'Turkije-deal goede blauwdruk voor overeenkomsten met andere landen'

Een debat tussen Leo Lucassen en Sywert van Lienden. Lucassen is hoogleraar migratiegeschiedenis in Leiden en auteur van ‘Voorbij Fort Europa’. Van Lienden is publicist en politiek commentator.

Sywert van Lienden benadrukt dat de Europese Unie moet dealen met verschillende migratiedilemma’s tegelijk. Zoals de vraag hoe je ‘echte’ vluchtelingen onderscheidt van economische migranten. En hoe Brussel om moet gaan met migratie door veranderingen in Afrika en conflicten in het Midden-Oosten, maar ook met migratie binnen Europa. Van Lienden: “Het is een soort perfecte soep, er gaat van alles in, allemaal soepgroenten, uiteindelijk is de vraag of je er nog iets lekkers van brouwt of dat het een raar troebel geheel wordt."

Volgens Lucassen is het belangrijk om onderscheid te maken tussen vluchtelingen en mensen die migreren om hier hun brood te gaan verdienen omdat aan beiden groepen andere rechten toegekend worden. We moeten goed kijken wie de vluchtelingenstatus krijgt en wie niet. Lucassen: “Niet iedereen die nu oversteekt vanuit Noord-Afrika naar bijvoorbeeld Italië voldoet aan de criteria van het Vluchtelingenverdrag, dus je moet die twee dingen wel uit elkaar houden.”

Volgens Van Lienden past de EU op dit moment de vluchtelingenstatus te ruim toe. Dit werkt verwarrend bij het bepalen of iemand wordt toegelaten of niet. Omdat dit bij vluchtelingen wordt gedaan vanuit humanitair oogpunt terwijl deze vraag bij economische migranten juist volstrekt rationeel moet worden benaderd: “Dan moeten we gewoon kijken wat voor toegevoegde waarde we elkaar te bieden hebben. We moeten niet die typen argumenten door elkaar gaan mixen, dan krijg je denk ik de ellende die we de afgelopen jaren hebben gezien."

Als het gesprek aanbeland bij de omstreden Turkije-deal vindt Van Lienden dat dit een voorbeeld zou kunnen zijn voor toekomstige deals met landen aan de buitengrenzen van Europa. “In de kern is het gewoon een beleid van: niet binnen zonder kloppen. Je kunt asiel aanvragen buiten de Europese Unie en als je wordt toegelaten kun je op een reguliere manier Europa in.”

Tot vorig jaar was de situatie dat men alleen asiel kon aanvragen in Europa, maar niet legaal de EU in mocht. Wat leidde tot veel illegale immigratie. Meer deals zoals die met Turkije zouden volgens Van Lienden een oplossing bieden voor de huidige migratieproblemen, zoals rondzwervende illegalen en het uitzetten van uitgeprocedeerde asielzoekers.

Leo Lucassen spreekt dit tegen: “Asiel aanvragen in Europa kan alleen op Europese bodem. Syriërs die nu over de grens komen in Turkije, kunnen daar geen asiel aanvragen voor Europa, die kunnen asiel aanvragen in Turkije. Wat we feitelijk nu doen is het outsourcen van het beleid naar landen die een heel discutabele status hebben, denk aan Afghanistan, aan Niger, Eritrea is zelfs genoemd. Dat is de facto het buiten werking stellen van het VN-Vluchtelingengedrag.”