Argos
Wanbeleid Sociaal Pedagogisch Centrum Sandhaghe
In Argos het wanbeleid van het Sociaal Pedagogisch Centrum (het SPC) in Den Haag. Uit geheime rapporten blijkt dat de financiële situatie van deze instelling voor zwakzinnigenzorg penibel is. Vooral door de enorme overschrijdingen bij de nieuwbouw. Om deze reden heeft de directie een investeringsstop afgekondigd. Bovendien klagen (ex)-werknemers van SPC over intimidatie door de directie en zouden er enorme afkoopsommen worden betaald om kritische personeelsleden naar huis te sturen. Verder gaat Argos is op de machtsstrijd tussen de gaande en zittende directeur van SPC.
Vervolg op Argosuitzending 3 november 1995
Reportage over het wanbeleid van het Sociaal Pedagogisch Centrum Sandhaghe te Den Haag, een instelling voor zwakzinnigenzorg.
Interviews met oud-medewerkers over het financiële wanbeheer, waaronder grote overschrijdingen bij nieuwbouwprojecten, declaraties door directie en bestuur en onduidelijkheid over de besteding van overheidsgelden, over de machtsstrijd binnen de directie en over seksuele intimidatie door de huidige directeur Van der Weide. Commentaar hierop door advocaat Salomons namens Van der Weide en door oud-directeur Akkermans. Interview met Tweede Kamerlid Mieke Sterk (PvdA) die naar aanleiding van de kwestie Sandhaghe Kamervragen heeft gesteld aan staatssecretaris Terpstra over de besteding van AWBZ-gelden. Voorafgegaan door een column van omroeper Cor Galis.
Inleidende teksten:
Tekst 1
Bezorgdheid en onvrede. Bezorgdheid en onvrede over de Stichting Sociaal Pedagogisch Centrum Sandhaghe, kortweg SPC, in Den Haag. Over het beleid en de gang van zaken in deze organisatie voor zwakzinnigenzorg. SPC is een grote instelling voor geestelijk gehandicapten. De Stichting beheert onder meer een internaat, een observatiecentrum, kinderdagverblijven en 25 gezinsvervangende tehuizen.
Argos berichtte in november vorig jaar over de situatie bij SPC, over de financiële structuur en over geïntimideerde personeelsleden. Sindsdien zijn de problemen bij SPC in een stroomversnelling geraakt. Argos ontdekte de afgelopen maanden dat de financiële situatie van SPC penibel is. Zo hebben wij inzage gehad in een geheim rapport van het accountantskantoor Coopers en Leijbrand. De accountants van SPC slaan hierin alarm over enorme overschrijdingen bij nieuwbouwprojecten van SPC. Overschrijdingen die zijn opgelopen tot ruim 5,5 miljoen gulden.
De nood is zo hoog dat de directie van SPC met het plan speelt de salarissen van het personeel later uit te betalen, om financiële ruimte te scheppen. Ook heeft de SPC-leiding een investeringsstop voor heel 1996 afgekondigd. Aan het hogere kader schrijft de directie begin januari in een brief waarover wij beschikken:
Fragment investeringsstop
"SPC Sandhaghe heeft een krappe liquiditeit en heeft op dit moment geen vrij besteedbaar vermogen beschikbaar. Ofwel: op sommige momenten bestaat er een tekort aan voldoende financiële middelen om alle noodzakelijke betalingen te kunnen doen. Met vereende krachten kunnen wij een dreigend exploitatietekort beperken."
Tekst 1-A
De verwikkelingen rond SPC zijn niet alleen financieel van aard. Inmiddels ligt er ook een vertrouwelijk rapport van een vertrouwenspersoon, bij wie personeelsleden hun klachten konden deponeren, zijn er Kamervragen gesteld aan staatssecretaris Terpstra van Welzijn, is er binnen SPC een onderzoekscommissie ingesteld en is de SPC-leiding een juridische procedure gestart tegen een van haar ex-medewerkers, die de kwestie heeft aangekaart. En: zijn er nieuwe beschuldigingen over seksuele intimidatie door een van de directeuren van SPC.
