Argos
Het CDA en boze ouderen en tuinders
Boze ouderen en boze tuinders; het CDA krijgt het er stevig van langs van uitgerekend zijn meest traditionele aanhang. In ARGOS hoe de tuinders in het Westland deze weken voor de verkiezingen het ijzer proberen te smeden nu het heet is. Verder de aardgas-fopspeen van premier Lubbers en kanttekeningen bij het geweeklaag van de tuinders.
Draaiboek en inleidende Teksten:
Cor Galis + Tune
Kopfragment tuinder.
in: Zelf zit ik ook in het afdelingsbestuur van het CDA
(het hangt van de komende weken af of ik nog CDA ga stemmen)
uit: ingevuld gaat worden. 0.20
tuinder.
in: Nou onder vrienden en collega's
(over CD stemmen)
uit: ontevredenheid over. 0.18
Bleiswijk, Duivenstein.
in: (applaus) Het water is ons tot de lippen gestegen
(politiek waarschuwen, nog zo'n jaar en we gaan naar de knoppen.
uit: naar de knoppen. 0.50
8/2 Lubbers
in: Het moet hier gezegd worden
uit: en dat moet ook zo blijven. 0.08
tuinder
in: De tuinbouw eist toekomst
uit: duidelijk antwoordt. 0.15
TEKST 1.
In ARGOS vanmorgen het verhaal over de tuinders in het Westland. Of eigenlijk over de tuinders in Nederland want de laatste jaren hebben de tuinbouwbedrijven zich als een olievlek over Nederland uitgebreid. Rondom Venlo, in de Bommelerwaard en zelfs tot in Groningen toe waar steeds meer vroegere akkerbouwbedrijven overgaan op de groenteteelt.
Intussen zit ook de rest van Europa niet stil. Overal, tot in Noord-Afrika toe, worden tomaten, komkommers en aardappelen gekweekt. De inmiddels geprivatiseerde Dienst Landbouwvoorlichting is begonnen met een eigen 'buitenland bv', die kennis exporteert. De tuinders vrezen dat daardoor de buitenlandse concurrentie alleen maar zal toenemen. Het gaat kortom niet goed met de Nederlandse tuinders. Volgens cijfers van het Landbouw Economische Instituut hebben de tuinders de laatste twee jaar gemiddeld twee ton op hun eigen vermogen ingeteerd.
De tuinders, tot voor kort altijd het paradepaard van de Nederlandse export, zijn nu, nu het wat minder gaat boos op het CDA. De CDA-ers in de regering dienen immers hun belangen veilig te stellen, dat is zo de traditie.
Haastig delen premier Lubbers en minister Bukman cadeautjes uit om de tuinders mild te stemmen.
Delegatie na delegatie reisde de afgelopen weken naar het Westland in een poging om de tuinders te winnen voor het CDA. Nummer twee op de verkiezingslijst Yvonne de Rooy prees de tuinders op een verkiezingsbijeenkomst afgelopen maandag nog de hemel in. Het CDA-kamerlid P.J.Biesheuvel probeerde gisteren nog de opgewonden tuinders in het Westland te sussen.
Bukman beloofde een soepeler milieubeleid.
Zelfs premier Lubbers voelde zich genoodzaakt spitsroeden te lopen op een bijeenkomst van achtduizend woedende tuinders begin februari in Bleiswijk. En tot ieders verbazing had hij zelfs een cadeautje voor de tuinders meegenomen: voor de vuist weg riep Lubbers dat de prijs van het aardgas wat hem betreft omlaag kan.
uitspraak Lubbers over gas en reactie Gasunie.
in: Er is alle reden
uit: en zo hebben we het ook opgevat eigenlijk. 4.35
(muziekbrug)
nagespeeld gesprek met van der Ploeg. (voor letterlijke tekst zie onderaan draaiboek !!)
in: PAS OP OVERGAAN TELEFOON GEWIST!(overgaan telefoon 2 X
uit: graag gedaan. 2.13
TEKST 2.
