Tegenlicht

Real men do not rape

Tegenlicht ging op zoek naar de oorzaken van de verkrachtingsproblematiek en volgde de mannenbeweging tijdens het werk in de townships.

Tien jaar na de afschaffing van de apartheid is het in Zuid-Afrika met de emancipatie van zwarte mannen somber gesteld. In een maatschappij met slechte economische vooruitzichten en weinig mogelijkheden om te presteren, vindt de gefrustreerde man zijn zelfbevestiging in geweld en onderwerping van vrouwen. Het aantal verkrachtingen is schrikbarend hoog. Bijna de helft van de verkrachters is HIV positief. Sinds kort proberen enkele activisten en een groeiend aantal zwarte mannen dit monsterlijke fenomeen te lijf te gaan. Tegenlicht ging op zoek naar de oorzaken van de verkrachtingsproblematiek en volgde de mannenbeweging tijdens het werk in de townships.

bijlage

De verkrachtingsproblematiek in Zuid-Afrika

De Goliath van de Verkrachting lijkt aangepakt te worden door een paar groepjes Davids. De strijd wordt gestreden met middelen uit de tradities van het christendom, de psychotherapie en het sociaalactivisme. Het is een begin, energiek en spraakmakend.

November 2002 gaven mannen in Johannesburg het startschot voor de '16 days of peace campagne', zestien dagen acties, demonstaties en tentoonstellingen tegen geweld, verkrachting en misbruik. Mbuyisela Botha is één van die mannen. Hij is de zwarte voorzitter van het South African Men's Forum, de belangrijkste Zuid-Afrikaanse mannenbeweging.

Botha speelt een belangrijke rol in de strijd tegen seksueel misbruik en verkrachting. Hij organiseert workshops, geeft lezingen met een gerehabiliteerde dader en gaat regelmatig naar Shebeens (cafeetjes) om daar op mannen in te praten.
Zijn doel is de mentaliteit van de zwarte man te veranderen, diens zelfbeeld milder en menswaardiger te maken. 'Er moet een nieuwe man komen, een man die durft te huilen.' Botha's opvattingen en taal passen in de Zuid-Afrikaanse christelijke cultuur, die ook het unieke Truth and Reconciliationproject heeft voortgebracht. Toch worden mannen als Botha vanwege hun denkbeelden regelmatig voor 'sissy' uitgemaakt. De steun voor Botha's beweging neemt echter toe, ook vanuit de politiek, en hij is inmiddels uitgegroeid tot een vooraanstaand woordvoerder over dit onderwerp.

Een andere opvallende beweging is Men for Change. Deze groepering is gemodelleerd naar een Amerikaans voorbeeld, inclusief therapeutische sessies for 'positive change', maar is nu toegesneden op de harde praktijk van Zuid-Afrika. Karen de Bok volgt Ozee Phiri die therapeutische sessies voor daders leidt.

De mannen in Zuid-Afrika die niet meegaan in het geweld tegen vrouwen, zich er zelfs tegen teweer stellen, zijn nog uitzonderingen. Maar hun invloed groeit. Zij zien zich als de vertegenwoordigers van een Nieuwe Tijd, met een zachtere man.

regie: Karen de Bok
research: Sylvia Brens, Gijs M. Swantee
productie: Mariska Schneider
eindredactie: Roel van Broekhoven/Doke Romeijn/Frank Wiering