Tekst 1-B
Argos gaat vandaag opnieuw over het Sociaal Pedagogisch Centrum Sandhaghe, het SPC, in Den Haag.
Tekst 2
Ex-SPC-werknemer Ben Speelberg in onze uitzending van afgelopen november. Speelberg werkte 17 jaar bij Sandhaghe, tot twee jaar geleden was hij daar hoofd automatisering. Hij beschuldigt de huidig algemeen directeur van SPC, Herman van der Weide, en diens voorganger Leo Akkermans, die in oktober vorig jaar voortijdig opstapte. Beschuldigingen over gegoochel met ABWZ-gelden, gelden die zijn bestemd voor de zorg aan verstandelijk gehandicapten.
Met het verhaal van Speelberg begint de onrust over SPC. Hij doet zijn uitlatingen voor het eerst in september '95 in het maandblad Klik, een tijdschrift voor mensen met een verstandelijke handicap. Argos spreekt in november ook met Speelberg en die blijft bij zijn verhaal. Hij vertelt bijvoorbeeld over de steeds hogere onkostenvergoedingen die de bestuursleden van de stichting SPC ontvingen.
Tekst 3
Een van de andere voorbeelden die Speelberg in november 1995 in Argos noemt, is dat directieleden SPC-gelden gebruiken voor privédoeleinden.
Tekst 4
Ben Speelberg, voormalig hoofd automatisering bij SPC, in onze uitzending van 3 november vorig jaar. Zijn uitlatingen over financieel wanbeleid bij SPC worden in die uitzending bevestigd door andere ex-werknemers van SPC. Ex-werknemers, die zowel voor- als nadat Speelberg er werkte, inzage hadden in de financiën van de instelling. In de uitzending ontkennen zowel de nieuwe als de oude algemeen directeur van SPC in alle toonaarden.
Na de uitzending richt de SPC-leiding haar pijlen vooral op Speelberg. Eind december krijgt deze een dagvaarding in de bus, waarin hij wordt beschuldigd van laster. SPC eist van Speelberg een rectificatie, zowel in een regionale krant als in het maandblad Klik, en daarnaast een schadevergoeding van 10.000 gulden. Het kort geding, dat 25 januari zou dienen, gaat uiteindelijk niet door, omdat Speelberg inmiddels ernstig ziek is en niet in staat is verweer te voeren. Het kort geding is uitgesteld en in die tussentijd mag Speelberg niets meer over SPC zeggen. Dat heeft hij schriftelijk moeten vastleggen. Om die redenen kan hij niet opnieuw met ons praten. Speelberg staat overigens nog steeds achter zijn beschuldigingen.
De zaak lijkt daarmee voorlopig te verzanden in een welles-nietes-spelletje tussen Speelberg en de SPC-leiding. SPC zegt zich gesteund te zien door een rapport van de Ziekenfondsraad die in opdracht van staatssecretaris Terpstra onderzoek heeft gedaan naar de beschuldigingen over financiële manipulaties bij SPC. De uitkomsten zijn weliswaar nog niet openbaar, maar SPC beschikt er al over en het merendeel ervan is positief voor SPC. Dat zegt de Haagse advocate Salomons, huisadvocate van SPC, die op het moment als enige namens SPC het woord voert.
