpenSea zetten Julien, Matthieu en Mathieu gezamenlijk pakweg 7 miljoen euro om. Ook zit in het certificaat van de NFT’s ingeprogrammeerd dat ze 2,5 procent van de doorverkoop ontvangen. Met een trading volume van meer dan 45 duizend ETH (omgerekend meer dan 130 miljoen euro) levert dit ze nog 3 tot 4 miljoen euro extra op.* De gemiddelde Meka-NFT kost inmiddels rond de 10 duizend euro.

Naast een nieuwe laptop en een nieuwe bureaustoel is Julien niet van plan om de rest van het geld om te zetten en er leuke dingen mee te kopen. Het dient als startkapitaal om het bedrijf verder te laten groeien. 

‘We willen niet een klein projectje blijven. We willen eigenlijk een soort Star Wars of Marvel worden, maar dan in de NFT-space.’ Zoals Julien het voor ogen heeft, staat de gemeenschap van fans hierin centraal. ‘Wij communiceren direct met de community via Discord, via aankondigingen, via posts, via de chat. Je ziet niet zo snel de baas van Apple of Disney zomaar met mensen praten.’

'Je ziet niet zo snel de baas van Apple of Disney zomaar direct met mensen praten'

Tijdens het schrijven van dit artikel kelderde de waarde van Ethereum van 4 duizend euro naar 2,7 duizend euro, waarschijnlijk mede door de stroomuitval in Kazachstan. Getallen zijn dus een schatting en hevig fluctuerend.

De optelsom (in Ethereum) van alle transacties binnen een collectie van NFT’s. In het geval van de MekaVerse betekent het dat elke keer dat iemand bijvoorbeeld 1 ETH betaalt voor een Meka-NFT, er 1 ETH wordt opgeteld bij de totale trading volume.

Venture capital opnieuw uitgevonden

Die focus op community is kenmerkend voor veel NFT-projecten. Doordat iemand een NFT koopt, kan het project dankzij die inkomsten verder groeien, wat de waarde van de NFT kan laten toenemen. Afhankelijk van de groei van het project besluiten NFT-houders of ze vasthouden, of doorverkopen. Bovendien verleent het bezit van een token zeggenschap aan de houder ervan. Hoeveel van welke tokens een wallet bezit, wat hij of zij ervoor heeft betaald en aan wie en voor hoeveel het wordt doorverkocht staat allemaal vastgelegd in de blockchain. 

Zo’n systeem heeft veel weg van durfkapitalisme: in een vroeg stadium kopen private beleggers aandelen van een start-up, die bepaalde beloftes doet waarvan nog onzeker is of deze ook waargemaakt kunnen worden. Als beloning voor hun vroege en dus risicovolle investering krijgen deze venture capitalists gedeeltelijke zeggenschap over de inhoudelijke bedrijfsvoering van de onderneming. Als het bedrijf groeit, kunnen deze investeerders hun aandelen weer doorverkopen met enorme winsten.

Julien omarmt het nieuwe bedrijfsmodel. ‘Als een bedrijf funding nodig heeft gaat dat nu via de oude manier: investeringen en dat soort dingetjes. Dat kan allemaal heel lang duren. Met crypto kan alles veel sneller.’

Dat kan ook enorm misgaan. Eind jaren 90’ en begin 2000 werd er volop gespeculeerd op kleine tech start-ups. Venture capitalists konden makkelijk aan geld komen via investeringsbanken die enthousiast waren over de wildgroei aan online ondernemingen: alles met een .com suffix in de naam kon rekenen op flinke bedragen. Ook als de bedrijfjes helemaal nooit winsten boekten, was de gedachte dat er een nieuw tijdperk was aangebroken in de economie waarbij oude regels niet meer golden. ‘Groei voor winst’ was de mantra. De meeste uitgaven van veel overgewaardeerde bedrijven gingen naar marketing en het aanleggen en onderhouden van netwerken om naamsbekendheid te verspreiden. De winst-verlies ratio was op een gegeven moment niet meer vol te houden. In 2000 barstte de bubbel, wat wereldwijd leidde tot een lichte recessie.

Wat een NFT-project zoals MekaVerse doet is eigenlijk niets anders dan een groep particuliere investeerders verenigen binnen een continue aandeelhoudersbijeenkomst (de Discordgroep). Alleen regelt computercode de financiële administratie, zijn de bedragen kleiner en gefragmenteerd over een grotere groep mensen, zijn er geen regels en betaalt niemand belasting (ook al hoor je dat wel te doen). En gebeurt due diligence op basis van een eerste indruk zoals een trailer, testimonial, of mond-tot-mond reclame, in plaats van het dagenlang doorspitten van bedrijfsadministratie.

Waar komt al dat geld vandaan?

Een ander belangrijk verschil is de herkomst van het investeringsgeld. Waar venture capital meestal afkomstig is uit private fondsen, grote erfenissen en investeringsbanken, is het idee achter NFT-projecten dat individuen met een gemiddeld inkomen hun eigen spaargeld erin willen steken. Als cultureel object signaleren NFT's individuele status en virtuele identiteit in de online gemeenschap. Dat maakt het verhaal rondom de investering persoonlijker dan een aandeel. Wat niet wegneemt dat ook hedgefondsen en andere ‘whales’ veel geld in de markt steken.

