Door het coronavirus brengen we veel meer tijd door op video-callplatforms als Zoom, Teams en Skype. We vergaderen, borrelen, pubquizzen en vieren onze verjaardagen via het medium. En waar een nieuwe ontwikkeling borrelt gaan ook kunstenaars er mee aan de slag. Kun je een film maken in zoom, een coronaproof kunstwerk? VPRO-Medialab test het uit en produceert samen met filmmaker Levi Verspeek een korte film die zich volledig afspeelt in Zoom. Een confrontatie met het feit dat je eigenlijk niet precies kunt weten wat zich aan de andere kant van de videocall afspeelt… een beetje eng, maar ook realistisch.

Lees na de video het interview met maker Levi Verspeek over de film, het maakproces en de toekomst.

Waarom een film in Zoom?

'Toen VPRO Medialab mij tweeënhalve maand geleden vroeg voor deze film, zaten we allemaal nog thuis. Omdat we ineens heel veel gingen videobellen wilden we kijken of het mogelijk was om met het platform een verhaal te vertellen dat mensen op een nieuwe manier laat kijken naar deze nieuwe online werkelijkheid.

In de film viert Jens zijn verjaardag met zijn vrienden in Zoom, maar telkens als zijn sessie verlopen is en hij probeert terug te keren belandt hij elders. Jens vliegt van de ene naar de andere zoommeeting zonder dat hij door heeft wat er gebeurt en wie erachter zit. Het lijkt alsof er een boosaardig iemand aan de andere kant van de lijn instructies geeft en hem het kwaad wil aanpraten. Jens voelt zich beetgenomen en heeft een vermoeden dat zijn vrienden erachter zitten. Maar het wordt nooit echt voor hem bevestigd, hij wordt aan het lijntje gehouden. De film doet je nadenken over wat echt is en wat niet. Je weet immers - door ontwikkelingen als deep fake en dergelijke- nooit zeker als je Zoomt of de persoon met wie je praat ‘echt’ is of niet.'

Waar liep je tegenaan tijdens het maken van deze film?

'Mijn baan veranderde eigenlijk ineens in een soort rare kantoorbaan. We maakten de film helemaal in Zoom. Sommige acteurs heb ik daardoor nog nooit in het echt ontmoet. Een aantal kende ik al wel, we begonnen dus ook heel gek. We hebben de repetitie ook in Zoom gedaan. Dan stelde iedereen zich even voor, spraken nog even de technische dingen door. Werkt alles? En dan liepen we het script door. De grap is dus: dan heb je dus al je film na die repetitie. Ik vond het heel belangrijk om die repetitie wel via Zoom te doen. Want ik dacht, er gaan sowieso dingen niet werken die ik heb opgeschreven. En dat bleek ook. Na die repetitie heb ik het script herschreven.

Ik zat tijdens de opnames ook in de zoommeeting en gaf regieaanwijzingen. Dat voelde veel directer dan in het echt. Normaal gesproken spreek je na een scene per persoon iemand even aan. Maar nu luistert iedereen ook mee: het voelt veel sneller alsof iemand iets fout doet dan dat het een aanwijzing is. Dat is toch dat gebrek aan fysiek contact.

Toen ik begon dacht ik over een hele hoop dingen zoals de set en decoupage niet na te hoeven denken. Maar dat is niet waar, het is anders. We hebben alles opgenomen in het computerscherm en in Zoom en dat is zowel een zege als een obstakel. Je moet over hele andere dingen nadenken als je een film opneemt op een scherm. Er is de meeting waar je naar kijkt en alles daaromheen.

Levi Verspeek

Levi Verspeek (1991) is afgestudeerd aan de Willem de Kooning Academie. Hij maakte verschillende videoclips (voor o.a. Leafs en Naaz) en commercials (o.a. Dubbelfrisss met Ronnie Flex). Na Echt Waar (2014) en Alex (2018) is Je sessie is verlopen zijn derde korte film.

Het moment dat je de switch maakt naar bijvoorbeeld Whatsapp, dan heb je als maker al een keuze gemaakt waar de kijker ook naar gestuurd wordt. Al dit soort overgangen zeggen al meteen iets. Als je personage met iemand videobelt en hij googelt even wat, dan zegt dat meteen iets over zijn aandacht. Er komt vooral na het opnemen veel kijken bij het monteren en de animaties. Ik heb ook pas na de opnames besloten muziek toe te voegen. Ik vond dat eerst niet nodig, maar je bent toch een film aan het maken. Je hebt het nodig om een verhaal te vertellen. Je moet de kijker toch een beetje sturen en de spanning opbouwen. '

Wat zijn je inspiratiebronnen?

