Wat de Brexit voor onze Britse buren gaat veranderen

In Bureau Buitenland te gast om hierover te praten: Rem Korteweg en Henk van Klaveren. Korteweg werkt bij het Centre for European Reform. Van Klaveren was jarenlang werkzaam voor de partij Liberal Democrats en is nu politiek consultant in Londen. 

Van Klaveren denkt dat voor veel Britten de Brexit nog niet echt realiteit is geworden sinds op 23 juni een meerderheid ervoor koos de EU te verlaten: “Het dagelijkse leven gaat door, de pond is bijvoorbeeld wel minder waard geworden, maar het idee van ‘de wereld gaat in elkaar storten’, zoals dat voor het referendum wel verteld werd, dat is niet gebeurd. Ik denk dat een aantal mensen zich daardoor echt wel gesterkt voelen in hun stem om de EU te verlaten.”

Ook al heeft de beslissing om uit de EU te stappen nog niet voor heel directe veranderingen gezorgd, het heeft wel al een opvallend effect gehad op twee etenswaren waar de Britten dol op zijn, zoals hun geliefde marmite: het donkergekleurde broodbeleg en het bekende Zwitserse chocolademerk Toblerone heeft haar product aangepast voor de Britse markt. Korteweg legt uit: “Marmite is duurder geworden door de zakkende pond en Toblerone heeft besloten als gevolg van hogere grondstoffenprijzen om ervoor te zorgen dat die chocolaatjes kleiner worden.”

Waar de Brexit zeker voor heeft gezorgd, is een grotere tweedeling van het Britse volk. Het was een nipte stemming met 52 procent voor het Leave-kamp. Genoeg om de Brexit erdoor te krijgen, maar het was bepaald geen verpletterende overwinning. Korteweg: “De 48 procent die voor blijvend Europees lidmaatschap heeft gestemd voelt zich bekocht, zij hebben het gevoel dat hun positie als burger en als Europeaan ondermijnd wordt en beginnen zich langzamerhand te organiseren.”

Ook in de politiek zorgt het historische referendum voor een splitsing die dwars door partijen loopt volgens Korteweg: “Het is een absoluut nieuwe as in de Britse politiek. Wat heb je gestemd? In of uit?”

Naast deze directe gevolgen moeten we nog gaan zien wat Brexit precies gaat betekenen voor onze buren aan de andere kant van het kanaal. Want het echte werk moet nog beginnen. Pas als het Verenigd Koninkrijk in maart Artikel 50 in werking stelt begint het proces van de Britse break-up. Dan hebben zij twee jaar de tijd om de scheiding te voltooien. In deze twee jaar moeten er allerlei afspraken worden gemaakt tussen de Britten en de EU-lidstaten. Bijvoorbeeld of Britse burgers vrij mogen blijven reizen binnen de EU, of dat zij behandelt zullen worden door de douane als inwoners van elk ander land buiten het Schengengebied.

Korteweg waarschuwt dat Brussel ervoor moet waken om tijdens deze gesprekken niet wraakzuchtig te worden naar de afvallige lidstaat toe: “Mijn pleidooi zou zijn om toch vooral te behoeden om niet van de onderhandelingen een soort strafexpeditie te maken.” Hij benadrukt dat we op sommige punten, zoals internationale terrorismebestrijding, nog veel zullen moeten samenwerken: “Of we het nu willen of niet het Verenigd Koninkrijk blijft een eiland voor de kust van Europa. Als het gaat over inlichtingensamenwerking, als het gaat om samenwerking op justitieel gebied. Het is belangrijk dat we als partners met elkaar blijven samenwerken.”

Hoe de verhouding van het Verenigd Koninkrijk met de Europese Unie er in de toekomst uit gaat zien is nu nog moeilijk te zeggen. Vooral ook omdat kersverse premier Theresa May te maken heeft met een regering waarbinnen veel verdeeldheid heerst. Totdat dit is opgelost zal May waarschijnlijk geen harde uitspraken doen.

Van Klaveren denkt daarom dat 2017 nog niet veel helderheid zal geven over hoe de Brexit eruit gaat zien: “Ik verwacht niet dat er heel veel duidelijk gaat worden. Het zal lang duren voordat Theresa May uiteen zal zetten wat ze eigenlijk wil.”

Luister ook naar het verslag van het Brexit-referendum afgelopen juni: