Kun je een feminist zijn als je je graag bloot kleedt? Hoe groot is het verschil tussen een tradwife en een huisvader? Binnen een bubbel lijken mensen het vaak eens te zijn, maar daarbuiten is een andere waarheid even logisch. In de zesdelige online VPRO Dorst serie Bettieakkumaai verlaat Matcha Mandy (Mandy Emadi) haar grootstedelijke comfortzone en reist in een Canta over provinciale wegen op zoek naar mensen die openstaan voor de visie van een ander.

kijk hier de serie

over de serie

Is het mogelijk om begrip te hebben voor de ander zonder je eigen overtuigingen los te laten? Mandy verlaat haar grootstedelijke comfortzone in haar Canta en reist over provinciale wegen, waar ze leert van de gesprekken van mensen die vaak als tegenpolen worden gezien. In iedere aflevering vindt een gesprek plaats tussen twee personen die het niet met elkaar eens zijn, maar wel openstaan voor de visie van de ander. Geurboompje Dennie (Teun Donders) is Mandy’s reisgenoot en biedt zelf ook het nodige tegengas. Samen bespreken zij hun levensvragen en welke lessen ze meenemen uit de gesprekken. 

meer over

Aflevering 1: Tradwife of huisvader? (donderdag 13 maart)
Zeynep blijft als tradwife het liefst thuis met de kinderen. Hetzelfde geldt voor huisvader Joey. Zij snapt niet hoe hij zich goed kan voelen in deze rol; hij vraagt zich af of zij niet terug in de tijd gaat.

Aflevering 2: Pride, ja of nee? (maandag 17 maart)
Rik en Lennard zijn beiden homo, maar kijken heel anders naar het zichtbaar maken daarvan. Rik vindt Pride bijvoorbeeld van groot belang voor de queer community, Lennard vindt dat de homo-gemeenschap zich daarmee teveel als buitenstaander positioneert en haar identiteit te veel definieert. 

Aflevering 3: Wat als je pa een BBB’er is? (donderdag 20 maart)
Henk is landelijk de nummer twee van de politieke partij BBB. Zijn dochter Astrid werkt in de media en stemt links. Hoe ga je om met zulke verschillende politieke standpunten binnen één gezin?

Aflevering 4: Feminist in see-through? (maandag 24 maart)
Is het feministisch om je bloot te kleden of juist niet? Marijke (86) is een feminist van de tweede golf en ging de straat op voor gelijkheid van man en vrouw. Julia (28) staat ook voor die gelijkheid en laat zich juist daarom niet beperken in wat ze draagt.

Aflevering 5: Monogaam of toch meer? (donderdag 27 maart)
Iedereen is tegenwoordig poly, toch? Directeur Roel (57) is in ieder geval gelukkig in zijn polyamoureuze relatie met twee partners. Student Noah (22) begrijpt niet hoe dat kan werken, maar zelf voelt hij zich in zijn monogame relatie soms bijna ouderwets.

Aflevering 6: Hoe vertraag je in een snelle wereld? (maandag 31 maart)
Jopie (93) en Liza (32) zijn goede vriendinnen, ondanks hun leeftijdsverschil en hun uiteenlopende levens. Jopie woont al haar hele leven tevreden in Rotterdam-Zuid, terwijl haar bovenbuurvrouw Liza, een drukbezette fotograaf, altijd onderweg is. Wat leren zij van elkaar?

nu te zien op VPRO YouTube:

Astrid en Henk

Zeynep en Joey

Lennard en Rik

bettieakkumreply

Na elke aflevering van Bettieakkumaai volgt Bettieakkumreply: een reactievideo door een talentvolle mediamaker uit de achterban van VPRO Dorst. In anderhalve minuut geeft de maker een eigen creatieve invulling, reactie of reflectie op het thema of gesprek uit de aflevering.  Nelke Mast, An Smid, Tonnie Heijdra, Jochem Smaal, Floor Wandel en Lemuël de Graav hebben ieder een Bettieakkumreply gemaakt.

Nelke Mast
Nelke Mast (1998), beter bekend als NELLY DANSEN, is een multidisciplinaire kunstenaar geboren in Friesland. Haar werk richt zich op de complexiteit van identiteit, waarbij ze de kruispunten van gender, seksualiteit en sociale verwachtingen onderzoekt. Zo biedt Nelke visueel commentaar op genderrollen door het deconstructeren en herdefiniëren van seksuele archetypen.