Fragment Salomons over Ziekenfondsraad
Tekst 5
SPC-woordvoerder Salomons. Inzage in het rapport kan ze ons jammer genoeg niet geven, want het is nog geheim. Maar daarmee is het laatste woord niet gezegd. Want wij kregen de afgelopen maanden de beschikking over nieuwe informatie, die zeker een deel van de beweringen van Speelberg onderschrijft. Informatie uit onverwachte hoek. Op 21 september 1995 - nog voordat de publiciteit rond SPC losbreekt - schrijft de net opgestapte algemeen directeur Leo Akkermans een brief aan het bestuur van de stichting. Over Herman van der Weide, de huidige algemeen directeur van SPC en daarvoor directeur Personeels- en Bewonerszaken, schrijft Akkermans:
NB 109549.1 Akkermans-brief
"Zijn eigen belang stond centraal. Regelmatig was ik tijd kwijt voor zaken die rond zijn persoon speelden, zoals zijn leaseauto’s, zijn snoepreisjes naar Turkije, waar hij de indruk wekte dat deze uitgingen van het ministerie van VWS, wat later niet het geval bleek. In wiens belang die geldverslindende reisjes wel waren, is mij nog steeds niet duidelijk. En dan zijn MBA-opleiding, die de Stichting zeker zo'n slordige 100.000 gulden hebben gekost. Behalve de kosten van de opleiding, zijn regelmatige afwezigheid, hotelkosten, colleges in Engeland, huurde hij ook nog Silvia Kooning !!(PIEP)!! in om zijn scriptie te schrijven en daarna Danielle Appel !!(PIEP)!! om deze scriptie in het Engels te vertalen. De kosten van de opleidingen die hij de afgelopen jaren op kosten van de stichting heeft gevolgd, overigens steeds nadat de voorzitter daar toestemming voor heeft gegeven, belopen naar schatting enkele tonnen ten laste van het opleidingsbudget en het personeelsbudget. Met een dergelijke yuppie-mentaliteit kan ik moeilijk overweg, temeer omdat ik al mijn opleidingen zelf had betaald, nooit een cent declareerde en ook geen creditcard op naam van de Stichting had om mijn etentjes te betalen. Uit het bovenstaande moge blijken dat ik de man niet in de hand had. Ik reken dat mezelf aan".
Tekst 6
In de brief aan het Stichtingsbestuur schrijft Akkermans over bestuursvoorzitter A. Meijer:
NB 109549.2 Akkermans-brief
"Met beide handen heeft uw voorzitter de kans gegrepen zich in de organisatie in te graven. Na jaren van stevige bestuursdiscussies had hij het voor elkaar dat de voorzitter een fors bedrag per vergadering kon incasseren, naast zijn ruime onkostenvergoeding. Door mijn vertrek kreeg hij de kans het aantal vergaderingen op te voeren en daarmee zijn honorering."
Tekst 7
Ex-directeur Akkermans in zijn brief van september 1995. We vragen Akkermans, die 29 jaar bij SPC heeft gewerkt, en vanaf medio jaren '80 als directeur, om nadere uitleg. En in dat gesprek onderschrijft Akkermans hij nog eens alle beweringen in zijn brief. Volgens SPC-woordvoerder Salomons vertelt Akkermans onzin. Bijvoorbeeld over de bedragen die de bestuursvoorzitter als vergoeding zou krijgen. Zwaar overdreven, aldus Salomons.
Fragment Salomons over vergoedingen
Tekst 8
De afgelopen maanden hebben wij met tientallen werknemers en ex-werknemers van SPC gesproken. En ze vertellen allemaal over de sfeer van intimidatie bij SPC en de slechte interne verhoudingen. Dat gaat zelfs zover dat de hoofden van een aantal woonvoorzieningen binnen SPC op 20 november 1995 aan de directie schrijven:
"Gezien de actuele ontwikkelingen binnen SPC-Sandhaghe en de onrust die hiermee gepaard gaat, wordt een bezoek van de directie aan onze woonvoorzieningen door ons op dit moment niet op prijs gesteld. Wij zijn van mening dat de vertrouwensrelatie tussen de heer H. van der Weide en medewerkers dusdanig verstoord en beschadigd is, dat dit een open en eerlijk gesprek in de weg zal staan."
Tekst 9
Al vanaf het midden van de jaren '80 rommelt het onder het personeel van SPC. Toen stelden een aantal kritische werknemers een zwartboek samen. In de daaropvolgende jaren kregen verschillende leden van het hogere kader ontslag, of stapten zelf op, uit onvrede met de gang van zaken bij de instelling.
