Adventkalender 2021

"Mijn favoriete literaire personage uit 2021: De KUS-m’n-KONT-hond.”

De Neehoorn van Marc-Uwe Kling, in de vertaling van Jaap Robben.

Jikke: “De Neehoorn (een naam uit de categorie: was ik daar zelf maar op gekomen!) haat zijn lila-roze, fijne Eenhoornenwereld. Hij zegt op alles ‘NEE!’ en niemand kan hem overhalen gezellig mee te doen, zelfs zijn tante de aangetrouwde koe niet. Dus loopt hij weg. Eindelijk kan hij rotte appels eten en jonge poesjes de boom in jagen! Onderweg komt hij – vanzelfsprekend – bonte figuren tegen waarmee hij het uitstekend kan vinden.

Een bijzonder vrolijk kinderboek waar ik als volwassene hartelijk om moet lachen, elke keer weer. Best grof, heerlijk tegendraads en met een vrolijk meanderende verhaallijn die er weinig toe doet. Meesterlijk vertaald door Jaap Robben. En de Neehoorn bracht me mijn favoriete literaire personage uit 2021: De KUS-m’n-KONT-hond.”

"Een (digital) trip down memory lane"

Het is warm in de hivemind van Maxime Garcia Diaz.

Sophia: “In ‘Het is warm in de hivemind’ betovert Maxime Garcia Diaz ons met emojis en popcultuur. Dit debuutalbum (in roze, blauw of groen!) onderzoekt de grenzen van de digitale wereld waarin zij opgroeide. Misschien komt het doordat Diaz en ik hetzelfde geboortejaar delen (1993), maar voor mij voelde haar woorden als een (digital) trip down memory lane. Zo passeerden The Sims en Neopets de revue en werd mijn ongemakkelijke doch vertrouwde meisjestienerlichaam uit de ‘00s weer even voelbaar.

De magie van de bundel schuilt in de sfeer, het ritme en het ongemak. Diaz maakt wat borrelt in onze digitale samenleving niet alleen voelbaar op papier; door met termen te gooien die je wel móet googlen, waan je je tijdens het lezen ook vaak genoeg op dat wereld wijde web. ‘Het is warm in de hivemind’ is humoristisch, (post?)feministisch en alleruniekst in vorm en taal. Met stip op één: mijn lievelingsbundel van het afgelopen jaar.”

‘Provocerend en intelligent, leest als een koortsdroom’ aldus The New York Times over het boek van vandaag.

Labyrint van Burhan Sönmez, in vertaling van Hanneke van der Heijden.

Samet: “Als een koortsdroom, zo las ik dit boek ook. Boratin, een inwoner van Istanbul van achter in de twintig, is net thuisgekomen na een week in het ziekenhuis te hebben gelegen na een zelfmoordpoging (hij sprong in de Bosporus). Terwijl zijn lichaam er wonderbaarlijk ongeschonden uitkomt – op een gebroken rib na – is zijn geest ernstig aangetast. Hij weet niet meer wie hij is of waarom hij zelfmoord wilde plegen. Zo begint het boek en daarmee weet Boratin net zoveel van zijn leven als de lezer. Die informatiegelijkheid zorgt ervoor dat je het boek met spanning leest. Wat blijft er van je over zonder herinneringen? En hoe onlosmakelijk verbonden ben je met de stad, het land en de samenleving waarin je bent opgegroeid? Grote vragen, maar subliem uitgewerkt in een beknopt aantal pagina’s door de Brits-Turkse schrijver Burhan Sönmez. Het boek verscheen al in 2018 in het Turks, maar pas dit jaar in de Nederlandse vertaling van Hanneke van der Heijden.”

“Vijftig prachtige verhalen over voetbal”

De canon van het Nederlandse voetbal van Edwin Struis, Willem Vissers, Paul Onkenhout, Simon Zwartkruis, Dick Sintenie.

Leonard: “Een boek over voetbal? Ja een boek over voetbal. Want dit is niet zomaar het zoveelste verhaal van een voetbalvedette die een inkijkje in zijn liefdesleven geeft, opschept over peperdure auto’s of over een drugsverleden vertelt. Dit is een zorgvuldig samengestelde canon, met grote kennis van zaken gemaakt, kortom een prachtig geschreven boek.

Vol nostalgie en met spelers die je als kleine jongen in zwart-wit bij Studio Sport of diens voorloper Sport in Beeld voorbij zag komen.

Vijftig prachtige verhalen met als mooiste verhaal, voor mij, dat van Paul Onkenhout. Hij schrijft over grote auteurs als Reve, Hermans en Mulisch: die vonden voetbal niet iets voor intellectuelen. Reve met veel spot in een brief aan Carmiggelt: ‘Ik vind het jammer dat bij een voetbalwedstrijd niet beide partijen kunnen verliezen en dat er zo zelden doden bij vallen.’ Het zou allemaal sinds de seventies veranderen. Jan Mulder bleek een nog betere schrijver dan voetballer. Bij Sparta Rotterdam werd dichter Jules Deelder na zijn overlijden als clubicoon met een minuut stilte herdacht. De andere verhalen van Dick Sintenie, Edwin Struis, Willem Vissers en Simon Zwartkruis zijn vaak juweeltjes. Een heerlijk boek tussen de kerstballen.”

“Proberen de fouten niet te zien. Niet boos zijn op mezelf als ik ze wel zie. […] Neem nog een blad en heb geen schrik van de leegte die het omvat”

Vel van Mieke Versyp en Sabien Clement

Cathrien: “Deze graphic novel gaat over Rita en Esther die elkaar tegenkomen bij naaktmodeltekenen – Rita is het model, Esther de organisator en tekenaar. Rita probeert na een scheiding op te krabbelen en zich vrijer te voelen in een ouder wordend lichaam. Esther probeert zich te ontworstelen aan haar eigen zeer sobere leefregels, zoals “Gij zult met mate genieten”. De poses die Rita aanneemt voor het modelstaan, hoe Esther steeds losser raakt in het leven, het is allemaal prachtig getekend met verschillende technieken. De pennen- en verfstreken zijn losjes, dan weer scherp, zwierig en frivool. Soms staan er twintig tekeningen op een pagina, dan weer een die de hele pagina beslaat. Ik vond het bevrijdend om de twee reizen te volgen, ik herkende beide worstelingen en het was ook nog oogstrelend mooi en verrassend.”

"Een pleidooi voor oorspronkelijkheid"

De dichter die het niet wilde zijn van Jaap van der Bent

Maurice: “Louis Lehmann (1920-2012) was dichter tegen wil en dank. Tot 1966 had hij gedichten gepubliceerd, erkenning alom, maar in de daaropvolgende decennia wilde hij er niet meer aan herinnerd worden. Zijn belangstelling voor archeologie, muziek en dans kreeg voorrang. Ik heb Lehmann jaren bij de radio meegemaakt, waar hij – inmiddels de tachtig gepasseerd – een wekelijkse muziekrubriek had. Zo wist ik dat hij behoorlijk eigenzinnig was, maar uit de biografie blijkt dat Lehmann in bijna alles tegendraads kon zijn. Dat maakte hem soms onnavolgbaar, maar in elk geval nooit voorspelbaar. ‘De dichter die het niet wilde zijn’ leest dan ook als een pleidooi voor oorspronkelijkheid. Dichter of niet.”

“Give courage, take courage”

Paradise van Kae Tempest 

Julia: “In een december waarin de theaters verdrietig genoeg toch weer helemaal dicht moeten, biedt dit boek enige troost. Tijdens het lezen van Paradise waan je je in een theaterstoel en word je meegesleurd in het aangrijpende verhaal van de oud-Griekse held Filoktetes.

Kae Tempest is een veelzijdig schrijver en spoken word artiest én meester in het (her)schrijven van oude klassiekers. De tragedie van Sofokles is ruim 2400 jaar oud maar in Tempests moderne bewerking voelen de personages en thema’s als nieuw en springlevend. Prachtig zijn de monologen die lezen als rauwe poëzie. Een krachtig verhaal, anti-oorlog en vol met vragen over moraliteit en ethiek. Zeer de moeite waard!”

"Weeda is mijn debutant van het jaar."

Aleksandra van Lisa Weeda

Wilfried: "Het afgelopen jaar heb ik meer boeken gelezen dan ooit. Voor Brommer op Zee, voor het plezier. Voor deze kalender koos ik voor een boek met moed. De moed om een stoer debuut te schrijven waarin het politieke spel rond Oekraine, de geschiedenis van een familie en een persoonlijke zoektocht worden gecombineerd met originele fictie. Zo’n roman zou je topzwaar kunnen noemen, een boom waar je hier en daar de zaag in takken wilt zetten. Niet doen. Alles laten groeien, zeker die vierennegentigjarige grootmoeder Aleksandra; een eik in zwarte grond die ondanks Sovjetterreur recht overeind staat. Dit boek is gedrenkt in vertelkracht, zwarte humor, melancholie en ja, ook in een bad vol wodka. Weeda is mijn debutant van het jaar. Ik proost op haar: “Na zdorovje, tsjoet-tsjoet, Lisa!”"

Tip! Bekijk ook de webserie minibieb der onvolprezen boeken met Lisa Weeda op VPRO Boekengids.

"Ga in lockdown met dit boek. U zal er geen spijt van hebben."

Kruispunt van Jonathan Franzen, in vertaling van Peter Abelsen

Ruth: "Swept off my feet, 20 jaar geleden, toen The Corrections uitkwam van Jonathan Franzen. Ik herinner me nog kraakhelder hoe verloren ik was toen ik het uit had, op zoek naar het boek dat me dezelfde ervaring zou bieden. Ik moet toegeven dat hij me in de afgelopen decennia ook ontgoocheld heeft, boeken die ik ergens onderweg aan de kant schoof of waar ik zelfs niet aan begon. 

