De heroïne epidemie in Amerikaanse suburbs

Te gast waren oud-Amerika correspondent en schrijver Arjan van Veelen en Tibor Brunt, onderzoeker internationaal drugsbeleid bij het Trimbos-instituut.

De kleine provincie Vermont oogt lieflijk met de vele rivieren, beboste natuurgebieden en meren. Je zou het daarom niet verwachten, maar in dit landelijke, door de blanke middenklasse bewoonde gebied heerst een vernietigende drugsepidemie. Met name de bewoners van Rutland hebben het zwaar te pakken, het stadje staat onofficieel bekend als de drugshoofdstad van de staat.

Rutland staat symbool voor de nationale heroïne-epidemie waar de Verenigde Staten de laatste jaren mee te maken heeft.  De meeste verslaafden beginnen niet meteen met heroïne, maar met pijnstillers waar opiaten inzitten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het in Amerika vaak voorgeschreven oxycodon, maar ook morfine en heroïne vallen daaronder. In 2014 stierven 29.000 mensen aan een overdosis opiaten, het merendeel aan legaal voorgeschreven pijnstillers. 

Door een combinatie van factoren worden er heel vaak opiaten voorgeschreven door Amerikaanse artsen. Een wetswijziging in 2000 zorgde ervoor dat het verstrekken van deze medicijnen een stuk makkelijker werd.  Daarnaast promoot de farmaceutische industrie deze pijnstillers actief. “Dokters worden onder druk gezet vanuit de industrie om dit te verkopen”, zo zegt Brunt. Ook zijn er tal van reclames op televisie om de sterke pijnstillers aan te prijzen bij de patiënt. Overigens wordt daarin geclaimd dat het niet verslavend is. En diezelfde industrie blokkeert regelmatig strengere regelgeving.

Deze situatie heeft ertoe geleid dat mensen met pijnklachten heel makkelijk sterke pijnstillers krijgen voorgeschreven door de huisarts. Dit recept wordt soms wel jarenlang herhaald. Maar als op een bepaald moment de pijnmedicatie niet meer wordt voorgeschreven dan is de stap voor de -inmiddels afhankelijke- patiënt naar heroïne snel gemaakt. Arjen van Veelen: “Het lijkt een grote stap naar heroïne. Maar het is een aantrekkelijk alternatief, want het is goedkoper en overal verkrijgbaar.”

De zogenaamde ‘War on Drugs’ verwijst naar de anti-drugcampagnes die worden gevoerd om drugsmisbruik tegen te gaan in Amerika. In de jaren 80 wordt de junkie hierbij vaak neergezet als een persoon die verslaafd is geraakt door zijn eigen zwakke karakter. Dit was ook de kern van de ‘Just say no’-campagne met gelijkgenaamde televisiespotjes.

Meer dan dertig jaar later wordt ingezien dat het criminaliseren van de drugsgebruiker niet tot oplossingen leidt. De verslaafde wordt nu vaker als patiënt behandeld. Tibor Brunt ziet deze nieuwe aanpak ook: “Het drugsbeleid lijkt zich iets meer open te stellen voor een patiëntgerichte benadering.”

Op vpro.nl/vermont kan je ervaren hoe je de wereld waarneemt als je heroïne hebt genomen: de effecten van het gebruik zijn gevisualiseerd. Terwijl het nummer Heroin van The Velvet Underground op de achtergrond speelt kan je een artikel lezen over alternatieve manieren om drugsproblemen aan te pakken, zowel in Amerika als in Nederland. Ten minste, als je zicht niet al te wazig wordt…

De zevende aflevering van Droomland Amerika is te zien op zondag 23 oktober 2016 om 20.15 uur bij de VPRO op NPO 2.