Paul Sloots werkte 14 jaar bij SPC, de laatste 7 jaar als hoofd gezinsvervangend tehuis. Het beleid was in die periode al ondoorzichtig, zegt hij.
Tekst 10
Afgelopen september vertrok de psycholoog Hans Kruikemeier na tien jaar bij SPC. Hij werkte veel samen met directeur Van der Weide. Kruikemeier vertelde in de ARGOS-uitzending van november waarom hij wegging.
Tekst 11
Aan verschillende mensen uit het hogere kader moest SPC de afgelopen jaren bij hun gedwongen vertrek grote bedragen meegeven. Bedragen die konden oplopen tot boven een ton. Volgens de SPC-leiding is dat niets abnormaals, gewoon volgens de CAO. Maar wij beschikken over verschillende bankafschriften waarin die bedragen bij hun werkelijke naam worden genoemd: AFKOOPSOM.
Na alle publiciteit afgelopen herfst over SPC besloot de SPC-leiding een vertrouwensman binnen de instelling aan te stellen, waarbij werknemers met hun klachten terecht konden. Al meteen leverde dat ook weer problemen op, omdat de leiding eigenmachtig de vertrouwenspersoon uitkoos, de heer Ramlal, ex-wethouder Welzijn van Den Haag, die in die hoedanigheid veel contact heeft gehad met SPC. De ondernemingsraad voelde zich overvallen, maar legde er zich uiteindelijk maar bij neer. Vorige week vrijdag rondde Ramlal zijn rapport af. Het is nog geheim, maar Argos heeft het rapport inmiddels gezien. Een rapport waarvan de betekenis door de SPC-leiding wordt gebagatelliseerd. Luistert U naar SPC-woordvoerder advocate Salomons.
Tekst 12
Een compliment voor de organisatie, zegt SPC-woordvoerder Salomons. Maar dan toch wel een compliment met een uiterst bittere bijsmaak. Want de conclusies van vertrouwenspersoon Ramlal liegen er niet om. Hij wijdt de hardste woorden aan de huidige algemeen directeur, Herman Van der Weide. Vooral over zijn autoritaire gedrag en kwetsende taalgebruik gingen veel klachten. Ook schrijft Ramlal dat Van der Weide het personeel willekeurig behandelt en zijn machtspositie handhaaft via 'verdeel en heers' beleid. Cao’s leeft hij niet altijd na.
De geslotenheid van het bestuur en de gebrekkige informatie over het beleid van SPC Sandhaghe leiden vaak tot roddel en een voortdurende ontevredenheid bij het personeel. De directie is bovendien nauwelijks geïnteresseerd in het personeel en de klanten. Aldus Ramlal. Hij eindigt zijn rapport met acht aanbevelingen. Hij pleit daarin vooral voor openheid, een betere communicatie en het instellen van een vertrouwenscommissie. En hij stelt dat SPC Sandhaghe toe is aan een imago- verbetering.
Behalve een vertrouwenspersoon gaat er vandaag bij SPC ook een onderzoekscommissie van start, met daarin afgevaardigden van het bestuur en van de ondernemingsraad en een vertegenwoordiging van ouders en cliënten. Het heeft bijna vijf maanden geduurd voordat de commissie van start ging. De heer Verdonk, lid van de cliëntenraad, is daar niet over te spreken.
live tekst
U luistert naar radio 1. VPRO-vrijdag. Programma ARGOS. Vandaag over het Sociaal Pedagogisch Centrum Sandhaghe, het SPC in Den Haag. Uit geheime rapporten blijkt dat de financiële situatie van deze instelling voor zwakzinnigenzorg
penibel is, mede door enorme overschrijdingen bij de nieuwbouw. Als gevolg hiervan heeft de directie een investeringsstop afgekondigd. Bovendien klagen (ex-)werknemers van SPC over intimidatie door de directie en zouden er enorme afkoopsommen worden betaald om kritische personeelsleden naar huis te sturen.
