Amerika in zes kunstwerken volgens Hans den Hartog Jager

‘American Gothic is een echte klassieker. En zoals dat voor veel klassiekers geldt, blijft dit schilderij van betekenis veranderen. Wood heeft zelf altijd gezegd dat dit werk geen kritische of cynische ondertoon heeft, maar veel mensen zagen het destijds toch als een soort afzeikerige weergave van de ‘gewone’ Amerikaanse man en vrouw. Het grappige is dat als je het schilderij nú bekijkt, je denkt: kijk, daar staan de Trump-stemmers. Het is het bewijs dat de Trump-stemmer geen nieuw fenomeen is. Ze zijn er altijd al geweest. 

Afzeikerig is het niet. Het paar staat er stevig en krachtig bij. En alhoewel je niet per se de neiging hebt om ze sympathiek te vinden, begrijp je ze op een bepaalde manier wel. Als je nu aan een Trump-stemmer denkt, krijg je daar snel een negatief en haast lullig beeld bij. Ik kan me geen kunstwerk voor de geest halen dat een diepere en betere artistieke visie op de gemiddelde Trump-stemmer geeft dan dit schilderij. Er zit een mooie balans in tussen kritiek en kracht.’

‘Dit werk van Ai Weiwei is onderdeel van een serie foto’s waarop hij zijn middelvinger opsteekt naar beroemde gebouwen over de hele wereld. Ik moet altijd heel erg lachen om die serie, omdat hij veel impact heeft en tegelijkertijd heel lullig is. Een opgestoken middelvinger is iets dat in essentie eigenlijk helemaal niks voorstelt. Het is een obsceen gebaar, een symbool waarmee je laat zien dat je het niet helemaal met iemand eens bent, maar vaak zonder enkele consequentie.

‘Wat mij zo fascineert aan dit werk, is dat de ingreep zo simpel is. Een vlag is natuurlijk een symbool bij uitstek, je zou het zelfs als een kunstwerk kunnen beschouwen. Het grappige is: een normale vlag moet je zo eenduidig mogelijk interpreteren. Je hoort ernaar te kijken als een symbool van vaderlandsliefde; een object en een beeld dat de natie bijeenhoudt. Maar Johns stapelt er simpelweg drie op elkaar en plots valt die uniciteit weg. Je gaat jezelf afvragen: wat betekent die vlag nou eigenlijk? Door persoonlijke invloed uit te oefenen op het symbool, brengt hij de hele vlag aan het wankelen. Dat symboliseert dan weer de huidige staat van Amerika. Heel lang was dat een land dat barstte van de symbolen, van Uncle Sam tot aan de American Dream. Die symbolen hielden het land bij elkaar, maar onder Trump is dat allemaal uiteengespat. Johns legt op een ontzettend tragische manier bloot dat die eensgezindheid onder een vlag eigenlijk helemaal niets voorstelt.’