Maar deze, o deze! Franzens talent is wereldwijd afdoende beschreven; hij kan als geen ander een tijdsbeeld oproepen en is een grandioze bezieler van zijn personages. In Crossroads ontmoeten we opnieuw een gezin, (moeder-vader-vier kinderen) in de rusteloze dagen voor kerst. Ik heb eigenlijk helemaal geen zin om te beschrijven waar het over gaat, ha, wel om te zeggen dat dit het boek van het jaar is. Op een bijna ouderwetse manier: compositie, psychologie, duizelingwekkende zinnen. Ga in lockdown met dit boek. U zal er geen spijt van hebben."

"Welke beslissingen heb je genomen in je leven en hoe bepalend zijn ze geweest?"

Afscheidskleuren van Bernhard Schlinck, in vertaling van Kees Wallis. 

Nicole: ”De personages van Schlinck zuigen me altijd met zich mee vanaf de eerste zin. Ze zijn meestal een tikje arrogant, helder in hun onzekerheid en intelligent. Ze staan meestal op een beslissend moment in het leven, waarop ze de balans moeten opmaken over de dingen die wel gedaan zijn of juist nagelaten. Welke beslissingen heb je genomen in je leven en hoe bepalend zijn ze geweest? Wat betekenen vrienden, familie? Achter wat goed leek of rechtvaardig, kan iets heel anders schuilgaan en andersom. Dat soort thema’s. Fascinerend.

Nadat ik Afscheidskleuren (een bundel met losse, lange verhalen) had gelezen, ben ik alle andere boeken van Schlinck gaan herlezen om maar niet te hoeven afkicken.”

“That was how I learned that the world changes between heartbeats, that life is never an absolute, but always a wager.”

Wish You Were Here van Jodi Picoult 

Mischa: “Wish You Were Here speelt zich af in het nu en gaat over de maatschappelijke ontwrichting ten gevolge van de pandemie. In haar boek schetst Picoult echter ook het klein menselijk leed. Verlies en rouw, verbroken relaties, ruzies, onzekerheid en afstand tussen vrienden, families, en geliefden. Je gaat jezelf ongetwijfeld herkennen in één of meerdere karakters, soms in tegenstrijdige. Ieder personage gaat op zijn of haar manier om met de hedendaagse complexiteit en gaandeweg leer je begrip op te brengen voor elk van hun motivaties. Een ontroerend boek gevuld met karakters met uiteenlopende achtergronden die allemaal even menselijk zijn.”

“Waarom kennen we alleen voorvaders? Welke rol speelden voormoeders?”

De voormoeders van Suze Zijlstra

Britt: “Het woord ‘voorvader’ klinkt ons vrij natuurlijk in de oren, maar het merkwaardige gevoel dat het woord ‘voormoeders’ bij ons oproept, laat zien hoe belangrijk dit boek is voor de vrouwelijke koloniale geschiedschrijving (het woord ‘voormoeder’ stond tot 2019 niet eens in de Van Dale). 

In deze zoektocht naar haar eigen familiegeschiedenis neemt historicus Suze Zijlstra ons mee naar het verleden van de Europees-Aziatische vrouw. Zij probeert in kaart te brengen hoe deze voormoeders een rol speelden in een geschiedenis die ons voornamelijk via de mannelijke kant bekend is. Sommige vrouwen krijgen een gezicht, sommige vrouwen blijven onvindbaar, maar juist de bundeling van al deze verhalen maakt de complexiteit van deze geschiedenis en de belangrijke invloed van deze vrouwen duidelijk. 

Het persoonlijke dat Zijlstra in dit boek legt (het verhaal van haar eigen oma, haar eigen kinderwens, haar eigen identiteit als kind van zowel onderdrukker als onderworpene) maakt dat het boek je raakt en verder gaat dan het historische belang alleen. Ik hoop dat we de komende jaren nog veel meer gaan horen van nog veel meer voormoeders.”

“Warm en vertederend in zwart-wit.”

Het lied van de spreeuw van Octavie Wolters

Tamar: “Een prentenboek in zwart-wit, met hier en daar een geel accentje. Schrijver en beeldend kunstenaar Octavie Wolters presteert het om daarmee van elke bladzijde een kunstwerk te maken. Met contrasterende linosneden creëert zij landschappen waar je samen met een spreeuw doorheen mag vliegen. Deze spreeuw heeft een bijzonder scherp oog voor alle mooie dingen die hij tegenkomt, zoals de akkers vol koren, de briesjes van zeeën ver weg en de heldere lucht. Hij besluit een lied te zingen, over hoe mooi alles is als je kijkt zoals hij. De vogels die hij tegenkomt vertellen hem wat hij niet mag vergeten. “Als je goed kijkt, zie je het,” komt telkens terug, een opdracht waar ik me graag aan laat herinneren. Door de poëtische, soms ietwat zoete, maar tegelijkertijd concrete teksten, wordt het boek door mij én mijn driejarige gewaardeerd. En als hij dan terloops zo’n weeïg zinnetje overneemt als “samen zijn we heel,” dan smelt ik toch wel een beetje.”