In bijna heel Europa is de spaarrente momenteel negatief. Tegelijkertijd hebben veel mensen, vooral de boven- en middeninkomens - door de pandemie nog altijd geld over dat normaliter aan vakanties en avondjes uit zou zijn besteed. Al dat geld zoekt een uitweg, want op de bank wordt het alleen maar minder. Gehypte concepten waar het woord ‘blockchain’, ‘crypto’ of ‘metaverse’ in voorkomt trekken de aandacht, mede door de utopische toekomstvisie die deze technologieën met zich meebrengen (ook al bestaan beide al sinds de jaren 90’).

alles waar het woord ‘blockchain’, ‘crypto’ of ‘metaverse’ in voorkomt trekt de aandacht van investeerders

Daarnaast is het aantrekkelijk voor veel jongeren, die volgens het NRC gevoelig zijn voor invloed via social media. Rappers, DJ’s en andere influencers (zoals Kim Kardashian en Don Diablo) adverteren steeds meer met (eigen) cryptomunten en NFT’s. Volgens het Nibud belegt meer dan een kwart van de Nederlandse jongeren in crypto. Gelikte apps en sites zoals Binance, Coinbase, Foundation en OpenSea maken het toegankelijker dan ooit om crypto en NFT’s te kopen. Diezelfde generatie heeft vaak moeite met het vinden van een vaste baan, hypotheek of huis en gaat gebukt onder een oplopende studieschuld. Dat maakt de gok wagen nog extra aanlokkelijk, en daar speelt deze business slim op in.

Paradijs voor scammers

Als er ergens een winnaar is, betekent dat meestal dat er 999 verliezers zijn. De koersen reageren sterk op onverwachte wendingen. Nadat China het minen van cryptomunten verbannen had vanwege het hoge stroomverbruik, zijn veel miners naar Kazachstan vertrokken. Daar zijn nu hevige interne conflicten gaande, die een aantal dagen geleden leidden tot landelijke stroomuitval. Vrijwel direct kelderden de koersen van Bitcoin en Ethereum met honderden euro’s. 

Ook Julien geeft toe dat er risico’s zijn, vooral wanneer mensen instappen zonder zich goed in te lezen. Tijdens de drop van zijn NFT-collectie verdween er volgens zijn eigen schatting voor een miljoen aan Ethereum in de zak van scammers. Oplichters weten op het juiste moment in te springen tijdens een drop. In korte tijd maken ze neppe websites en kopiëren ze NFT-collecties om zo het verkeer naar hun vervalste aanbod om te leiden. 

Technisch gezien zijn Cryptowallets bijna niet te hacken, zegt Julien. Daarom gebeurt de meeste oplichterij via social engineering. Omdat de technologie nog best ingewikkeld is, krijgen hackers makkelijk toegang tot cryptowallets door iemands vertrouwen te winnen en diegene te beloven te helpen met bijvoorbeeld een moeilijke transactie. Vervolgens sturen zij alle assets naar hun eigen wallet. ‘Dan ben je het voor altijd kwijt. Er is geen manier om iets terug te krijgen. Je kan niet even de baas van Ethereum bellen, van: yo, kun je dat terugsturen? Er is niet één bedrijf dat dat allemaal regelt.’

als je bent opgelicht is je geld voor altijd weg. Je kan niet even de baas van Ethereum bellen.

Hoe transparant is die blockhain nu echt?

Maar was de bedoeling van de blockchain niet dat iedere transactie openbaar inzichtelijk is? Zou het niet het einde van fraude betekenen? ‘Alle transacties zijn transparant en alles wat gebeurt is transparant,’ legt Julien uit, ‘maar wie daarachter zit, dat weet je niet. Dat is alleen maar een adres.’

Dat vindt hij prima zo. Als je Julien’s openbare account opzoekt op OpenSea, heeft hij daar 1.2 Ethereum op staan. Al die miljoenen van hem zitten in een andere, anonieme wallet. ‘Voor privacy, en een stukje veiligheid. Je gaat toch ook niet met een kruiwagen met geld over straat lopen?’

Verhuizen naar een belastingparadijs

De komende tijd blijft Julien hard doorwerken vanaf zijn zolderkamertje in Barneveld. Al zal hij daar niet eeuwig blijven wonen. Het plan ligt er om binnenkort een kantoor te openen, het team uit te breiden en misschien wel een volgende drop - of investeringsronde - te plannen. 

Waar precies, weet hij nog niet. ‘Misschien Amsterdam. Misschien Parijs. We dachten ook aan Cyprus, omdat je daar natuurlijk geen cryptobelasting betaalt. Portugal is ook wel gunstig wat dat betreft. Of wellicht Seoul. We moeten nog even kijken qua locatie waar het beste uitkomt. En als ons kantoor daar zou komen, dan zou ik daar natuurlijk ook heen verhuizen.’