OVT
In deze aflevering de volgende onderdelen:
1. vraaggesprek met historicus David J. Bos over de geschiedenis van de positie Nederlands Hervormde dominee binnen de Nederlandse samenleving vanaf het jaar 1800;
2. Kees Slager in gesprek met historicus Henk Klomp over de invloed van de relativiteitstheorie van Einstein op de democratisering van de Nederlandse cultuur en de vernieuwing van het middelbaar onderwijs in het interbellum, waarbij hij met name ingaat op de ontwikkeling door de pedagoog Kohnstamm van een didactische methode waarbij karaktervorming centraal werd gesteld;
3. Kees Slager telefonisch in gesprek met milieufunctionaris Jan Tuttel over de traditie in sommige streken om op eerste of tweede paasdag 'paasvuren' te ontsteken en over het dreigende verbod van de paasvuren door sommige gemeenten vanwege de milieuvervuiling;
4. reportage over de tentoonstelling 'Kermis op het platte vlak' in het museum Het Markiezenhof in Bergen op Zoom met een rondleiding en een vraaggesprek met samensteller Marcel Schoones over de collectie en de geschiedenis van het fenomeen 'kermis';
5. telefonisch vraaggesprek met directeur Benno van Tilburg van het Maritiem en Juttersmuseum op Oudeschild naar aanleiding van een expositie over de ontdekking van het Paaseiland in de Stille Zuidzee door Jacob Roggeveen op eerste paasdag 1722;
6. Een verlate column van Arie Kleijwegt (i.v.m. ingaan zomertijd) getiteld 'Ouwe jongens krentenbrood, all over'. Een column naar aanleiding van het overlijden van TROS oprichter Joop Landré. Met een sneer naar een andere Joop, te weten Joop van Tijn.
7. rubriek: 'Het spoor terug'.
Verder aandacht voor het geringe historische besef van de Nederlandse journalisten. Geïllustreerd met een fragment van een uitzending van het Radio 1 Journaal met een stemfragment van parlementair verslaggever Ab Pilgram.
Uitgebreide beschrijving:
00:01:00 Programmatune. Programmaoverzicht.
00:04:15 Kees Slager in gesprek met David J. Bos over de geschiedenis van de positie van de Nederlands hervormde dominee binnen de Nederlandse samenleving vanaf het jaar 1800. Dit naar aanleiding van de verschijning van het boek 'Predikant in Nederland. Jaarboek voor de geschiedenis van het Nederlands Protestantisme' en de aanstaande tentoonstelling in het Utrechtse Catharijnconvent onder de titel 'Vier eeuwen domineesland'.
Onderwerp van gesprek zijn de opheffing van de theologische faculteit en de stopzetting van salarisbetalingen van de predikanten in de napoleontische periode (1796-1815), de van oudsher profane functies van de predikant in dorpsgemeenschappen, het herstel van de salarisbetalingen en de academische opleiding vanaf 1815 door koning Willem I die de predikanten wilde inzetten in het proces van natievorming, de integratie vanaf 1830 van de theologiestudenten in het studentenleven, de negatieve gevolgen van de liberale omwenteling in 1848 voor de positie van de Hervormde kerk en zijn predikanten, de verwetenschappelijking van de theologiestudie vanaf 1848, het 'pastoraat' dat na de Tweede Wereldoorlog onder invloed van de psychotherapie opkwam en waarbij de dominee fungeert als 'zielenherder', het grote succes van het handboek 'Het pastorale gesprek' dat dominee Faber in de jaren '60 schreef en het nieuwe fenomeen 'Vedette-dominees', die overal waar ze preken volle zalen trekken.