Een van de oorzaken van de problemen bij SPC, is de machtsstrijd tussen de gaande en zittende algemeen directeur van SPC, Leo Akkermans en Herman van der Weijde. In de brief van 21 sept. 1995 verwijt ex-directeur de huidige algemeen directeur, Herman van der Weide, post achter te houden. Bovendien zijn volgens Akkermans niet toegestane investeringen toch doorgegaan.
Verder noemt Akkermans het onduidelijke personeelsbeleid waar Van der Weide toen verantwoordelijk voor was.
Akkermans-brief
"De registratie van personeel was een grote aanfluiting. Met geen mogelijkheid kon worden vastgesteld welke personeelsleden met subsidie waren aangetrokken. (...) En dan nog het probleem over de invalkrachten, een volledig uit de hand gelopen kwestie die alleen met harde maatregelen kon worden opgelost.(...)
Het door mij ontwikkelde budgetsysteem was een farce geworden door het ontbreken van budgetdiscipline bij de verantwoordelijke functionarissen.
Het werven van personeel besteedde Van der Weide volgens Akkermans uit aan een vriendje van de Lion's club. De kosten liepen volgens Akkermans uit de hand. Terwijl er een budget van 37.000 gulden was, werd er 200.000 gulden aan 1opgemaakt.
Akkermans-brief
"Het Lion's vriendje moest natuurlijk ook wat verdienen."
De strubbelingen tussen Akkermans enerzijds en Van der Weide en het bestuur anderzijds liepen hoog op. Het bestuur verwijt juist Akkermans verantwoordelijk te zijn voor de financiële problemen. Problemen die ontstonden door de bouw van het prestigieuze nieuwbouwproject in Kijkduin. Hierin werd ook een fitnessruimte ondergebracht, gerund door Akkermans dochter. De overschrijdingen van de nieuwbouw lopen op tot ruim 5,5 miljoen. En daarnaast draait de fitnessruimte met verlies, zo blijkt uit een nog geheim rapport van het accountantsbureau Coopers en Lybrand. Daarin staat bovendien dat Akkermans te weinig informatie heeft verstrekt over de nieuwbouw.
"De mededelingen van de algemeen directeur zijn in hoofdzaak globaal van aard. (...) Gesteld kan worden dat noch in de vergaderingen van de stichting SPC Sandhaghe, noch in die van de stichting SPC ingrijpend en diepgaand is gesproken over de materiele overschrijdingen van de bouwbegroting van de nieuwbouw Kijkduin. "
Het bestuur steunde Akkermans niet langer en koos de kant Van der Weide, die al klaar stond om Akkermans op te volgen.
In de bewuste brief van 21 september 1995 schetst Akkermans de voor hem onhoudbare situatie.
Akkermans-brief
"Alles overwegende deed mij beseffen dat ik in het donker zat te werken. Dit besef deed mij besluiten om na ruim 29 jaar SPC te stoppen, omdat mijn rol was uitgespeeld. Niet omdat ik dat zelf zo wilde, maar omdat andere dat hadden beslist. Terwijl ik aan het bouwen was waren andere aan het slopen. Wat ik in tien jaar zorgvuldig heb opgebouwd, werd door anderen afgebroken. Ik begon met het duo Haspers\Van Steijn en ik eindigde met het duo Van der Weide\Schotsman voor wie geld geen rol speelde. Het financiële onbenul was opnieuw aan de macht."
Verder blijkt uit het schrijven van Akkermans dat hij niet over zijn vertrek mocht praten met het personeel. Hij mag zich niet meer vertonen in de gebouwen van het SPC. Akkermans zelf noemt het een straatverbod. En ook mag hij niet met de media over SPC praten. Doet hij dat toch dan zet hij zijn wachtgeld van 250.000 gulden op het spel.