De letterlijke verklaring van een woordvoerder van de Rijksvoorlichtingsdienst (Jaap van der Ploeg) over de manier waarop Lubbers de gunst van de tuinders terug wilde winnen.
Omdat de RVD-functionaris niet op de radio wilde is het gesprek nagespeeld.
De minister-president kreeg de handen op elkaar met zijn uitspraken. En het werkte - zij het heel even. Uit verkiezingsonderzoeken die het CDA zelf liet uitvoeren na de uitspraken van de premier, bleek dat het aantal CDA-stemmers onder de tuinders met maar liefst tien procent steeg.
Maar die winst ebde even snel weer weg. Bij de gemeenteraadsverkiezingen verloor het CDA bijna twintig procent van haar aanhang onder de tuinders.
(muziekbrug)
Hoe oordelen partijgenoten van de premier over het gemak waarmee hij toezeggingen deed?
J. van der Veen was voorzitter van de Christelijke Boeren- en Tuindersbond, directeur-generaal op het ministerie voor landbouw, ambassaderaad in Washington en voorzitter van het Landbouwschap. Gepokt en gemazeld in het boerenbedrijf. Sinds drie jaar is hij voorzitter van het productschap voor groenten- en fruit en zit in een glazen gebouw aan de Bezuidenhoutseweg op een steenworp afstand van het ministerie van landbouw.
Van der Veen.
in: Nou ik vind dus, A dat als het kabinet spreekt
(andere landen investeren meer in kwaliteit)
uit: onvoldoende prioriteit heeft. 3.53
TEKST 3
Van der Veen krijgt bijval van een de directeur van een van de grootste financiers van tuinders in het Westland, Rabobank-directeur Varekamp van het filiaal Westland Zuidwest in 's-Gravenzande:
Varekamp 3.
in: Ik denk daarom dat het CDA verlies
(Lubbers zal z'n uitspraak over het gas waar moeten maken.)
(ook over sympathie voor Hitler.)
uit: voldoende bewust zijn van wat het is. 2.15
TEKST 4.
De Economische neergang van de tuinbouw manifesteert zich in een groot aantal faillissementen, zo voorspellen althans de banken in het tuindersgebied.
Maar gaan er eigenlijk wel zo veel tuinders failliet? Het Centraal Bureau voor de statistiek houdt het aantal faillissementen bij. De heer Koper van het CBS vertelt hoe de tuinbouw er af komt in vergelijking met andere bedrijfstakken:
Dirk Koper. CBS.
in: De tuinders gaan meer failliet dan in het verleden
uit: dat klopt zo mag U het wel formuleren. 1.00
TEKST 5.
En dan op bezoek bij meneer Varekamp, directeur van de Rabobank Westland Zuidwest.
De Rabobank heeft in 's-Gravenzande een marktaandeel van maar liefst 90% in de glastuinbouw.
En aan de huisvesting van de RABO kun je hier nog een beetje zien dat de tuinbouw nog niet zo heel lang geleden gouden tijden heeft gekend. 's-Gravenzande is niet meer dan een vlek op de kaart, maar de Rabo-kantoortuin is imposant en het aantal medewerkers mag ronduit royaal worden genoemd. De Rabobank is in 's Gravezande meer dan alleen maar een bank: de RABO is hier gewoon de baas.
Tot nu toe kon niets de drie-eenheid tussen tuinders, Rabobank en het CDA hier verstoren. De dwarsverbanden zijn legio. Zo is het ook niet toevallig dat de broer van de RABO-directeur, de heer M.J. Varekamp voorzitter is van het Landbouwschap. En ook bankier Varekamp zelf ziet er meer uit als een forse tuinder dan als een kantoorman.
Varekamp 1.
in: Ik denk dat wij in de glasgroente kweek
1991 bijzonder goed jaar geweest maar we hebben mondiaal te weinig in de gaten gehad .
Wil de Rabobank hier niet te snel rijk worden?
U bepaald of een tuinder dicht gaat of mag openblijven.
uit: ook in slechte tijden hebt. 7.30
TEKST 6.
