Moderne sciencefiction met een vette knipoog naar avonturenfilms uit de jaren tachtig, dat is de jeugdserie Zenith.

Elja Looijestijn

Elke ouder met een drukke baan zou zichzelf weleens in tweeën willen splitsen, en elk kind droomt weleens van een perfecte, toegewijde vader of moeder. In Zenith komen die wensen uit, maar zijn de gevolgen dramatisch.

De jeugdserie gaat over de dromerige Boris Hoogland en zijn nerdy zus Fay. Hun ouders (gespeeld door Hadewych Minis en Guido Pollemans) gaan zo op in hun werk dat ze bijna geen tijd voor ze hebben. Dus besluiten vader en moeder in te gaan op een aanbod van de firma Zenith om robotkopieën van zichzelf thuis de taken te laten vervullen. Ze denken dat hun kinderen niets merken, maar die hebben het natuurlijk snel genoeg door. De serie is spannend, grappig, vol vaart en ook voor volwassenen onweerstaanbaar. Het eerste wat opvalt is de bijzondere, on-Nederlandse vormgeving. De familie Hoogland woont in een sprookjesachtig landhuis, de kinderen fietsen over glooiende kronkelpaadjes en de school heeft de uitstraling van Harry Potter, inclusief uniformen. De kleding, auto’s en interieurs lijken minstens dertig jaar oud, hoewel alle moderne communicatieapparatuur beschikbaar is.

© VPRO

Hadewych Minis als robot

retro

De bijzondere locatie blijkt Hongarije te zijn, waar de serie afgelopen zomer werd opgenomen. De retro-look hebben we te danken aan de twee regisseurs, Tomas Kaan (37) en Maurice Trouwborst (35). Kaan: ‘We wilden Zenith qua vorm boven het polderdrama uittillen. Samen zijn we te werk gegaan om de sfeer zo te maken als de avonturenfilms uit onze jeugd die we bewonderen, zoals E.T. en The Goonies.’

Trouwborst: ‘Aanvankelijk was het de bedoeling om de serie juist hypermodern vorm te geven. Maar dat zou er waarschijnlijk sneller gedateerd uitzien. Bovendien besloten we in Hongarije op te nemen, omdat je daar veel meer kunt doen met het budget. De locaties die je daar vindt, ademen een sfeer van vervlogen tijden. Dus we besloten het helemaal om te gooien en ons te laten inspireren door de Spielbergfilms uit de jaren tachtig. Die stijl kennen we allebei heel goed, dus we wisten precies waar we naartoe wilden werken.’

‘Dat Amerikaanse zit overal in, ook in de cameravoering,’ vertelt Kaan. ‘Het moest spectaculair zijn. Een heel groot deel van de crew was Hongaars en zij zijn heel professioneel. Er worden daar veel Hollywoodfilms opgenomen en ze hebben zelf ook een rijke filmcultuur. Ze vonden het leuk dat ze bij ons ook op belangrijke functies terechtkwamen en nauw betrokken werden bij het eindresultaat.’

De regisseurs schrokken een beetje toen tijdens de draaiperiode op Netflix Stranger Things verscheen: een spannende horrorserie met kinderen in de hoofdrol, helemaal geïnspireerd op de jaren tachtig. De serie werd een grote hit. ‘Blijkbaar hing het in de lucht,’ zegt Kaan. ‘De makers van Stranger Things zijn ongeveer van onze leeftijd. Je ziet natuurlijk vaak dat makers teruggrijpen op hun eigen jeugd. Dat gebeurt ook in videoclips en de mode.’

© VPRO, Bram van Woudenberg / VPRO

Zenith

Menselijkheid

Het onderwerp van Zenith, kunstmatige intelligentie, is dan juist weer heel actueel. Kinderen die kijken, zullen hoogstwaarschijnlijk echt te maken krijgen met robots die een menselijke vorm van intelligentie bereiken. In de serie loopt dat niet goed af.

Kaan: ‘Het gaat om de onderliggende vraag: zijn we bereid onze menselijkheid in te wisselen voor computers? Die is in de vorige eeuw al opgeworpen. Heel veel sciencefiction gaat erover, en zal er waarschijnlijk ook over blijven gaan.’

Net als schrijvers Lotte Tabbers en Philip Delmaar hebben ook de beide regisseurs veel over het onderwerp nagedacht. ‘We vonden het uiteindelijk belangrijk om te vertellen dat een robot een echt mens niet kan vervangen,’ zegt Trouwborst. ‘En dat het misschien ook wel gevaarlijk is om kunstmatige intelligentie te ontwikkelen die zelflerend is en boven ons kan komen te staan. Dat is een interessante dreiging die we er wil in wilden leggen. Technologie kan heel handig voor ons zijn, maar het is maar net de vraag wat je ermee doet.’

Kaan: ‘Wat mij aanspreekt, is dat het heel erg gaat over onze menselijke waarden. Zou je perfecte ouders willen hebben, of perfecte kinderen? We hebben er een heel duidelijke moraal op los gelaten, ook weer naar Amerikaans voorbeeld. Het gaat juist om de imperfectie die ons tot mens maakt.’

Smartphone

De problemen waar de familie Hoogland mee kampt, zijn ook de regisseurs niet vreemd. Kaan moest zijn eigen kinderen van vijf en acht wekenlang missen, omdat hij in het buitenland aan het werk was. Trouwborst vertelt hoe we worden opgeslokt door technologie. ‘De kinderen van mijn zus hebben net een smartphone. Ik kwam langs en normaal gesproken springen ze dan meteen op mij om met me te stoeien, nu keken ze net even op van hun scherm.’ ‘Het is niet zo dat de robots eraan komen, wij mensen hebben de relatie met machines al lang,’ zegt Kaan. ‘Die robots zitten in onze zak in de vorm van de smartphone. Veel mensen laten hun leven beheersen door dat apparaat. Dat is echt wel iets om goed over na te denken, zeker in gezinsomstandigheden. Als ik thuis de hele tijd op mijn telefoon zit te kijken, geef ik mijn kinderen een voorbeeld.’

Trouwborst: ‘Daar gaat de serie over: je hoeft niet perfect te zijn, als je maar contact houdt met elkaar. Pas als de hoofdpersonen van hun eigen eilandje afkomen en gaan samenwerken, kunnen ze de problemen waar ze in terecht zijn gekomen, oplossen.’