Pulitzerprijs-winnares en bestsellerauteur Annie Proulx schreef 'Schorshuiden', een monumentale roman over de ontbossing van Noord-Amerika waarin kolonisten het continent over razen in een tomeloze honger naar meer hout en geld.

De grande dame van de literatuur houdt van bomen, misschien wel meer dan van mensen. Ze woont in het uiterste westen van de Verenigde Staten, in de Olympic Mountains buiten Seattle, waar nog een klein plukje oerbos over is. Ze vertelt ons over haar relatie met bomen en het bos, en wat wij daar van kunnen leren. Proulx wijst ons op de gebalanceerde en respectvolle relatie die de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika hadden – voor de kolonisten kwamen – en pleit daarom ook voor het uitbreiden van wilde, ongecultiveerde bossen.

Dat we veel kunnen leren van de bomen en het bos wisten de oorspronkelijke bewoners van Amerika dus al lang. We portretteren hoogleraar bosecologie Robin Wall Kimmerer in het bosgebied waar zij onderzoek doet met haar studenten. Ze heeft zelf wortels in de Potawatomi-stam en combineert haar traditionele afkomst met wetenschappelijke methodes om beter inzicht te krijgen in de plek die wij in kunnen nemen in de niet-menselijke wereld. Ze leert haar studenten te luisteren naar wat de levensvormen – die al miljoenen jaren langer leven dan wij – ons te vertellen hebben.

De mensheid kapt echter, ondanks Proulx' wijzende vinger, stug door, zonder te luisteren naar wat dat bos ons te vertellen heeft. Terwijl alleen al een verdubbeling van het aantal bossen de schade – die de gehele transportsector aanricht aan de atmosfeer – zou kunnen opheffen.

Op Vancouver Island staat een eenzame oude douglasspar te midden van een gigantische leegte. We vertellen hier het verhaal van een Canadese houthakker die deze boom op een dag tegenkwam en hem simpelweg niet kon omhakken. De boom was zo oud en overweldigend dat hij besloot hem te beschermen. De bijna honderd meter hoge 'Big Lonely Doug' werd vervolgens geadopteerd door activist Ken Wu en zijn Ancient Forest Alliance en staat als enige overeind op een slagveld van gevelde bomen. 

In Canada bezoeken we bomen-onderzoeker Suzanne Simard die tegen de wetenschappelijke mores van haar tijd in onderzoek deed naar de communicatie tussen bomen. Ze haalde er de cover van het meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature mee, onder de kop 'Wood Wide Web'. Simard legde de complexe systemen bloot waarin bomen met elkaar praten en elkaar waarschuwen. En leert ons het bos te zien als gemeenschappen die meer aan ons verwant zijn dan je op het eerste gezicht zou zeggen.

Voor Simard is de gedachte aan een leven zonder bomen een hel. Wij horen in de natuur, en de gedachte dat we er los van staan heeft ons juist in de situatie gebracht waar we nu inzitten. We zouden ons dus vooral van onszelf moeten bevrijden. Al is het alleen maar om onze eigen overlevingskansen te vergroten, omdat deze onlosmakelijk samenhangen met de bomen en het bos, als ledematen aan een lichaam.

Met o.a.: Robin Wall Kimmerer (professor en bosbioloog), Suzanne Simard (bomenonderzoeker), Annie Proulx (Pulitzerprijs winnares en bestsellerauteur) en Gordon Hempton (akoestisch ecoloog).

Regie: Tomas Kaan
Research: Henneke Hagen
Productie: Olivier Schuringa
Eindredactie: Bregtje van der Haak & Doke Romeijn