Re Rabobanken in het Westland hebben de afgelopen jaren forse winsten geboekt.
Het balanstotaal van de zes zelfstandige Rabobanken in het tuindersgebied steeg vorig jaar tot bijna drie miljard gulden. De winst steeg vorig jaar met 11,5 procent waardoor het nettorendement op het eigen vermogen steeg tot ruim tien procent - een resultaat dat zelden door een onderneming gehaald wordt.
Maar, zo vragen wij Varekamp, had de Rabobank niet meer het initiatief moeten nemen tot kwaliteitsverbetering dan zich te richten op bulk en massa?
Varekamp 2
in: Je kan de wereld wel willen verbeteren
(ministerie van landbouw niet optimaal gefunctioneerd heeft.)
uit: eerder voor problemen zorgen dan voor oplossingen. 1.55
TEKST 6B
Nog iemand die besmuikt reageert op de loze beloften van Lubbers in het Westland in professor Rudy Rabbinge van de Landbouwuniversiteit in Wageningen. Hij is bovendien adviseur van het ministerie van Landbouw in Den Haag en lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
(tekst nog monteren, vooral letten op het einde van het gesprek)
TEKST 7.
In tussen nemen CDA-coryfeeën, in hun haast de gunst van de tuinders terug te winnen, scherp stelling tegen verwijten dat tuinders maar raak rotzooien met gif. Bukman zei in het Agrarisch Dagblad dat hij er genoeg van heeft dat land- en tuinbouw steeds weer worden neergezet als de smeerpoets van de samenleving. Dat is volgens hem absoluut niet het geval. Een ander prominent CDA-lid dat van zulke beschuldigingen niets wil horen is voorzitter J.van der Veen van het Productschap voor groenten en fruit.
Van der Veen over het milieuaspect.
in: Ja, op het punt van het milieu
uit: dan wie ook. 1.10.
TEKST 8.
Zowel Van der Veen en Bukman beroepen zich met regelmaat op de milieuafspraken in de Nota Gewasbescherming die zo'n zegenende uitwerking zou hebben. Maar de organisatie Natuur en Milieu, gesubsidieerd door het ministerie van landbouw, zegt dat er niets van die nota terecht komt.
In het februarinummer van het maandblad Natuur en Milieu wordt aan alle optimisme een eind gemaakt. Het verbruik van bestrijdingsmiddelen is in Nederland altijd nog twee tot vier keer hoger dan in vergelijkbare landen met een hoogontwikkelde landbouw. Anno 1994 wordt jaarlijks zeventien miljoen kg pesticiden en insecticiden op de land- en tuinbouw uitgestort. Het is waar dat meer en meer sluipwespen in de glastuinbouw worden uitgezet om vliegjes en wormpjes natuurlijk te lijf te gaan. Maar buiten gaat het dumpen van bestrijdingsmiddelen onverminderd voort.
Op een hectare champignons gaat per jaar 512 kg gif. De aardbeien volgen met 150 kg per ha. Kropsla wordt bespoten met 48 kg gif, kasradijs met 44 kg, aardappelen met 39 kg per ha. In de helft van de jaren tachtig was het gebruik van gif 20 miljoen kilo, tien jaar later is het nauwelijks minder geworden.
Het ministerie van landbouw verkeert al jaren in crisis en doet niets, is laks en durft de achterban niet te trotseren. Sinds dr. ir. Eric Goewie, uit ongenoegen over het halfslachtige beleid rondom de bestrijdingsmiddelen, ontslag nam als ambtenaar van het ministerie, is eigenlijk niets veranderd.
CDA-lijstrekker Elco Brinkman kwam begin deze week zelfs met de opmerking dat het ministerie van landbouw misschien maar beter opgeheven kan worden. Bukman roept dat de tuinders niet lastig gevallen mogen worden met extra milieuheffingen. Hij belooft bijvoorbeeld het omstreden lozingsbesluit aan te passen. De verwarring wordt alsmaar groter. Iedereen roept maar wat.
