Eén op de 10 Nederlanders heeft een beperking. Toch is deze groep nauwelijks vertegenwoordigd in de media of op de catwalk. Model Elke van Achterberg (20) verloor haar been toen ze jong was, maar had lange tijd geen rolmodel. Ze richt daarom haar eigen inclusieve modellenbureau op. VPRO Tegenlicht zoekt haar op achter de schermen bij Elle.

Het is geen nieuws dat het in de modewereld nog steeds ontbreekt aan diversiteit. Jong, wit en dun is lange tijd het schoonheidsideaal geweest, ruim vertegenwoordigd in de grote modebladen en op de catwalks.
Anno 2020 lijkt hier eindelijk verandering in te komen. Grote bewegingen zoals Black Lives Matter en body positivity, die veel gehoor krijgen via social media, zetten de modewereld onder druk. Langzaam lijkt er meer ruimte te komen voor verscheidenheid, kleur, en plussize modellen. Is diversiteit de zoveelste trend van de mode-industrie of komt er eindelijk écht verandering?

Niet welkom in de wereld

Elke van Achterberg (20) is één van de weinigen in de modellenwereld met een beperking. Op jonge leeftijd verloor ze door een ongeval haar been. Ze kwam in een rolstoel terecht, en kreeg later een beenprothese. Lange tijd miste ze een rolmodel: ‘Als je naar de middelbare school gaat, dan ga je toch op zoek naar mensen die zijn zoals jij. En als jij nooit zo iemand ziet, dan voel je jezelf toch snel eenzaam. Ik heb heel vaak het gevoel gehad dat ik niet welkom was in deze wereld, omdat ik in een rolstoel zit en op een beenprothese loop.’

Elke’s gevoel klopt als je kijkt naar de vertegenwoordiging van mensen met een beperking in de media. Eén op de 10 mensen in Nederland te maken met een lichamelijke beperking. Toch wordt deze groep amper vertegenwoordigd in de media, blijkt uit een onderzoek van de Erasmus Universiteit. Van de 6129 gasten in talkshows op de publieke omroep hadden slechts 66 gasten, iets meer dan één procent , een handicap.

Dit moet anders, vindt Elke: ‘Het is ontzettend belangrijk dat iedereen het gevoel heeft van: ik mag hier zijn’. Representatie speelt hierbij een belangrijke rol. ‘Mensen met een lichamelijke beperking worden nog vaak vergeten in onze maatschappij. Kijk alleen al naar hoeveel gebouwen er nou uiteindelijk echt rolstoeltoegankelijk zijn? Dat zijn er niet veel, helaas.’

‘ik heb op shoots gestaan waar ik naast een model stond die gewoon de volle mep betaald kreeg, en ik kreeg een cadeaubon’

Juist omdat ze een rolmodel miste, besloot ze in 2016 om zelf modellenwerk te gaan doen. En met succes: ze deed verschillende shoots voor tijdschriften en liep als model voor fashion weeks. Maar, vaak werd ze niet hetzelfde behandeld als andere modellen: ‘Ik heb op shoots gestaan waar ik naast een model stond die gewoon de volle mep betaald kreeg, en ik kreeg een cadeaubon.’ Ik heb toen zelfs de opmerking gekregen: ‘je moet blij zijn dat je hier al mag staan, want jij bent natuurlijk geen echt model met dat been van jou. En dat zijn hele heftige dingen om te horen.’

Deze ervaringen in de harde en niet inclusieve modewereld gaven Elke de motivatie om zelf verandering te creëren. Daarom is ze in het afgelopen jaar haar eigen modellenbureau gestart: Visible models. Het bureau staat voor inclusiviteit en eerlijke betaling.

 Vanuit haar eigen ervaring wilt Elke de modellen coachen in het kiezen van de juiste shoots. ‘Bij Visible Models kijken we niet naar maten, lengtes, afkomst of dat iemand wel of geen beperking heeft, maar juist naar de personen die voor de camera staan. Centraal staan sterke verhalen van echte mensen: het doel is om juist die verhalen en die mensen meer in de modellenwereld en de media te laten zien.’

