Elke donderdag spijbelt Anuna de Wever met vele andere scholieren. Haar boodschap: politici moeten nu eens begrijpen dat het om onze toekomst gaat en in actie komen – voordat het echt te laat is: ‘We wachten nu al dertig jaar. Dit kan niet meer door de beugel.’ Ze vertelt over hoe een filmpje dat haar moeder liet zien alles in gang zette en hoe nadien haar leven drastisch veranderde. Een gesprek over haar idealen en wat plotse roem met je doet. Worstelt zij zelf met een duurzaam en groen leven?
Future shock
#25 De klimaatopstand van Anuna De Wever
Sinds december vorig jaar voert de 17-jarige Anuna De Wever samen met Greta Thunberg de klimaatprotesten aan. Elke donderdag spijbelt ze met vele andere scholieren. Researcher Tom Reijner ging naar Mortsel bij Antwerpen voor een persoonlijk gesprek bij De Wever thuis.
Bij Anuna de Wever thuis
‘Wil je koffie? Okay, dan ga ik dat even zetten. Het is over tien minuten klaar. Pak maar gewoon als je zin hebt. En ja, ga gerust in de zon zitten in onze tuin. Maak het je gemakkelijk.’
De moeder van Anuna De Wever schiet haar kantoor in voor een Skypegesprek. Binnen zitten Anuna’s zusje en haar vriendin. De een ligt languit op de bank, de ander zit te blokken voor haar examens. Ik kijk om me heen. Het is een beetje het huishouden van Jan Steen – overal liggen papieren en boeken, het keukenblad is bevlekt met koffie en in een hoekje liggen alle benodigdheden voor het maken van een carrot cake. Aan de muur hangt een ingelijst krantenartikel over Anuna. Trots zijn ze, dat staat vast. Maar ik heb ook het idee dat alles hen een beetje overvalt.
Ik ben hier voor een gesprek met de jonge klimaatactivist, voor onze podcast Future Shock. Maar de 17-jarige rijzende Vlaamse ster is er zelf nog niet. Er is sprake van een dubbele afspraak of in elk geval een ander interview dat uitloopt.
Als ik aan de deur sta voor haar huis, doet haar moeder open. ‘Wie bent u’, vraagt ze ietwat argwanend.
Niet gek, schiet het door mijn hoofd, na alles wat ik las over bedreigingen, haat en andere narigheid op sociale media. Haar vader rept met geen woord als hij mij passeert.
Als ik zeg wie ik ben en dat ik met Anuna persoonlijk deze interviewafspraak heb geregeld, wordt het tweelingzusje erbij gehaald. Zij blijkt de agenda van Anuna bij te houden, maar hier is wat misgegaan. ‘Ik ben net helemaal uit Amsterdam gekomen,’ zeg ik waarna ik Anuna aan de telefoon krijg.
‘Sorry, mijn excuses, ik kom er zo snel mogelijk aan. Half uurtje, is dat goed?’ Haar moeder verzucht: ‘Het is allemaal wel een beetje veel aan het worden.’
Een poosje later zitten we dan tegenover elkaar in haar kamer, tussen alle kleren, boeken en met andere spullen overladen bureau aan het raam. Het is, laat ik het maar gewoon zeggen, een flinke rommel. Ik heb net genoeg plek voor mijn laptop met daarop het script en een paar vragen die ik zeker aan haar wil stellen. We zitten dicht op elkaar, want dat moet met deze microfoon. Buiten slaat het weer plotseling om; de regen klatert op de straat en de takken deinzen mee op de vlagerige wind.
België doet het rampzalig
Het komt het persoonlijke intieme karakter van het gesprek alleen maar ten goede. Anuna vertelt openhartig en bevlogen – dat is zij aldoor soms zelfs met het spreekwoordelijke stoom uit haar oren – over hoe zij op het idee van de klimaatstakingen kwam en hoe haar eerste mars in Brussel verliep. Dat ze na haar oproep op sociale media die viral ging niet wist of er überhaupt wel mensen zouden komen opdagen.
Maar toen stonden daar toch duizenden mensen. Gedurende het gesprek blijkt dat het haar toch vooral te doen is om de druk op politici hoog te houden. De klimaatmarsen gaan – hoewel er minder mensen op komen dagen – door in elk geval tot de federale verkiezingen in België, benadrukt Anuna.
Ik zeg haar dat ik daar als Nederlander niet zo heel veel zicht op heb wat er dan zoal in haar land gebeurt. In Nederland gebeurt er ook te weinig – al ligt er nu wel een klimaatakkoord op tafel en komt het vermoedelijk tot een milde CO2-heffing op bedrijven – maar uiteindelijk zullen de echt grote bedrijven die voor de economie van groot belang zijn toch wel de dans ontspringen.
‘Om eerlijk te zijn doet België het rampzalig slecht,’ is haar antwoord. ‘We staan op de 24ste van de 28ste plek, Europees gezien.’ Ik schrik er van, maar ga er ook niet echt op door. Omdat ik haar felheid over de toekomst van de volgende generaties op dat moment interessanter vind. Ah, denk ik, zo zijn we helemaal rond.
Nadien blijft deze vraag toch hangen. Hoe slecht doet België het? Van een klimaatwet blijkt in elk geval nog lang geen sprake. Terwijl er in Nederland een klimaatakkoord werd gesloten en er wordt gesproken over een (milde) CO2-heffing voor bedrijven, werd in Belgie een grondwetsartikelwijziging weggestemd. Die had het pad moet effenen voor een bijzondere klimaatwet.
Tegenstanders van zo’n dwingende wet willen liever inzetten op een verplicht samenwerkingsverbond tussen alle bestuurlijke niveaus (en dat zijn er nogal wat in België). Alleen, zeggen klimaatactivisten als Anuna De Wever: dit soort akkoorden hebben in het verleden bewezen niet te werken.
Niet alleen politieke en bestuurlijke versnippering is het probleem, ook onwil staat zeker aan de basis van de boosheid onder Belgische jongeren. Exemplarisch is het feit dat een milieu-minister in een privejet naar de klimaattop in Polen vloog, eind vorig jaar. Belgie besloot de aldaar uitgesproken klimaatambities niet te onderschrijven.
Buurlanden sloten zich wel aan de bij de coalitie. Binnen de federale regering – die vorig jaar ten val kwam en waardoor er dus nieuwe verkiezingen komen – is een prominente rol weggelegd voor N-VA, de Vlaamse nationalisten. En ja, die zijn op zich niet tegen een verstandig klimaatbeleid zolang de economie er niet onder lijdt. Gematigdheid, geen drastische maatregelen aldus.
En dat is juist wél wat de uitgesproken Anuna en al die andere scholieren willen. ‘We wachten al dertig jaar. Actie, nu!’ Het is in elk geval duidelijk dat Het Klimaat op de politieke agenda staat – meer dan ooit tevoren.