'Naast natuurlijk VPRO’s Markymark87 is de film Searching uit 2018 een grote inspiratiebron geweest voor deze vertelvorm. De film speelt zich ook helemaal af op een computerscherm en is anderhalf uur heel spannend. De film gaat over een vader die een dochter kwijtraakt en haar via een computer probeert op te sporen. Het knappe aan de film is dat de film op een hele mooie manier emotionele aspecten weet aan te raken waarvan je niet verwacht dat dat kan met een computer. Bijvoorbeeld de manier waarop ze vertellen dat de moeder van de dochter overlijdt aan de hand van de emails die ze krijgen van het ziekenhuis. Het is heel knap hoe je met kleine dingen als een annulering van een afspraak in het ziekenhuis emotionele dingen kan.'

Producties worden uitgesteld, casts kunnen niet meer bij elkaar komen: Is het maken van films in Zoom de toekomst?

'Ik denk het niet, maar ik denk dat er wel veel te verzinnen en te maken is binnen deze vertelvorm. En dat hoeven echt niet alleen maar films over awkward vergaderingen te zijn. Het is heel interessant dat je dingen kan vertellen aan de hand van een hele simpele omgeving die niet mooi of cinematografisch is.'

Wat wil je met ‘Je sessie is verlopen’ zeggen?

'We zouden kritischer moeten zijn op de invloed van Zoom. Je kan gemakkelijk bij een meeting komen als vreemdeling als deze niet beveiligd is. En wat gebeurt er na afloop met de meeting? Wordt deze ook ergens opgeslagen? Wat gebeurt er met de gegevens? Dat weten we eigenlijk niet.  

Me moeten niet alleen kritisch zijn over de schending van de privacy, maar ook op het sociale aspect. Er mist altijd een bepaalde chemie in zo’n gesprek, dat merkten we ook heel erg bij het spelen. Je mist bijvoorbeeld het moment dat je kunt inhaken op een grap. In het echt kun je ook gemakkelijk op een feestje door elkaar heen praten en dan begrijp je nog wel waar het over gaat. In een videocall kan dat niet. Dan weet je niet meer precies wie wat zei. Het is ook raar om zoommeetings met grote groepen mensen te hebben. Niemand voert echt een gesprek met 30 mensen. Je kan wel je handopsteken maar er is altijd een soort digitale barrière waardoor het niet soepel gaat. Dat fysieke blijft in alle opzichten belangrijk voor mensen. 

Je bent ook minder vrij in videocalls, je kunt niet alles zo maar zeggen wat je denkt. Met alles wat je zegt komt er een extra lading op. Ook het feit dat je jezelf ziet zitten. Dat is ook iets geks. Het fijne in sociale situaties is juist dat je even uit jezelf gaat. Je voelt je minder vrij als je jezelf kunt zien zitten. Ik word zelf ook heel zakelijk van groepsbellen. Als ik met mijn familie videobel dan bespreken we toch vooral wat iedereen aan het doen is. Het lijkt alsof je een connectie kan maken, maar bij mij schept het eerder een afstand.

Ik hoop dat mensen kritischer zijn op Zoom en de volgende keer dat ze aan het videobellen zijn nadenken over wat er zou kunnen gebeuren. Alles kan anders lijken dan dat het is. Neem niet alles voor lief in een zoommeeting. En ik hoop natuurlijk ook dat mensen de film grappig vonden en een beetje spannend.'

Over VPRO medialab

Het VPRO Medialab verkent de mogelijkheden om verhalen te vertellen met, van, en door nieuwe technologieën en zoekt daarbij actief de kruisbestuiving met andere disciplines (buiten de mediawereld) op.

In een continue veranderend medialandschap moet een publieke omroep zich steeds opnieuw blijven uitvinden. Er steken steeds weer nieuwe vormen van technologie de kop op. Denk aan virtual reality, augmented reality, kunstmatige intelligentie, bots, wearables, smart devices, voice assistants. Sinds april 2015 verkent het VPRO Medialab deze nieuwe grenzen: wat betekent deze nieuwe technologie voor ons als mens, en als mediakijker en -maker? Hoe gaat het onze beleving van media veranderen? En zou een omroep deze nieuwe middelen kunnen inzetten om op een creatieve manier verhalen te vertellen?