Tegenlicht

Slotakkoord

Ongeveer de helft van de mensen die in ons land overlijden, sterft na een medisch besluit. Nergens ter wereld zijn de dilemma's rond de dood zo openlijk bespreekbaar als in Nederland. Maar dit maakt de vragen niet minder beladen. Tegenlicht volgt de onderhandelingen tussen de arts, familie en patiënt in verpleeghuis Tabitha in Amsterdam.

Tabitha is een huis voor mensen met Alzheimer, Korsakov en andere vormen van dementie. In totaal wonen er 240 psychogeriatrische patiënten in de leeftijd van dertig tot honderd jaar. Geen enkele patiënt is nog in staat de regie in eigen hand te nemen. Dat heeft gevolgen voor het leven van alledag, maar ook voor het levenseinde. De beslissing over leven of dood ligt hier in handen van anderen. Een centrale rol is daarbij weggelegd voor de verpleeghuisarts. Deze moet de (ooit geuite) wens van de patiënt en diens familie beoordelen, de kans op genezing inschatten en het contact met de verpleging houden over de toestand van de patiënt.

Patiënten zoals Bram De Gooijer (73). Ruim twintig jaar geleden heeft deze voormalige directeur van een basisschool samen met zijn vrouw een euthanasieverklaring opgesteld. "Als ik in een geestelijke toestand kom waarin er voor mij geen herstel tot een redelijke levensstaat is te verwachten ... dan verlang ik dat euthanasie op mij wordt toegepast", schreef hij in 1985, bij zijn volle verstand. De behandelende arts moest hem wel om bevestiging vragen, maar "wanneer ik daartoe niet in staat ben, dan verwacht ik dat deze verklaring als mijn uitdrukkelijke wil wordt opgevat."

bijlagen

Inmiddels is Bram de Gooijer een schim van zichzelf en de eerste gesprekken over euthanasie zijn in gang gezet. Dan krijgt hij plotseling een gevaarlijke ontsteking en geeft hij aan toch graag behandeld te willen worden. Zijn vrouw houdt echter vol dat hij niet meer weet wat hij zegt en dat er een einde aan zijn lijden moet komen, dat hij niets meer heeft om voor te leven. De arts valt terug op zijn beroepscode: in geval van twijfel, kiezen voor de patiënt. Maar voor welke patiënt, die van toen of die van nu?

Tegenlicht volgt de verpleeghuisartsen Ineke Hoekstra, Oscar Nijst en Ton Deden in hun dagelijkse afwegingen en keuzes. En registreert de dilemma's rondom het overlijden van hun patiënten. De familie heeft haar visie; de patiënt heeft ooit iets opgeschreven en kan soms nog aangeven wat hij wil. Maar het is de dokter die adviseert en handelt ... of dat handelen juist nalaat. En soms, uiteindelijk, besluit een leven passief of actief te beëindigen. Verpleeghuisarts Ineke Hoekstra: "Het is af en toe heel eenzaam."

Regie: Eugene Paashuis
Research: Henneke Hagen
Productie: Miriam Bos