In de brief van 21 november, gericht aan de voorzitter van het bestuur, de heer Meijer, schrijft Akkermans:
Akkermans-brief
"Zowel van ouders en relaties als van medewerkers bereiken mij voortdurend berichten over de geweldige inspanningen die u zou hebben verricht om mij voor de Stichting te behouden. U schijnt zelfs pogingen te hebben gedaan tot bemiddeling. Heer Meijer u moet uw leugens niet overdrijven. U weet heel goed dat u geen enkele inspanning heeft geleverd, niet tot bemiddeling en niet tot mijn aanblijven.".
Volgens de woordvoerder van SPC, mevrouw Salomons, is de hele brief van Akkermans het werk van een rancuneuze man.
Naar aanleiding van de commotie rondom SPC Sandhage stelde het tweede kamerlid voor de PvdA, Mieke Sterk, Kamervragen aan staatssecretaris Erica Terpstra.
tekst
Tot zover Tweede Kamerlid Mieke Sterk. Naar aanleiding van de Kamervragen hebben verschillende ex-staffunctionarissen van andere zorginstellingen gesproken met Staatssecretaris Terpstra. Zij uitten hun bezorgdheid over de gang van zaken bij andere instellingen in de gezondheidszorg.
Volgende week beantwoordt Terpstra de Kamervragen.
In onze vorige uitzending over SPC, in november vorig jaar, berichtte wij over de tientallen anonieme brieven die de laatste jaren binnen de instelling circuleren. Anonieme brieven met zeer ernstige beschuldigingen aan het adres van de Sandhage-top. In de anonieme brief van 8 september 1995 staat
de reden waarom Sandhage-directeur Herman van der Weide begin jaren '80 opstapte als paviljoens hoofd van een oude werkgever van hem, 'Het Westerhonk' in Monster.
FRAGMENT ANONIEME BRIEF
"In deze functie heeft de heer van der Weide verschillende vrouwelijke leerling-verpleegkundigen onder druk gezet en gedwongen seks met hem te bedrijven"
Tekst
En ernstige, - naar het lijkt - ongefundeerde aantijging. Als we navraag doen naar de reden voor Van der Weide's vertrek uit Monster krijgen we overal nul op rekest. Totdat we in gesprek komen met een verpleegkundige die in Monster nauw met hem heeft samengewerkt. Zij was toen twintig jaar.
tekst
Een ex-verpleegkundige uit onze uitzending van afgelopen november. We belden toen ook met een voormalig lid van de Ondernemingsraad van Het Westerhonk in Monster. Hij zat begin jaren '80 in het bestuur van de OR. Hij bevestigt dat Herman van der Weide, die in Monster als paviljoens-hoofd werkte, indertijd op non-actief is gesteld.
HERHALING ANONIEM OR-LID
tekst
We bellen opnieuw met ex-collega's van Herman van der Weide die met hem samen hebben gewerkt in Monster. Annemiek van Dam was destijds nachthoofd en lid van de Ondernemingsraad. Ze weet nog dat er toen erg geheimzinnig werd gedaan over de reden van het vertrek van Herman van der Weide.
We hebben over deze beschuldigingen uiteraard de heer Van der Weide om commentaar gevraagd, maar ook in dit geval wil hij ons niet zelf te woord staan en spreekt advocate Salomons in zijn plaats. Volgens Salomons had Vander Weide's vertrek uit Monster niets te maken met beschuldigingen over seksuele intimidatie.
tekst
Niet alleen in Monster wordt Herman van der Weide beschuldigd van seksuele intimidatie. Ook na zijn vertrek naar SPC viel hij als directeur van het onderzoekspaviljoen Sandhaghe jonge verpleegkundigen lastig, zo wordt ons van verschillende kanten verteld. Maar niemand durfde destijds een klacht tegen directeur Van der Weide in te dienen. Leentje Wamelink wil nu wel vertellen wat haar elf jaar geleden is overkomen.
Een ex-collega die Van der Weide persoonlijk kende, vertelt ons dat de directie van het Westerhonk destijds een onderzoek instelde naar klachten over Herman van der Weide. Zijn stem is vervormd.