Lift extreemrechts mee op winst Trump?

In Frankrijk haastte Marine Le Pen, voorzitter van de conservatief-nationalistische partij Front National, zich om The Trump en het ‘vrije Amerikaanse volk’ te feliciteren met zijn overwinning via een tweet. In Hongarije sprak premier Viktor Orban van een einde aan de ‘liberale non-democratie’ en ‘politieke correctheid’ van de westerse wereld. In Nederland noemde Wilders het een ‘historische overwinning’.

Is al dit enthousiasme bij extreemrechtse politici terecht? Staat Europa hetzelfde te wachten in de aankomende verkiezingen van onder andere Oostenrijk, Italië, Frankrijk en Nederland?

Hierover sprak Cas Mudde, expert in populisme en politiek-extremisme aan de University of Georgia, in Bureau Buitenland op NPO Radio 1:

Radicaal-rechtse politici in Europa halen de verassende overwinning van Trump aan bij hun achterban als een inspiratie. Het is een verhaal waarin de underdog wint, iemand die in het begin niet eens serieus werd genomen als een potentiele presidentskandidaat door de elite. Bovendien hadden de peilingen het – net als bij Brexit – bij het verkeerde eind. Hier denken ze: als Trump het kan, dan wij toch ook? “Ze voelen zich gesteund, en ze voelen dat de tijdgeest in hun richting is”, vertelt Mudde.

Hoe het succesverhaal van Trump extreemrechts op ons continent inspireert legt Mudde ook uit in een artikel voor The Guardian van deze week. Hij schrijft dat Trump’s presidentschap ervoor zal zorgen dat extreemrechts gedachtegoed meer zal worden genormaliseerd. Dan heeft hij het ook over Trump’s racistische, anti-islam en xenofobe uitspraken. Bijvoorbeeld dat hij geweld tegen minderheden eigenlijk helemaal niet zo erg vindt (ja, dat heeft hij echt gezegd). Dat Amerikanen met zulke ideeën zich gesteund voelen door Trump’s toekomstige presidentschap uit zich nu al in een golf van racistische en gewelddadige aanvallen.

Mudde vertelt dat de reacties van de verschillende Europese leiders ook bijdragen aan het wel of niet normaliseren van Trump’s ideologie, zo zei bondskanselier Angela Merkel: “Oké, we gaan samenwerken, maar binnen de normen van de liberale democratie. Daarmee duidelijk aangevend: jij bent anders dan de liberaal-democratische partijen. Terwijl premier Rutte gewoon zei van: ja, gefeliciteerd en wij gaan met jou werken. Daarmee normaliseer je Trump en zijn radicaal-rechtse ideologie.”

Gevraagd wat Trump als president voor effect zal hebben antwoord Mudde dat hij verwacht dat dit voor chaos in de wereld zal zorgen. Maar er is een lichtpunt aan deze voorspelling want: “die chaos gaat negatieve impact hebben op partijen die worden geassocieerd met hem. Dat kan uiteindelijk een soort van boemerang-effect hebben op radicaal-rechtse partijen. Waarbij mensen zeggen van: ja, toen Trump aan de macht kwam, toen ging het ook allemaal fout, dus wellicht moeten wij ook geen Wilders of Le Pen hebben.”