Algerije en Marokko ruziën om couscous

Dit voorjaar diende de Algerijnse minister voor cultuur een verzoek in bij UNESCO, de organisatie van de Verenigde Naties die over cultureel erfgoed gaat, om de raï-muziek op te nemen in de werelderfgoedlijst. De raï-muziek vindt zijn oorsprong bij de bedoeïenen uit West-Algerije, maar is populair in alle Maghreb-landen, vooral in Marokko. Eind augustus wordt publiekelijk bekendgemaakt dat Algerije de raï als ‘Algerijnse volksmuziek’ wil laten vastleggen en dat ook couscous aan deze aanvraag wordt toegevoegd.

De poging tot het claimen van gedeeld cultureel erfgoed door Algerije valt niet goed bij de Marokkaanse media. De Marokkaanse nieuwssite Le360 schampert dat de indiener van de aanvraag vergeet dat de raï-muziek een traditioneel genre is wat ‘al bestond in Marokko nog voor de creatie van Algerije door de Franse kolonisten.’ Over het claimen van couscous zeggen zij dat het duidelijk is dat de buren ‘jaloers zijn’ op deze ‘Marokkaanse specialiteit’.

Deze discussie over cultureel erfgoed versterkt de toch al slechte relatie tussen de twee landen. Sinds 1994 is de grens tussen Algerije en Marokko gesloten na een conflict over een bomexplosie in Marrakech en een voortdurende twist over de Westelijke Sahara. Marokko ziet dit gebied als een Marokkaanse provincie, terwijl Algerije er een onafhankelijkheidsbeweging steunt. Tot nu toe is er geen zicht op verbetering van de verhoudingen. Een paar jaar geleden versterkte Algerije zelfs de grenscontroles en werd er een hek neergezet.

Probleem van dit nieuwe conflict tussen de buurlanden is dat de betwiste culturele aspecten niet toebehoren aan een specifiek land of gebied. Couscous kan niet worden gezien als typisch Marokkaans of typisch Algerijns. Dat benadrukt ook een historicus aan de Universiteit van Rabat: “Afgezien van de groente die je erbij doet of het vlees of vis dat je erbij eet, is de couscous in Algerije, Marokko, Tunesië en Mauritanië allemaal hetzelfde.” Couscous is van al deze landen, ofwel van het grote Maghreb-gebied.

Achmed Aydoun, musicoloog en voormalig directeur van het nationaal conservatorium in Rabat, benadrukt ook dat de raï-muziek niet aan een van beiden toebehoort: “De traditionele raï is ontstaan tussen de Marokkaanse stad Oujda en de Algerijnse stad Oran, later is de muziek de grens overgestapt en met Europese invloeden enorm populair geworden. De politieke grenzen zijn niet hetzelfde als de culturele en artistieke grenzen. Je kunt geen grenzen trekken in cultuur.”