De datsja, deel 4: De gewone Rus

In een land waar vrije verkiezingen niet bestaan, leven een hoop mensen die zich niet met de de politiek bezig houden. ‘Zij interesseren zich vooral voor dingen die hen persoonlijk aangaan, zoals pensioen, werk, gezondheidszorg en onderwijs’, vertelt Alina Bezoeglaja. ‘Ze willen precies dezelfde dingen als wij’, voegt Arnout Brouwers toe.  

Waar de gewone Rus zich mee bezig houdt, is overleven in een land vol corruptie. ‘Je leert functioneren in het systeem. Vroeger was er ook niets te kopen en had je geen geld. Nu is alles te kopen, maar nog steeds geen geld. Dat schuurt.’, schetst Bezoeglaja. Dit is vooral terug te zien op het platteland. Het leven is daar hard en het is overleven.

Dit geldt niet alleen voor het platteland. Ook in andere delen van Rusland is het soms roeien met de riemen die men heeft, vooral voor de komst van Poetin. ‘Mijn vrouw heeft de jaren 90 meegemaakt: voedselbonnen, geen geld en eten’, voegt Brouwers hier aan toe. Met de komst van Poetin is dit enigszins veranderd, maar het land blijft arm.

Geld en gezondheidszorg liggen dicht bij elkaar in Rusland. Om dan goede zorg te krijgen moet de Rus naar de stad. Veel medicatie stamt nog uit de Sovjetperiode. Russen denken vaak dat importmedicijnen beter zijn, maar leggen hier ook meer geld voor neer.

Ook is er veel voor nodig om de juiste aandacht van een arts te krijgen. ‘Als je naar een arts gaat, schuif je hem wat extra’s toe. Dit is de normaalste zaak van de wereld.’ Het lijkt daarmee alsof de verzorging goed is, terwijl de hygiëne niets aan de verbeelding over laat. Vieze lakens, met zes man op een kamer.

‘Geld heeft de samenleving in Rusland verhard. Het is ook een rol gaan spelen bij de nieuwe generatie.’ Hoewel het bij de vergrijzende bevolking vooral draait om pensioenen, draait het bij de jongeren om een goede baan om alles te kunnen betalen. Het basispensioen ligt op 100 euro per maand. Laatst is dat met 50 roebel omhoog gegaan. ‘Maar dat stelt niets voor’, vertelt Bezoeglaja. ‘De vaste lasten van een woning buiten Moskou liggen minimaal op 50 euro. Boodschappen zijn even duur als in Nederland.’

Al deze problemen zorgen ook voor verschillen in het land. ‘Het gaat om regionale identiteit. Siberiërs dichten zichzelf een vriendelijkere identiteit toe. Zo is er ook een Noordse mentaliteit: groter gevoel van gemeenschap, omdat ze op onherbergzame plekken wonen’, legt Brouwers uit. In de stad is er een groter verschil tussen arm en rijk.

Daarnaast is er racisme. ‘Dat past niet in Poetins beeld. Dus dat wordt niet benadrukt, zulke spanningen. Levensgevaarlijk voor Rusland als die spanningen écht aan de oppervlakte komen. Onder Poetins werkelijkheid gaan andere realiteiten verscholen’, aldus Brouwers. ‘Het land is in transitie. Het is geen tirannie.’

Om overal uit te vluchten, hebben de meeste mensen een datsja. ‘Wij zijn Nederlanders met het verste buitenhuis: Mogilev, Wit-Rusland’, vertelt Brouwers. Ook de familie van Bezoeglaja heeft er eentje. ‘Dat is standaard in Rusland. Mensen in grote steden gebruiken deze datsja om het drukke stadsleven te ontvluchten’.

In aanloop naar de Russische presidentsverkiezingen presenteert Bureau Buitenland de vierdelige serie ‘De datsja’. Alles wat u moet weten over Rusland!
Maandag t/m vrijdag 19.00 – 19.30 uur NPO Radio 1