Een langzame passacaglia kriskras door de barokmuziek. Componiste Sarah Nemtsov en Solistenensemble Kaleidoskop slaan de handen ineen voor concertervaring Baroque Revisited.

Van alle kanten belaagd en omsingeld door barokmuziek. Strijkers wandelen schichtig door de concertruimte, ondertussen de toehoorders trakterend op muzikale kleinoden. Dit is geen gewoon klassiek concert. De ruimte wordt opgetild en getransformeerd door de muziek van Bach, Biber en Barrière. Barokpareltjes klonteren samen en een totaalcompositie is geboren. Een concertervaring van de 21ste eeuw volgens receptuur van het Berlijnse Solistenensemble Kaleidoskop. Een stoutmoedig strijkersensemble dat nooit wegloopt voor een nieuw avontuur. Nu gaan ze in zee met de aanstormende Duitse componiste Sarah Nemtsov. In Baroque Revisited ontfermt Nemtsov zich over enkele barokklassiekers, bewerkt ze met zachte hand en zoekt zo naar ongehoorde dwarsverbanden.

De 35-jarige Sarah Nemtsov is een onvervalste alchemist. Achter haar engelachtige voorkomen gaan magische, ongrijpbare klankfantasieën schuil. In haar handen wisselen instrumenten van gedaante, exploreren musici de theatrale ruimte, en raken vertrouwde klanken ontwricht. Nemtsov schrijft bruisende composities waarin klassieke traditie en avant-gardistisch experiment samensmelten. Zo hoor je in het ene werk flarden Machaut of Bach liefdevol opduiken, maar gebruikt ze even later ook elektronica of vreemdsoortige instrumenten om vastgeroeste luisterhoudingen open te breken. Geliefd speeltje is de Korg Kaoss Pad, een Midi controller en sampler die ze inzet om klanken te vervormen, zoals in haar kamermuziekcycli Zimmer (2013). In andere intieme werken, zoals de uitgebreide cyclus Briefe (2012-2015), zet ze exotische instrumenten in als de schalmei en sheng (mondorgel). Muziek van een sensuele complexiteit die de energie en rauwheid van een live-performance in zich draagt. In Duitsland is Sarah Nemtsov inmiddels uitgegroeid tot een veelgevraagd componist. Ze heeft al drie opera’s op haar naam staan, en een nieuw opus staat in de steigers voor het Taschenopernfestival in Salzburg.

Ceremoniële wandeling

Toen Kaleidoskop Nemtsov polste voor het barokproject, hoefde ze niet lang na te denken. ‘Ik koester een grote liefde voor barok. Muziek die nog altijd fris en modern klinkt,’ vertelt de componiste. Als kind kwam ze bij haar muzieklerares al in contact met barok. ‘Het stemmen van het klavecimbel, of het bespelen van de luit. Herinneringen die allemaal boven komen drijven.’ Nemtsov componeert sinds haar achtste en kreeg lessen van Nigel Osborne, Johannes Schoellhorn en Walter Zimmermann. Hobo spelen doet ze niet meer, maar de liefde voor oude muziek zit diep. ‘Als eigentijds componist ben ik niet zozeer geïnteresseerd in het ironiseren of uit elkaar trekken van barok. Je moet dit genre in zijn waarde laten. De muziek is ongelofelijk helder van geest. Ik wil vooral de zinnelijkheid benadrukken. In mijn bewerkingen van de barokmuziek blijf ik ver weg van afstandelijk maniëristisch spel. Het emotionele en imperfecte dat in veel oude muziek besloten ligt, moet boven komen drijven. Een cellosuite van Bach kun je bijvoorbeeld microtonaal oprekken. Het publiek moet wakker geschud worden.’

Tijdens Baroque Revisited is er een hoofdrol weggelegd voor vier prominente solisten, violisten Elfa Rún Kristinsdóttir en Zefira Valova en cellisten Steuart Pincombe en Vladimir Waltham. Jonge talentvolle musici die via de Nederlandse stichting Jumpstart Jr. een steuntje in de rug krijgen en op historische instrumenten kunnen spelen. Het viertal heeft van tevoren enkele favoriete barokwerken uitgezocht voor de voorstelling. Van Bach passeren onder meer de 4 Duetto’s voor klavecimbel, en van Biber klinkt de ontroerende Passacaglia voor viool solo. Nemtsov voegt eigen elektro-akoestische intermezzi toe die het geheel aaneensmeden. ‘Ik zoek verbindingen tussen alle stukken. Zelf heb ik nog Passacaglia Ungherese voor klavecimbel van György Ligeti aangedragen, die ik dan laat overgaan in een barokwerk van Pandolfi Mealli. Zo ontstaat er één caleidoscopisch geheel. Sowieso klinken er veel langzame passacaglia’s. Het past bij de voorstelling: een ceremoniële wandeling door de ruimte, zowel van klanken als musici.’

‘Als eigentijds componist ben ik niet zozeer geïnteresseerd in het ironiseren of uit elkaar trekken van barok. Je moet dit genre in zijn waarde laten

Sarah Nemtsov
Tijdens Baroque Revisited is er een hoofdrol weggelegd voor vier prominente solisten, violisten Elfa Rún Kristinsdóttir en Zefira Valova en cellisten Steuart Pincombe en Vladimir Waltham. Jonge talentvolle musici die via de Nederlandse stichting Jumpstart Jr. een steuntje in de rug krijgen en op historische instrumenten kunnen spelen. Het viertal heeft van tevoren enkele favoriete barokwerken uitgezocht voor de voorstelling. Van Bach passeren onder meer de 4 Duetto’s voor klavecimbel, en van Biber klinkt de ontroerende Passacaglia voor viool solo. Nemtsov voegt eigen elektro-akoestische intermezzi toe die het geheel aaneensmeden. ‘Ik zoek verbindingen tussen alle stukken. Zelf heb ik nog Passacaglia Ungherese voor klavecimbel van György Ligeti aangedragen, die ik dan laat overgaan in een barokwerk van Pandolfi Mealli. Zo ontstaat er één caleidoscopisch geheel. Sowieso klinken er veel langzame passacaglia’s. Het past bij de voorstelling: een ceremoniële wandeling door de ruimte, zowel van klanken als musici.’

Muziekgebouw aan ’t IJ
Baroque Revisited
Donderdag 18 JUNI, 20.30 UUR
Now I Lay Me Down
Zaterdag 20 JUNI EN ZONDAG 21 JUNI, 16.30 EN 20.30 UUR