Afgelopen vrijdag trad het kabinet af vanwege de tragedie van de toeslagenaffaire. Dat het tot 'ongekend onrecht', een fraudejacht op onschuldige burgers had kunnen komen, was mede het gevolg van de gebrekkige informatie waarover de Tweede Kamer beschikte. Veel informatie over de ambtelijke aanpak werd achtergehouden.

Dat ging al gauw de Rutte-doctrine heten. Het werkte en bleek de democratische controle op overheidshandelen te frustreren. Rutte beloofde deze week bij het aftreden korte metten te maken met zijn eigen doctrine en presenteerde zichzelf als de kampioen van de transparantie.

Maar gaat dat lukken? De overheid - de ambtenarij -  als gesloten bolwerk tegenover haar eigen parlement kent namelijk een langere geschiedenis dan de Ruttedoctrine. Onderzoeksjournalist bij Investico en politicoloog-filosoof Thomas Muntz is te gast.

De Trumpianen van nu zien zichzelf als ware patriotten, als de erfgenamen van de onafhankelijkheidsoorlog en de Amerikaanse Revolutie. Zij nemen het recht in eigen hand dat hen door de liberale elite zou zijn ontnomen. Daarom bestormden ze het Capitool, en daarom zullen wellicht nog andere gewelddadige acties volgen, zo wordt er in Amerika gewaarschuwd.

Maar wat is precies de ideologische erfenis van een natie die zichzelf uitvond in een opstand tegen het wettige gezag? En is voor de Trump-aanhangers president Joe Biden net zo'n dictator als in 1776 de Engelse koning dat was? Amerikanist en historicus James Kennedy is te gast.

Wat staat de Amerikanen na Trump te wachten? Daarvoor moeten we misschien wel kijken naar Italië, betoogt historicus Arthur Weststeijn.

Berlusconi verloor de verkiezingen nipt, maar kwam de volgende verkiezing als overwinnaar terug. Ook had Berlusconi met zijn aanvallen op journalisten, wetenschappers en de rechterlijke macht de geesten rijp gemaakt voor een nieuwe vorm van politiek die schoon schip wilde maken met de bestaande orde. Arthur Weststeijn is te gast over de vergelijking tussen de VS en Italië.

Hij was dé man van D66: de partij van de burger die zich niet meer door regenteske partijen wil laten regeren, maar zelf wil denken. Later, in 1994, werd hij de man achter het paarse kabinet, de politicus die de bijkans eeuwige macht van de christen-democratie wist te breken.

Ruim een halve eeuw na zijn eerste openbare optreden is de burger meer dan ooit ontvoogd, en blijkt de man die het oude politieke systeem wilde laten ontploffen de VVD te hebben gebaard.

Journalist Hubert Smeets schreef Een wonderbaarlijk politicus. Hans van Mierlo, 1931-2010. De schrijver komt praten over zijn biografie.

Bewegingen als #MeToo laten zien dat slachtoffers van verkrachting steeds vaker hun verhaal durven doen. Toch is de manier waarop we over verkrachting praten nog verassend ouderwets, betoogt Duitse cultuurwetenschapper Mithu Sanyal in haar boek Rape. From Lucretia to #MeToo.

Historica Willemijn Ruberg las voor ons het boek en vertelt in de uitzending over deze geschiedenis van verkrachting.

Normaal gesproken zou OVT deze zondag uitzenden vanaf literair festival Winternachten. Dit jaar is het programma online. Mithu Sanyal was afgelopen vrijdag, op 15 januari te gast. Bekijk het programma hier.

De column is deze week van Sana Valiulina.

Deze week is er geen aflevering van Het Spoor Terug in verband met het EK Schaatsen.