Hetzelfde doet Nelke in haar reactievideo over aflevering 1: Tradwife of huisvader? Met haar video reageert Nelly op het gesprek tussen Joey en Zeynep. Hoewel deze aflevering van Bettieakkumaai de 'tradwife' en de thuisblijfvader in de spotlight zet, blijft deze zorgende rol in het algemeen nog steeds ondergewaardeerd.

"Het huishouden runnen wordt vaak niet erkend als echt werk, terwijl geen enkel gezin er zonder kan. Het is een onzichtbare taak, zowel letterlijk als figuurlijk, en dit staat in contrast met de manier waarop we in onze surveillance samenleving alles constant kunnen zien, bijna alsof alles wordt gelivestreamd. Door de 'trade wife' in een webcamsetting te plaatsen, wordt in deze video gespeeld met het zichtbaar maken van dit 'beroep', en tegelijkertijd wordt het mannelijke publiek uitgedaagd om na te denken over hoe zij zich verhouden tot deze rol."


 

An Smid
An Smid (1996) is een autodidact filmmaker en fotograaf die in 2023 heeft meegedaan aan het Dorstlessertraject van VPRO. Het werk van An is allesbehalve braaf. In de verhalen die hen vertelt schopt hen graag tegen het systeem aan. Belangrijke thema’s in het werk van An zijn identiteit en gemeenschap. Zo wil hen graag onderbelichte verhalen vertellen op vernieuwende manieren; met humor, stijl en soms een vleugje hier en daar het nodige absurdisme.

An maakte een reactievideo bij aflevering 2: Pride, ja of nee? HAn haakt aan op het gesprek tussen Lennard en Rik over zichtbaarheid van de homogemeenschap, een onderwerp dat An als queer-maker ook bezighoudt.

“In de docu laat ik 4 personen vertellen over hun ervaringen met queer en trans zijn en zichtbaarheid. De film speelt met de contrasten tussen privé en openbaar, zichtbaar en onzichtbaar. Ik zette juist een spotlight(letterlijk en figuurlijk) op de meest privéruimte in het huis: het bed. De slaapkamer is namelijk een symbool voor het privé queer zijn. “Doe dat maar lekker in je eigen slaapkamer”. Alleen achter gesloten deuren in hun slaapkamers queer gedragen, daarbuiten niet. Als reactie daarop heb ik voor deze film dus juist een visuele ode gemaakt aan queer en transzichtbaarheid, in die slaapkamer”


 

Tonnie Heijdra
Tonnie is kunstenaar en geeft ook les als kunsteducator, en noemt zichzelf een manusje-van-alles. In expres knullige, kinderlijke, kleurrijke werken combineert ze conventionele beeldspraak met humor en absurdisme en toont ze de (ongeschreven) regels van onze samenleving.

Tonnie heeft zich voor haar Bettieakkumreply laten inspireren door ietswat Astrid vertelt in de aflevering. Zij zegt tegen Henk dat ze stevig met elkaar discussiëren aan de keukentafel juist leuk vond.  ‘Dat mama ook weleens zei; Nou, jongens doe even gezellig. En dan dacht ik alleen maar: ik vind het eigenlijk al gezellig.’ 

“Dat ruzie maken ook leuk kan zijn is iets wat ik van thuis uit niet ken. Ik ben opgegroeid met: als je niet iets aardigs te zeggen hebt, zeg je maar niks. Toch is het jammer als we voor de goede orde maar onze mond houden, onze meningen niet uitspreken en alleen maar over koetjes en kalfjes praten. Door je mening en gevoelens te uiten kan je dichter bij de kern van het probleem komen en kan het zelfs zorgen voor meer verbinding. Deze video is een ode aan lekker bekvechten, met je vuist op tafel slaan, je moeder bekogelen met erwtjes en  dan achteraf erom lachen. Ruzie is namelijk ook gezellig.”

Floor Wandel
Floor Wandel is grafisch ontwerper en filmmaker. Floor heeft in 2023 meegedaan aan het Dorstlessers-traject van VPRO. Als filmmaker staat ze stil bij de dagelijkse dingen in het leven die anderen misschien minder snel opvallen. Kleur en compositie spelen een belangrijke rol in haar films, logisch gezien haar ervaring als vormgever. 

Voor haar Bettieakkumreply keek Floor naar de essentie van het gesprek tussen Marijke en Julia: de objectivering van vrouwen. In haar film betrekt ze de kijker hier actief bij.

“Wat me inspireerde in de aflevering was in het gesprek over hoe vrouwen gezien willen worden. Marijke, de feminist van de 2e golf, benadrukte dat vrouwen niet als objecten moesten worden beschouwd en droeg daarom bewust broeken en wijde kleding. De jonge feministe Julia legde dit probleem juist bij de mannen en stelde: ik mag dragen wat ik wil, zelfs een kort rokje, ook al wordt er naar me gekeken. Dat voelde voor mij als de kern van waar het feminisme tegen strijdt: de objectivering van de vrouw. In mijn film wil ik de  kijker laten ervaren hoe het is om als een object bekeken te worden—alsof je zelf achter een winkelruit staat en de blikken van alle voorbijgangers op je voelt.”

Jochem Smaal
Jochem Smaal (1990) is muzikant en maakt muziek met zijn band Gijsjaradijsja. Zo’n 15 jaar terug maakte Jochem een aantal slechtgetekende filmpjes die hij op YouTube gooide. ‘Dennis de Slager’ en ‘Jochem de Naakte berenkiller’ ging toen snel viraal omdat er verder niks te zien was op Youtube (En ook omdat Jochem ‘tieten’ in de tags had gebruikt). Het is hierna een tijdje stil geweest, maar sinds een paar jaar uploadt hij weer filmpjes en dan vooral van zijn muziek. Dit is een mengelmoes van absurde ideeën en maatschappijkritiek, gebracht in een mix van kleinkunst en punk.

Jochem haalde voor zijn Bettieakkumreply inspiratie uit de uitspraak van Roel in de aflevering: “Als je iets doet dat buiten de norm valt moet je daar niet krampachtig over doen, maar kan je het best wel benoemen, je realiseren dat het buiten de norm is. ” Hij vertaalde dit naar een grappige, geanimeerd reactievideo -in de letterlijke zin van het woord- waarin twee figuren op de bank kijken naar de Bettieakkumaai-aflevering en daarover in gesprek gaan. 

Jochem: “Als ik iets nieuws tegenkom kan ik in mijn verwarring boos worden of nieuwsgierig. Dat laatste gaat vaak gepaard met wat gelach over hoe gek de wereld is en hoe gek ik zelf ben. Humor is eigenlijk verwarring op zijn leukst. En je kan ook niet boos zijn als je lacht.”

 

wie zijn de andere bettieakkumreply makers?

Lemuël De Graav
Lemuël (1998) is een multidisciplinair kunstenaar die poëzie als beeldtaal tot leven brengt. Zijn werk nodigt uit tot verbeelding en biedt de kijker ruimte voor een eigen interpretatie. Vanuit de overtuiging dat verbeelding nooit onderschat mag worden, laat hij zijn publiek actief deelnemen aan het vertalen van zijn films en gedichten.

Lemuël maakt een persoonlijk werk als reactievideo bij Aflevering 6: Hoe vertraag je in een snelle wereld?
(online maandag 31 maart)

nu op VPRO YouTube:

still uit reactievideo van An Smid

still uit reactievideo van Floor Wandel

still uit reactievideo van Lemuël De Graav

over de maker

Sophie Kerkhof (1995), geboren en getogen Brabander, maakt met deze serie haar debuut als regisseur. Daarnaast is ze ook werkzaam als fotograaf, kunstenaar en programmamaker. In het maken van haar werk, komt ze graag dicht bij de mens en legt hen vast in hun meest pure, authentieke, grappige, smoezelige en menselijke vorm. 

"Met Bettieakkumaai wil ik op een speelse en luchtige manier laten zien dat een beetje vriendelijkheid geen moeite kost. Oordelen is makkelijk, maar waarom niet gewoon even de tijd nemen voor elkaar? Het combineren van humor met een goed verhaal, en tegelijkertijd ruimte laten voor documentaire, vind ik een prachtige manier om een boodschap over te brengen."

Sophie Kerkhof

in de media

volg VPRO dorst ondertussen via:

colofon

Gemaakt door:
regie: 
Sophie Kerkhof
camera: Daan Kamphorst
montage: Naomi Bais
research: Job Claassen, Inge Jagers op Akkerhuis, Isidore van Westing
online redactie: Job Claassen, Willem Kort
cast: Mandy Emadi, Teun Donders
script: Sophie Kerkhof, Mandy Emadi, Teun Donders
productie: Kees Roelofsen
eindredactie: Annelies Termeer
voormontage gesprekken: Imke van Haaff
stagiaires: Sien Fiselier, Mette Krah, Linda Abeji
pers en PR: Innes van den Heuvel, Miled Traida 
kostuum Dennie: Sjo Schütt
muziek: Yassine Belghanche
montagecoach: Eddie Wölcken
canta-handler: Lucas van der Hoek

© VPRO Dorst, 2025

 

Met dank aan alle deelnemers voor hun openheid en gastvrijheid.