Willen de Filipijnen echt breken met Amerika?

Begin deze maand verkondigde de controversiële Filipijnse leider dat president Obama naar de hel kon lopen. In september noemde hij de Amerikaanse president al een 'son of a bitch', voor Obama reden om zijn ontmoeting met de Filipijnse president af te zeggen. Wat betekent het als de Filipijnen echt de banden met de Verenigde Staten doorsnijden en die met China aanhalen?

In Bureau Buitenland een gesprek daarover, met Boris Verbrugge, Filipijnen-deskundige van de Radboud Universiteit en Wim Muller, China-kenner van de Universiteit van Maastricht.

Luister hier naar het gesprek:

Duterte's anti-Amerikaanse uitspraken zijn opvallend, gezien het verleden. De Filipijnen zijn al decennialang een belangrijke bondgenoot van de VS, bijvoorbeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog, in Amerika’s strijd tegen het communisme. Ook nu nog zijn er Amerikaanse militairen op de Filipijnen, andersom wonen er veel Filipijnen in de Verenigde Staten.

De vraag is of Duterte deze koers echt zal aanhouden. Verbrugge: "Duterte is een populist, dus zijn woorden zijn in die zin niet zo serieus te nemen. Toen hij terugkwam op de Filipijnen nuanceerde hij zijn woorden direct."

En wat vindt China van de toenadering? Muller: "Ik denk dat China op zijn hoede is, maar dat ze wel het idee hebben dat ze met de regering van Duterte meer zaken kunnen doen dan met zijn voorganger."

Duterte’s toenadering tot China is ook opvallend omdat beide landen met elkaar in de clinch liggen over eilandjes in de Zuid-Chinese Zee. Die worden geclaimd door China, maar liggen in de territoriale wateren van de Filipijnen. Het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag stelde afgelopen zomer dat de claim van China onterecht is.

Muller: "Het is ironisch dat die uitspraak juist nu is gedaan en dat er een president aan de macht is gekomen die eigenlijk niet eens zo’n grote behoefte had aan zo’n goede uitspraak." China heeft de uitspraak direct afgewezen, de Filipijnen hebben er nog niks mee gedaan. Het lijkt er op dat beide partijen de spanningen op dit moment even willen laten voor wat het is.

De Filipijnen zijn op dit moment nog de grootste ontvanger van Amerikaanse maritieme veiligheidshulp in Zuidoost-Azië, dus de gevolgen van een breuk kunnen groot zijn. Muller vraagt zich af of het zo’n vaart zal lopen: "De band tussen de VS en de Filipijnen is formeel vastgelegd in een aantal verdragen, dus die maak je niet zomaar los."

Vooralsnog is het moeilijk inschatten waar Duterte zijn land naartoe leidt, concludeert Verbrugge: "De politieke agenda van Duterte is een populistische agenda. Hij teert op het provoceren van andere mensen. Dat is zo geweest vanaf het begin. Zijn beleid is onvoorspelbaar."