00:30:19 Hans Olink in gesprek met historicus Henk Klomp over de invloed van de Relativiteitstheorie van Einstein op de democratisering van de Nederlandse cultuur en de vernieuwing van het middelbaar onderwijs in het interbellum. Klomp legt het verschil uit tussen de relativiteitstheorie die Einstein rond 1916 ontwikkelde en de toenmalige gangbare natuurwetenschappen waarbij uitgegaan werd van absolute waarheden. Vervolgens bespreekt hij de enthousiaste ontvangst van de relativiteitstheorie door jonge Nederlandse wetenschappers en
de bedenkingen van oudere natuurkundigen, de invloed van de oude natuurwetenschappen op het politieke en maatschappelijke gedachtegoed, de invloed van de relativiteitstheorie op het gedachtegoed van de Russische communist Manori (?) en de onderwijsmethode die de Nederlandse pedagoog Kohnstamm op basis van Einsteins theorie ontwikkelde en waarin hij karaktervorming centraal stelde.
00:46:03 Kees Slager telefonisch in gesprek met milieufunctionaris Jan Tuttel over de traditie in sommige streken om op eerste of tweede paasdag 'paasvuren' te ontsteken. Tuttel vertelt over de eerste melding van paasvuren in Ierland in 432 en gaat in op de betekenis van het paasvuur als een vruchtbaarheidsritueel en middel tot lokale verbroedering en het dreigende verbod van paasvuren door sommige gemeenten vanwege de milieuvervuiling. Tot slot gaat Tuttel kort in op het doel van het Duits-Nederlands 'Paasvuur-symposium' dat in 1998 zal worden gehouden.
00:54:20 Afsluiting.
00:55:33 Programmatune. Programmaoverzicht.
00:56:34 Afgelopen vrijdag werd de CD'er Janmaat veroordeeld tot twee weken gevangenisstraf wegens discriminatie. Twee programma's wilden dit in een historisch kader plaatsen waaronder het Radio 1 Journaal. Verslaggever Ab Pilgram vertelde welke Kamerleden ooit eerder veroordeeld waren onder wie Troelstra, Domela Nieuwenhuis en Rost van Tonningen. Echter hij zei dat Domela Nieuwenhuis in de jaren '20 zeven maanden in de gevangenis zat. Domela Nieuwenhuis was toen echter al dood, hij overleed nl. in 1919 en zat dertig jaar eerder zeven maanden in de cel.
Een kort fragment uit het betreffende Radio 1 Journaal met een stemfragment van parlementair verslaggever Ab Pilgram.
00:58:44 Kees Slager vervolgt zijn relaas over het geringe historische besef van Nederlandse journalisten naar aanleiding dit bericht.
01:01:15 reportage van Paul van der Gaag over de tentoonstelling 'Kermis op het platte vlak' in museum het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Met een rondleiding en een vraaggesprek met samensteller Marcel Schoones over de collectie en de geschiedenis van het fenomeen 'kermis'. Hij gaat daarbij onder meer in op de herkomst van de kermis die oorspronkelijk een onderdeel vormde van de jaarmarkten en de overheidsverordeningen tegen de kermis.
01:17:16 Kees Slager in gesprek met Benno van Tilburg, directeur van het Maritiem en Juttersmuseum op Texel naar aanleiding van de opening van de tentoonstelling `De ontdekking van het Paaseiland'. De ontdekker van Paaseiland was Jacob Roggeveen, een uit Middelburg afkomstige koopman, in de Stille Zuidzee op eerste paasdag 1722. Eerste vraag: Waarom Texel en niet Middelburg? Tilburg vertelt over de collectie en het dramatische verloop van de reis van Roggeveen.
01:10:17 Muziek: compilatie van favoriete radioliedjes naar aanleiding van een tentoonstelling in het Omroepmuseum in Hilversum van de omslagen van bladmuziek.
01:12:50 column van presentator Arie Kleijwegt die verlaat is, omdat hij zich door de invoering van de zomertijd vergist heeft in de tijd. Getiteld 'Ouwe jongens krentenbrood, all over'. Een column naar aanleiding van het overlijden van TROS oprichter Joop Landré. Met een sneer naar een andere Joop, te weten Joop van Tijn.
01:18:00 rubriek: 'Het spoor terug': De meisjes van ... 3 (is apart opgenomen in Woord.nl)
01:49:39 Afsluiting.
01:51:02 Einde.
Presentatie: Kees Slager
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief