Volle lippen, een dikke kont en graatmager. Dat is het schoonheidsideaal als we sociale media moeten geloven. Zijn we op weg naar een universeel schoonheidsideaal?

Beauty pays! Wie mooi is, heeft meer succes met het vinden van een baan, een huis en een netwerk. Maar wat is mooi?

Vroeger vergeleken we onszelf met de mensen om ons heen. Tegenwoordig grijpen we naar onze telefoon. Miljoenen foto’s van influencers, modellen en acteurs vliegen over ons scherm. Ze poseren met dure auto’s, puppies en gebruiken hetzelfde filter. Eigenlijk tamelijk bizar: we beschikken over een oneindigheid aan content, maar als je door de overzichten scrollt staat, iedereen er hetzelfde op.  

Een wereld waarin iedereen hetzelfde eruit ziet. Het klinkt onmogelijk, maar filosoof Heather Widdows, auteur van het boek 'Perfect Me', denkt dat schoonheidsidealen wereldwijd samensmelten. De hoogleraar ethiek ontcijferde een wereldwijde trend: jong, strak, glad en slank. Influencer Kim Kardashian is volgens haar het perfecte voorbeeld. Kardashian heeft meer dan tweehonderd miljoen volgers op Instagram en is een van de meest invloedrijke personen ter wereld. Met haar gebronsde huid en jonge strakke lichaam voldoet ze aan alle criteria. 

Toch roept dat ideaal vragen op. Zijn die kenmerken niet te veel gebaseerd op het westerse perspectief? Hui-Hui Pan, activist en oprichter van het Pan Aziatische Collectief (PAC) denkt van wel. ‘Dit generieke schoonheidsideaal bestaat niet voor Aziaten’, zegt Pan. ‘Niet iedereen wil lijken op Kim Kardashian. Ik vraag me af veel Aziaten überhaupt weten wie ze is. En nog belangrijker: de proporties van een kardashian-lichaam zijn voor de meeste mensen onmogelijk. Heb je ooit een Aziatische vrouw met kontimplantaten gezien?’

Hui-Hui Pan

Met PAC streeft Pan naar betere Aziatische vertegenwoordiging in Nederland. Vorig jaar startte ze de petitie 'Wij zijn geen virussen'. Mensen met een Aziatisch uiterlijk werden aan het begin van de pandemie het mikpunt van virusgrappen. Ook was ze te gast als spreker bij onze Tegenlicht meet-up van de aflevering ‘Perfect Me’. 

Dat schoonheid steeds belangrijker wordt staat buiten kijf. Maar het idee van één wereldwijd schoonheidsideaal is volgens haar onmogelijk. Elke samenleving streeft zijn eigen idealen na. Het globale schoonheidsideaal waar Widdows het over heeft, zijn naar haar idee eerder een botsing dan een samensmelting met de Aziatische cultuur.

Wassen met melk

Het schoonheidsideaal in Azië wordt net zoals bij ons beïnvloed door sociale media, maar de rolmodellen verschillen wereldwijd, zegt Pan. Het westen is gefixeerd op Amerika en plaatst Hollywood op een voetstuk. In Azië kijken ze liever naar filmsterren uit Japan, Korea of India. ‘Het is arrogant om te denken dat iedereen zijn schoonheidsidealen uit het westen haalt. Een gebronsde huid wordt in Azië eerder verafschuwd dan verheerlijkt. En kontimplantaten zijn uit den boze.' 

Hoe ziet het Aziatische schoonheidsideaal er dan wel uit? ‘Mijn huisgenoot waste haar gezicht altijd met melk,' vertelt Pan. 'De Japanse geisha’s deden dat vroeger met kwik en andere giftige stoffen. Het doel: een parelwitte huid. Hoewel er steeds meer ruimte is voor diversiteit in de mode-industrie, blijft een witte huid een groot statussymbool in Azië. De cosmetische industrie houdt die beeldvorming in stand en verdient bakken met geld door ‘whitening’ crèmes.'

Een witte huid zorgt voor status, maar een dun en slank lichaam is de minimale eis. ‘Een mooi uiterlijk bestaat in Azië uit een soort matrix; iets wat je simpelweg moet afvinken als je succesvol wilt zijn. De stijlen verschillen per land, maar over het algemeen bestaat de matrix uit een dun lichaam, lang dik zwart haar, grote ogen en een witte huid.' 

De concurrentie voor het vinden van een huis of baan is volgens Pan vele malen groter dan in het westen. Het aantal Chinezen met een universitaire diploma is de afgelopen twintig jaar explosief gegroeid. De competitie is moordend. En als je er met je kop bovenuit wil steken, maakt schoonheid het verschil. 

Het is arrogant om te denken dat iedereen zijn schoonheidsidealen uit het westen haalt

Digitaal perfect

En apps en social media, zorgen die dan ook niet voor één wereldwijd schoonheidsideaal? De filters en bewerkingsapps die Aziaten gebruiken zijn een stuk radicaler dan hier. De Aziatische app BeautyPlus heeft bijvoorbeeld de filter ‘gemengd bloed’. Met deze filter kunnen Chinese gebruikers zichzelf een Euraziatisch uiterlijk geven.

In Japan zijn kawaii-apps heel populair. Het woord kawaii staat voor ‘schattig’ en ‘lief’. De app vergroot onder andere je ogen en zorgt voor een blozende blik. Het resultaat is een onproportioneel gezicht met grote ogen en rode wangen. Het toonbeeld van een manga-poppetje.

We raken gewend aan ons virtuele uiterlijk

Oogcorrectie

Door het gebruik van filters en bewerkingsapps raken we volgens socioloog Sylvia Holla gewend aan ons virtuele uiterlijk en schamen we onszelf over hoe we er in de ‘echte’ wereld uitzien. Op lange termijn leidt het virtuele uiterlijk tot meer angst en onzekerheid over je lichaamsbeeld. 

Dit ziet Pan ook in de Aziatische cultuur. Cosmetische ingrepen maken daar onderdeel uit van het dagelijks leven. Meer dan de helft van de Aziaten heeft een ‘monolid’. Dat betekent dat je maar één ooglid hebt. Hoe dat eruit ziet? Kijk even in de spiegel. Als je met je ogen knippert, kunnen er twee dingen gebeuren. Als je een dubbel ooglid hebt, ontstaat er een extra vouw boven je oog. Je ogen lijken hierdoor groter. Met een monolid, het woord zegt het al, heb je maar één ooglid. Veel Aziaten vinden een dubbel ooglid mooier.

Een extra ooglid is er zo bijgeplakt. Het is de meest gebruikte cosmetische ingreep in Azië. Wereldwijd staat ‘ie op de derde plek. Willen Aziaten er dan toch stiekem westers uitzien? Nee, zegt Pan. ‘Aziaten willen grote mooie ogen, dat is iets anders.’ 

'We beïnvloeden elkaar wereldwijd met social media en onze standaarden, maar dat zorgt niet gelijk voor een homogeen idee van schoonheid. Er is te veel diversiteit voor één schoonheidsideaal.'