Max Kohnstamm, geboren in 1914, was een van de vormgevers van een verenigd Europa. Aan de zijde van Jean Monnet, de oprichter van de EGKS (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal), heeft hij aan de basis gestaan van de idee dat je door intensieve samenwerking en het gedeeltelijk opgeven van soevereiniteit, veiligheid en welvaart kunt combineren en opbouwen. In Tegenlicht geeft deze kenner van Europa zijn uitgesproken visie op huidige internationale politieke ontwikkelingen en de toekomst van de Europese Unie.
Tegenlicht
De eeuw van Kohnstamm
Max Kohnstamm, kenner van Europa, geeft zijn uitgesproken visie op huidige internationale politieke ontwikkelingen en de toekomst van de Europese Unie.
Max Kohnstamm over de toekomst van Europa
Kohnstamm, die binnenkort 89 jaar wordt, komt weliswaar uit een andere eeuw, maar kan als geen ander vertellen over de gevaren waaraan de wereld in de internationale politiek bloot staat.
Zijn visie op de wereld gaat verder dan menigeen die zegt dat de toestand zorgelijk is. Kohnstamm legt haarfijn uit dat het onzinnig is dat het Witte Huis probeert het oude Amerikaanse adagium ‘wat goed is voor General Motors, is goed voor de VS’, naar wereldschaal te vertalen. Wat goed is voor de VS, is lang niet altijd goed voor de wereld. Dat komt volgens Kohnstamm enerzijds omdat het monopolie van geweld niet meer bij de staat ligt. Iedereen met e-mail en een schuur kan terreur initiëren. Anderzijds trekken de Amerikanen ten strijde op momenten dat er naar samenwerking gezocht moet worden. Sinds Bush aan de macht is staan de VS voor een bekrompen idealisme, is er minder sprake van internationalisme, en heeft multilateralisme geen prioriteit meer. Het niet ondertekenen van het Verdrag van Kyoto, het niet willen meewerken aan een internationaal strafhof, het opzeggen van het ABM-wapenbeheersingsverdrag zijn voorbeelden van een unilaterale politiek, waarbij het gebruik van macht centraal staat.
Al jong maakte Kohnstamm kennis met het land dat een grote rol in de wereld wenst te spelen. Als 24-jarige student reisde hij een jaar lang door de VS en studeerde hij daar. Toen al schreef hij in brieven over het dominante karakter van de Amerikaanse cultuur. En volgens de jonge Kohnstamm hechtten ook in die tijd de VS aan een goede band met Europa.
Kohnstamms visie op de huidige internationale situatie wordt niet alleen gevormd door zijn reis naar de VS en zijn samenwerking met Jean Monnet. Ook zijn verblijf tijdens de Tweede Wereldoorlog in kamp Amersfoort is vormend geweest: ‘Ik heb het voorrecht gehad in een concentratiekamp te mogen zitten; daar heb ik geleerd waar recht ophoudt en de hel begint.’
Hoe ziet Kohnstamm in de huidige internationale constellatie de toekomst van de EU? De uitbreiding met tien nieuwe lidstaten lijkt voor de slagvaardigheid van de EU een te grote stap. Wat kan Europa nog betekenen in de 21e eeuw? Is er een oud en nieuw Europa?
Deze en andere vragen worden aan Kohnstamm voorgelegd. Hijzelf is nog steeds actief in Europa. Hij is onder meer lid van de denktank The European Policy Center en reist daarvoor regelmatig naar Brussel.
samenstelling: Edmond Hofland/Hans Keller
research: Edmond Hofland
productie: Karin Spiegel/Madeleine Somer
Eindredactie: Hans Keller/Doke Romeijn/Frank Wiering