Dit zijn de vragen van de vierde editie van de Nationale Wetenschapsquiz, uitgezonden in 1997.

Hieronder alle 21 vragen. Meteen naar de antwoorden? Klik hier.

Vraag 1: Er bestaat zowel zoete als droge champagne. Waardoor ontstaat het verschil?

  • Ze worden van verschillende druivensoorten gemaakt
  • De most van zoete champagne krijgt meer tijd om te rijpen
  • Aan zoete champagne is na de rijping suiker toegevoegd

Vraag 2: Door veel water te drinken na inname van veel alcohol wordt de erop volgende kater afgezwakt. Hoe komt dat?

  • De schadelijke stoffen die bij de afbraak van alcohol ontstaan, worden door de nieren sneller uitgescheiden
  • De hersenvloeistof wordt op peil gehouden zodat de hersenen niet tegen de schedel botsen
  • De alcohol wordt sneller afgebroken in de lever

Vraag 3: Het is windstil. Achterop een zeilboot wordt een ventilator gemonteerd die via een pijp lucht in het zeil kan blazen. Wat gebeurt er met de zeilboot als de ventilator wordt aangezet?

  • De boot gaat vooruit
  • De boot gaat achteruit
  • De boot blijft liggen

Vraag 4: De bewering: 'Deze zin is onjuist.' is een voorbeeld van:

  • een syntactische tautologie
  • een semantische paradox
  • een symbolische contrapositie

Vraag 5: Hoe lang moet een verticaal opgehangen passpiegel minimaal zijn wil je jezelf er staand van top tot teen in kunnen zien?

  • Op zijn minst de helft van je eigen lengte
  • Op zijn minst de wortel van je eigen lengte
  • Het hangt ervan af hoever je van de spiegel staat

Vraag 6: U hebt in een quiz 1000 gulden gewonnen. U mag het geld mee naar huis nemen of inzetten in het bekende kop-of-munt-spel. Bij kop wordt het bedrag verdubbeld. Bij munt krijgt u maar de helft. Wat is de juiste statistische redenering?

  • Een gokje kan best want de winstverwachting gaat er op vooruit
  • Het is een zuivere gok want de winstverwachting blijft gelijk
  • Zo'n gok is niet slim want de winstverwachting gaat er op achteruit

Vraag 7: Een ei ontploft als je het in de magnetron verhit, maar ontploft niet wanneer je het in een pannetje water kookt. Hoe komt dat?

  • In kokend water verhindert de hydrostatische druk dat het ei ontploft
  • De magnetronstraling verbreekt de natuurlijke cohesie van de eiwitten
  • In de magnetron kan de temperatuur van een ei oplopen tot boven de 100 graden Celsius

Vraag 8: Tot ver in de negentiende eeuw werd hysterie als neurotische aandoening uitsluitend bij vrouwen onderkend. Waarom niet bij mannen?

  • Mannen hebben geen baarmoeder
  • Hysterie werd verondersteld veroorzaakt te worden door een vaginale schimmelinfectie
  • Mannen werden geacht emotioneel stabieler te zijn omdat ze zwaarder werk verrichtten

Vraag 9: Wat heeft de banaan gemeen met de komkommer?

  • Het zijn beide schijnvruchten
  • Het zijn beide steenvruchten
  • Het zijn beide bessen

Vraag 10: Je strooit een kilo droogijs in een bak met 50 liter water van 20 graden Celsius. Er vormt zich een spectaculaire nevel. Zodra de vaste stof uit de bak is verdwenen, is het volume van het water

  • hetzelfde als vóór de toevoeging van het droogijs
  • groter dan vóór de toevoeging van het droogijs
  • kleiner dan vóór de toevoeging van het droogijs

Vraag 11: Wanneer je op een vochtig zandstrand loopt wordt het zand rond je voeten bij elke stap wit en droog. Hoe komt dat?

