In deze serie staat elke aflevering een bijzondere kunstenaar centraal waar een korte 1 minuut-durende documentaire van wordt gemaakt. Met een begeleidend interview.
In deze aflevering choreograaf en danser Gil Gomes Leal die onze harten stal tijdens de laatste aflevering voor onze zomerstop. Gomes Leal voerde daar een kwetsbare doch empowering improvisatie op die zowel de kijkers als crew niet onberoerd liet.
Hoe zet hij dans in voor verandering, zowel in zijn eigen leven als dat van anderen?
Gil, waarom dans jij?
‘Dans stelt mij in staat om mijn verhaal te vertellen, om mijn stem te laten horen en de stemmen van anderen die niet gehoord worden. Door dans wil ik andere mensen in beweging krijgen. Door ze bijvoorbeeld na te laten denken over zichzelf, hun vooroordelen of hun trauma’s. Ik maak geen kunst om mensen comfortabel te laten voelen, maar juist om hen te laten nadenken waarom ze zich óncomfortabel voelen.
Een voorbeeld: Als man van kleur plaatsen mensen mij snel in een hokje. Als ze naar mij kijken zien ze een donkere jongen uit de Rotterdamse wijk Spangen, als ik dans bevrijd ik mezelf uit dat hokje. Ik maak mezelf kwetsbaar en daardoor ook meer menselijk en relatable. Toeschouwers kunnen dan verder kijken dan mijn kleur en mij zien als een multi-gelaagd mens in plaats van alleen hun vooroordeel.
Dat is voor mij onder andere de kracht van dansen, al is het wel verdrietig soms dat dat ervoor nodig is.'
‘Ik zou een eigen gemeenschap willen opzetten, autonoom en buiten de Nederlandse staat functionerend. Waar gelijkgestemden, een ander manier van samenzijn ervaren, een safe haven. Movement medicine kan daar een verbinding in zijn.'
Hoe kwam dansen op jouw pad?
‘Ik ben opgegroeid met muziek, deels ook door mijn Kaapverdische roots. Als mijn ouders thuis een feestje gaven, dan werd er gedanst. Ik zag toen al dat dansen mensen kon samenbrengen, maar ook dat ik als klein jochie – door op die feestjes te dansen – mensen iets kon geven.
In mijn pubertijd begon het echt te kriebelen. Ik nam les bij het Hiphophuis inde buurt en wist toen direct dat dit het is. Love at first sight. Thuis leerde ik niet over mijn gevoelens te praten, maar op mijn slaapkamer kon ik dat wel met dans.’
Je hebt wel eens gezegd dat dansen je heeft leven gered.
‘Dansen hield mij van de straat af. Als je opgroeit in een achterstandsbuurt en je bent écht goed in iets, dan word je met rust gelaten. Dansen was mijn ghettopass, ik verdiende er respect mee. Een achterstandswijk is niet zo grimmig als mensen denken, je bent trots als het een leeftijdsgenoot lukt om zich los te weken, om niet het slechte pad op te gaan. Representation matters.
Daarnaast heb ik ook veel gehad aan hiphopcultuur an sich. Het was mijn grootste leerschool. Rappers die over topics als injustice spraken of emoties. Zo leerde ik over mijn gevoelens na te denken en ze te begrijpen. En los van de hiphop was daar altijd MJ – Michael Jackson – wat hij met zijn lijf en dansmoves deed, dat was zo krachtig. Als MJ het kon, kan ik het ook.’
Naast je werk als choreograaf help je mensen ook met danstherapie, wat is jouw methode?
‘Ik ben een halve dansdokter. Dans is beweging. Elke mens kan bewegen. Emotie is energy in motion. Emotie is beweging. Dans is voor mij de meest pure vorm van expressie, want je hebt er niks voor nodig. Ik denk dat het voor eenieders fysieke en mentale gezondheid heel belangrijk is. Het in vrijheid kunnen bewegen, vrijheid in je lijf voelen. Dat is wat dans kan doen. Het geeft ook ruimte in je hoofd. Het leert je om jezelf te zijn.