Een trend of een échte verandering?

 Volgens Elke is er wel degelijk een verandering gaande in de modewereld: ‘Je ziet steeds meer modellen met een verschillende afkomsten, huidskleuren of lichaamstypes, en dat is een goede ontwikkeling.’ Ook in haar eigen modellencarrière merkt ze de verschillen vergeleken met een paar jaar geleden. Waar het voorheen meestal draaide om haar ‘zielige verhaal over dat stomme been’, wordt ze nu ook gevraagd voor een gewone shoot. Zoals de shoot van vandaag, waarvoor ze is gevraagd om model te staan voor de nieuwe voorjaarscollectie van de Elle.

‘diversiteit moet niet bijzonder, maar normaal zijn.’

Toch zie je volgens Elke nog te vaak dat merken en bladen een diversiteitschecklist aan het afstrepen zijn. Dit terwijl het niet gaat om één shoot of één campagne, maar dat ze over een langere tijd bezig zijn met inclusiviteit.’ Het moet namelijk geen trend zijn om de hashtag #diversity te gebruiken, benadrukt ze. ‘Een échte verandering in de modewereld is nodig, op lang termijn. Diversiteit moet niet bijzonder, maar normaal zijn.’ 

Esther Coppoolse, de creative director van Elle, werkt al 18 jaar voor het modeblad. Ze heeft veel zien veranderen in de modewereld. ‘Je had eerst de supermodels in de jaren negentig, daarna kwam een eentoniger vrouwbeeld en op dit moment zie je dat het bij modellen meer om de persoonlijkheid gaat.’ Ook zien we steeds meer diversiteit in de modellenwereld, zegt Esther. Op de vraag of diversiteit dan niet ook een trend is antwoord ze stellig ‘nee’. ‘Ik voel me steeds vrijer om keuzes voor diversiteit te maken en ik vind het ook belangrijk dat we daar als Elle in voorop lopen. Volgens Esther is de ontwikkeling blijvend, maar er is nog ruimte om te groeien. Zo zou er bijvoorbeeld nog meer met het klassieke man-vrouw beeld in de mode gespeeld mogen worden.

Edine Russels, eindredacteur van Elle, denkt niet dat het blad zichzelf al op de schouder mag kloppen. Het is een missie waar ze mee bezig zijn, waarin ze soms ook nog erg afhankelijk zijn van de rest van de mode industrie. ‘Als er net een show is geweest wil je snel die collectie laten zien, maar al die sample sizes die je dan binnen krijgt zijn maatje zero. Daar past gewoon niemand in.’

Soms maakt Edine zich wel eens boos wanneer iemand over een model zegt dat ze haar niet mooi vinden. Zij denkt namelijk dat wat wij mooi vinden voor een groot deel te maken heeft met gewenning. ‘Ik merk dat wanneer ik een model die afwijkt van de oude norm zes keer heb gezien, ik haar bijvoorbeeld bestempel als; het coole model van Gucci. Het gaat uiteindelijk ook om gewenning.”

‘we zijn geen groepje zielige gehandicapten die ook gezien willen worden’

Met haar bureau Visible models wil Elke een duidelijk signaal afgeven naar de modewereld: iedereen verdient het om visible te zijn. Ook mensen met een beperking. Maar: ‘dit is niet één groep’, benadrukt ze. Zo heeft Elke modellen gecontracteerd met en zonder beperking. ‘We zijn geen groepje zielige gehandicapten die ook gezien willen worden. Dat is niet wat ik wil uitdragen. We zijn gewoon een commercieel modellenbureau, die er voor gaan vechten om een plekje te krijgen in deze ontzettend harde wereld. We moet erbij horen, net zoals de rest.’