Affirmative action in abaya

Geen sinecure, zeker niet nu Amerika’s tarieventsaar eigenhandig de spaken uit de wereldeconomie trekt. 

De prinses is de belangrijke schakel in een reeks van gevoelige voorbereidende ontmoetingen tussen de twee landen.

Dat juist zij als gezicht van het nieuw Saoedi-Arabië het staatsbezoek moet begeleiden, is op z’n zachtst gezegd ironisch: ze doet dat namelijk in een Amerika waar Trump de hakbijl heeft gezet in wetten die gelijke vertegenwoordiging van vrouwen bevorderen.

(tekst loopt door onder foto)

Achter de schermen wordt druk onderhandeld over de aanstaande reis van Trump. Net als in mei 2017 wil hij zijn eerste buitenlandbezoek boeken naar het olierijke land.

En net als toen moet alles groter. Tijdens zijn eerste trip haalde hij miljardendeals binnen. Nu zet kroonprins en de facto-leider Mohammed bin Salman hem een duizelingwekkend bedrag van meer dan duizend miljard in het vooruitzicht.

Maar met de tarievenhamer, een escalerende handelsoorlog met China en Trumps flirt met een vastgoeddroom die oprijst uit de puinhopen van Gaza wordt het moelijker voor de Saudiërs om glimlachend het staatsbezoek te organiseren.

Daarom zijn de exacte datum en de inhoud tot het laatste moment nog onderdeel van een schaakspel onder tijdsdruk. Met dit keer dus een hoofdrol voor prinses Bint Bandar.

(tekst loopt door onder kader)

Geboren als dochter van de charismatische Bandar, architect van het Saoedisch-Amerikaanse bondgenootschap, groeide de prinses op in de schaduw van diplomatie.

Net als haar vader kent ook de inmiddels vijftigjarige diplomate het klimmen langs de machtspiramide van binnenuit. Haar positie is haar zeker niet cadeau gedaan: ze gebruikte de kansen die ze kreeg en bouwde een eigen carrière op.

(tekst loopt door onder foto)

Haar vader was ooit de langstzittende ambassadeur van Riyadh in Washington. Hij was de zoon van de oprichter van het moderne Saoedi-Arabië, maar ook van een zwarte Ethiopische concubine. Niet zijn afkomst, maar zijn scherpe geest en politieke instincten openden hem de deuren in Washington.

In 2005 keerde prinses Reema terug naar een land waar vrouwen voor het oog van de wet nog altijd tweederangs waren en zijn: om te reizen, een studie te volgen en zelfs voor sommige medische ingrepen hebben ze een mannelijke voogd nodig. Toch wist Bint Bandar een succesvolle onderneming op te richten, wat zelfs voor iemand van koninklijke bloede geen makkelijke opgave was.

Wanneer Trump deze mei in Riyadh landt, treft hij een ander Saoedi-Arabië dan tijdens zijn glorieuze zwaarddans. Geen utopie, maar wel een land in transitie.

Die verandering is voelbaar tot in de techsector. Onder meer in de informatietechnologie schuiven Saoedische vrouwen steeds meer naar voren.

Volgens het AI Index Report 2025 van Stanford University is Saoedi-Arabië wereldwijd zelfs koploper in vrouwenparticipatie in kunstmatige intelligentie. Vrouwen zijn niet alleen aanwezig: ze leiden teams, publiceren onderzoek en bepalen richting. De man-vrouwverhouding in deze sector is opvallend evenwichtig.

Volledige gelijkheid is nog ver weg. Het regime houdt vrouwenrechtenactivisten gevangen en structurele barrières blijven bestaan. Neem het verhaal van fitnessinstructeur Manal al-Otaibi, die sinds eind vorig jaar vastzit vanwege haar posts op sociale media.

(tekst loopt door onder foto)

Er schuilt een risico in hoe we deze opmars duiden. Al te vaak wordt het ambassadeurschap van Reema afgedaan als symbolisch schminkwerk voor een patriarchaal systeem.

Maar wie goed kijkt, ziet iets anders. Ze zit daar niet enkel omdat ze vrouw is, maar omdat ze uitblonk – in een competitieve arena vol gehaaide prinsen en doorgewinterde mannelijke ambtenaren.

Ja, ze kreeg een zetje dankzij het openstellen van regeringsfuncties voor vrouwen in 2016. Maar doorslaggevend was haar talent. Het is eigenlijk het klassieke Amerikaanse recept: structurele achterstand wegwerken met beleid, kansen creëren en dan zelf leveren. Affirmative action, maar in Saudische stijl.

Zie daar de ironie. Waar Amerika ooit het voortouw nam in gelijkheid, trekt het zich nu terug – terwijl het patriarchale Saoedi-Arabië vaart maakt.

Dat de prinses straks zichtbaar in haar abaya meeloopt in het diplomatieke peloton is meer dan symboliek. Het is een broodnodig beeld. Voor miljoenen meisjes in Saoedi-Arabië – en steeds vaker ook in de VS.

Tot snel,
Abdou