Dans kan zoveel doen. Als je zelfvertrouwen leert krijgen in dansen en bewegen dan dat kun je dat ook in je persoonlijke leven doortrekken. Hoe vaker je je lichaam in een bepaalde flow brengt, hoe makkelijker het is om je hoofd daarin mee te laten gaan.
Mijn methode noem ik Amenti MoveMeant en dat is een vorm van movement medicine. Ik probeer het onbewuste bewust te maken. Als we dansen zijn we in ons onderbewuste. Mijn methode is intuïtief bewegen, dat is niet hetzelfde als freestylen, maar het is dansen zonder denken. Weten wat nodig is op een bepaald moment met je lichaam.
Bewegen zonder je door je ego te laten leiden. Dat probeer ik mensen in mijn workshops te laten ervaren, zodat ze dat in de rest van hun leven kunnen laten doorwerken.
Wat zou je zeggen tegen mensen die zeggen dat ze niet kunnen dansen?
‘Kun je bewegen? Een mens kan eerst als baby ook niet lopen. Dus geloof me, iedereen kan dansen.’
Je ervaart zelf dat mensen jou in een hokje plaatsen op basis van jouw huidskleur, hoe ervaar je de huidige ontwikkelingen rondom Black Lives Matter?
‘Ik ben er heel emotioneel over. Heel moe en verdrietig. Vorige maand op de Dam, ik was erbij en ik voelde me zo verbonden met iedereen.
Ik merk vaak in m’n werk dat ik word ingezet als token, het inclusieve vinkje. Dat is soms pijnlijk, anderzijds denk ik: representation matters. Misschien inspireer ik een volgende generatie doordat ik op dit podium sta. Als ik win dan win ik niet in m’n eentje. Na de aflevering van VPRO Mondo ontving ik zoveel liefde. Veel hiphoppers denken dan wauw daar kun je ook gewoon zitten. I carry the torch.
Wat ik wel echt lastig vind is dat ik altijd op m’n woorden moet letten als het over deze thematiek gaat. Want anders raak ik opdrachtgevers kwijt.
Het is constant koorddansen tussen je uitspreken, je inhouden en gewoon graag je kunst tonen.
Racisme is trauma. Het is een trauma dat ik in m’n lichaam draag. Vroeger als ik door een oude, witte Nederlander werd aangesproken dan veranderde ik m’n houding, m’n stem werd hoger, ik werd iemand die ik niet ben. Dansen helpt mij ook dat soort dingen een plek te geven.’
Tot slot, waar droom je nog van?
‘Ik zou een eigen gemeenschap willen opzetten, autonoom en buiten de Nederlandse staat functionerend. Waar gelijkgestemden, een ander manier van samenzijn ervaren, een safe haven. Movement medicine kan daar een verbinding in zijn.
En met een andere droom ben ik al in praktijk bezig. Ik ben in gesprek met het UMC in Utrecht voor een onderzoek naar mijn methodiek. Kan mijn werk bestaande vormen van therapie verrijken?
Ik heb via de betrokken professoren al eens geholpen met een 15-jarige psychotisch meisje. Niemand kon contact met haar maken, ze had mij op TV gezien en was fan. Tien minuten nadat ik haar isoleercel betrad stonden we samen te dansen en kon ik contact met haar maken. Dat was voor mij het bewijs dat er toekomst zit in mijn methodiek. Ik tolk dan middels beweging en sla een brug tussen haarzelf en haar hulpverleners. Zo vertel ik wederom onvertelde verhalenop mijn eigen manier.’
'Als je zelfvertrouwen leert krijgen in dansen en bewegen dan dat kun je dat ook in je persoonlijke leven doortrekken. Hoe vaker je je lichaam in een bepaalde flow brengt, hoe makkelijker het is om je hoofd daarin mee te laten gaan.'
Geen editie van onze Mondo Minute missen? Volg ons op Facebook en Instagram.
Mondo Minute is gemaakt in opdracht van VPRO Mondo door:
Productie: Pastrami Film Co.
Eindredactie: Yuki Kho
Producer: Dion Ghijsen
Creative Director: Sami el Hassani
D.O.P.: Bart Hoveijn
Still Photography: Dion Ghijsen
Muziek: Tom Hofland
Editor: Huub Verburg
Colorgrading: Wietse van Bezooijen
Met grote dank aan Gil Gomes Leal.