'Democratie heeft ook zijn schaduwzijden. Deze worden echter maar zelden aan de orde gesteld. Wie dat doet stelt zich onmiddellijk bloot aan de kritiek dat hij uit de pas loopt met de ontwikkeling. Maar dat houdt in dat we onze tijd nooit volledig zullen begrijpen.' (Fareed Zakaria, De Toekomst van Vrijheid)

In twee uitzendingen en een webspecial neemt Tegenlicht de democratie onder de loep. Want democratie geldt als het meest waardevolle export-produkt van het vrije Westen. Het wordt beschouwd als de ideale staatsvorm en het beste middel om de nationale veiligheid te bevorderen. Maar is democratie nog wel van deze tijd?

In Afghanistan en Irak is inmiddels duidelijk geworden dat een militaire overwinning alleen niet voldoende is voor het opbouwen van een democratische staat.
Op maandag 28 juni kreeg het Irakese volk weer een deel van de soevereiniteit terug over het eigen land. Aan de interim-regering rest de lastige taak om het land klaar te stomen voor de eerste vrije verkiezingen, in januari 2005.

Maar wat betekent democratie nu precies in de Irakese context? Hoeveel tijd is er nodig voor het opbouwen van politieke instituties, de rechtsorde en een gezonde economie? Wat nou als de uitslag van die verkiezingen ‘ons’ niet helemaal bevalt? Kun je eigenlijk uberhaupt wel een democratische staat in zo’n korte tijd opbouwen? Wat betekenen verkiezingen zonder een deugdelijke rechtsorde en waar kan dat toe leiden?

Allemaal vragen die we onszelf eigenlijk liever niet stellen. Het is immers veel makkelijker om te geloven dat in de nabije toekomst alle landen op de wereld democratisch bestuurd zullen gaan worden. Op dit moment is dat percentage zo’n 62%, en er lijkt dus nog ruim eenderde te gaan. Fareed Zakaria, redacteur van Newsweek en analist bij ABC, geeft een voorzet in de ‘wetten en praktische bezwaren’ die in de weg staan ‘tussen droom en daad’.

Tegenlicht toetste Zakaria’s visie aan de mening van een aantal ervaringsdeskundigen: James Dobbins, voormalig gezant van vier Amerikaanse presidenten en onderzoeker naar nation building voor The Rand Corporation; Paddy Ashdown, hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap in Bosnië-Herzegowina; Ashraf Ghani, minister van financiën in de Afghaanse overgangsregering, en Lee Kuan Yew, de politieke bouwmeester van successtaat Singapore.

Samenstelling: Eugene Paashuis
Redactie/interviews: Roel van Broekhoven, William de Bruijn, Shuchen Tan
Research: Ger Wieberdink, Frank Theunissen, Bram Esser
Productie: Nicoline Tania
Eindredactie: Roel van Broekhoven, Hans Keller, Doke Romeijn