  • Je gewicht veroorzaakt een drukgolf die het water uit het zand rond je voeten naar buiten toe wegdrukt
  • Je gewicht veroorzaakt een kuil; het water loopt naar het laagste punt, namelijk onder je voeten
  • Het water rond je voeten wordt weggezogen doordat de ruimte tussen de zandkorrels toeneemt

Vraag 12: Stel dat je de energie van één gemiddelde Hollandse bliksemstraal zou kunnen opslaan en gebruiken. Hoe lang kan daarmee dan een doorsneehuishouden dat in Nederland circa 3500 kWh per jaar verbruikt, van elektriciteit worden voorzien?

  • Hooguit een dag
  • Ongeveer een week
  • Minstens een half jaar

Vraag 13: Waarom is het ?s nachts niet licht?

  • Er zit donkere materie tussen de sterren
  • De leeftijd van sterren is eindig
  • Het heelal is nog niet oud genoeg

Vraag 14: Een nieuwe lente een nieuw geluid. Hoe komt het dat de zangkanarie in het voorjaar meer complexe rollers weet te zingen dan in het najaar?

  • In het najaar zijn de zangspieren opgerekt, in de winter komen ze tot rust
  • In het najaar krimpt het zangcentrum in zijn hersentjes en daardoor mist hij een enkel toontje
  • Gedurende de winter oefent hij nieuwe geluiden

Vraag 15: Er gaan zorgelijke stemmen op dat we in de volgende eeuw een tekort aan schoon zoet water zullen hebben. Je wilt een waterzuinige maaltijd bereiden. Wat kost per kilo het minste water?

  • Rijst
  • Pasta
  • Aardappels

Vraag 16: Een lamp is met twee koperdraden van 1 meter lengte en een doorsnede van 2 millimeter verbonden aan een accu. Er loopt een stroom van 1 Ampère door de draden. Hoe lang doet een elektron er over om van de stroombron naar de lamp te komen?

  • Ongeveer 3 miljardste van een seconde
  • Ongeveer een halve dag
  • Niet te zeggen, want het hangt af van het voltage

Vraag 17: Het is windstil. Je fietst zo hard als je kunt één keer heen en weer op een dijk van 500 meter lengte, met een bijna constante snelheid van 27 kilometer per uur. Nu steekt er plotseling een wind op van 27 kilometer per uur. Je legt het parcours opnieuw af. Op de heenweg heb je de wind pal in de rug; op de terugweg pal tegen. Wat gebeurt er?

  • Je fietst gemiddeld 5 procent sneller
  • Je fietst gemiddeld 35 procent langzamer
  • Je gemiddelde snelheid blijft ongeveer gelijk

Vraag 18: Onlangs is aangetoond dat men een levende kikker kan laten zweven in een elektromagneet. Wat is de oorzaak van dit merkwaardige fenomeen?

  • Het bloed van gewervelde dieren bevat ijzer en is daardoor paramagnetisch
  • De kikker is in zijn geheel diamagnetisch
  • Als de temperatuur laag genoeg is treedt het Meissner-effect op

Vraag 19: Hoe ziet een kaarsvlam in een spaceshuttle tijdens gewichtloosheid eruit?

  • Oranje en ovaal
  • Diffuus en roodgloeiend
  • Blauw en rond

Vraag 20: Van wie is de volgende uitspraak: 'Een nieuwe wetenschappelijke waarheid zegeviert niet door haar tegenstanders te overtuigen en het licht te doen zien, maar veeleer omdat haar tegenstanders uitsterven en er een nieuwe generatie opgroeit die ermee vertrouwd is.'

  • Thomas Kuhn
  • Werner Heisenberg
  • Max Planck

Vraag 21: Je buigt een limonade-buigrietje 90 graden. Je laat het lange eind losjes tussen je lippen naar beneden hangen en blaast: Het rietje beweegt. Als je met dezelfde kracht aan het rietje zuigt beweegt het rietje vrijwel niet. Vanwaar dit verschil?

  • Het aanzuigen van de lucht veroorzaakt twee krachten die elkaar opheffen
  • Het aanzuigen van de lucht veroorzaakt een torsiekracht en geen drukkracht
  • Het aanzuigen van de lucht veroorzaakt geen centripetaalkracht