(muziekbrug)
(hoeft geen introductie Ligtenberg voor.)
Lichtenberg.
in: Meneer Lichtenberg
2.35uit: NODIG HAD
3.23in: IK KOM ZELF UIT HET OOSTEN VAN HET LAND
(de kwaliteit kan beter, de smaak van producten te algemeen, te veel bulk producten)
uit: ook kritischer begint te worden. 8.55.
(hoeft geen introductie voor!)
Dick Hollander, biologische tuinder in Zaltbommel.
in: << (geluid overvliegende ganzen) Hier staat winterprei, gaten in perceel
(over biologische teelt, bewust afstand van 75 cm)
uit: blij als ik er met bruto betaling van f 12, tot f 15,- paar uur mee uitkom. 2.50.
TEKST 9.
We lopen met Dick Hollander, de biologische tuinder naar zijn buurman Jan Wim Drunen, een traditionele tuinder
Jan Wim Drunen, traditionele tuinder en Dick Hollander.
in: <<< (hondengeblaf) je zou kunnen zeggen dat wij geïntegreerde teelt toepassen
(over concurrentie, druk vanuit akkerbouw die
omschakelt, malaise
(over wat bestrijdingsmiddelen kosten bij prei
uit: niet meer kan.>>--5-- 7.33.
TEKST 10.
Theo Duyvestein, een van de organistoren van de grote bijeenkomst in Bleiswijk staat nu weer tussen de tomaten in Honselersdijk, midden in het Westland. In zijn kas zoemen lome hommels van bloem naar bloem. Groene tomaten hangen in trossen aan de planten. Af en toe gaat er volautomatisch een raampje open in het dak als de luchtvochtigheid te hoog wordt. Duyvestein is een tevreden man, zijn werkgroep Tuinbouw eist toekomst is erin geslaagd de tuinbouw hoog op de agenda te krijgen bij het CDA. Over de gasprijs wordt op dit moment onderhandeld tussen de Gasunie en het Landbouwschap, en daarover wordt niets naar buiten gebracht. Hij laat zich niet van de wijs brengen door verklaringen van de woordvoerder van de Gasunie dat de prijs van het gas ondanks de toezeggingen van Lubbers omhoog zal gaan:
1.14.04 in: We kunnen ons geen kostprijsverhogingen
1.15.25 uit: dat zou best wel eens kunnen 1.21
Nota bene:
* Letterlijke tekst van interview met voorlichter Van der Ploeg
P: Van der Ploeg
S: Mijnheer van der Ploeg, goedemiddag u spreekt met Hans Simonse van de VPRO-radio. Ik heb een vraag. Op acht februari hield Lubbers die toespraak voor die boze tuinders in Bleiswijk. Die toespraak was die van tevoren op papier gezet?
P: Neen
S: Niet?
Die uitspraak over de gasprijs en dat die wel eventueel verlaagd zou kunnen worden of zou moeten worden door de Gasunie, waar kwam die opeens zo vandaan?
P: Eh, kijk als de premier ergens gaat spreken en hij spreekt van punten dan verzameld hij meestal zelf de informatie, hij belt eens met deze en gene. Dan gaat hij vervolgens in de auto zitten en dan bedenkt hij wat hij zal gaan zeggen.
S: Ja. Maar wist u bijvoorbeeld wat hij zou gaan zeggen.
P: Ik wist überhaupt niet wat hij zou ging zeggen.
S: Wat u was er niet bij.
P: Nee, mijn collega Van der Voet was erbij. Maar dat doet er niet toe. Meestal is het zo dat hij in de auto wat dingen bespreekt, en verder een beetje inspeelt op de zaal, van tevoren nog even met wat mensen praat en dan tot een verhaal komt.
S: Maar als Lubbers zo'n uitspraak gaat doen is het dan niet normaal zo, u zei daar zelf al even wat over, dat ie dan eerst eens even belt met de Gasunie?
P: Ik weet niet of hij dat niet gedaan heeft.
S: De Gasunie zegt van niet.
P: Nee. Nou dan zal dat wel niet zo zijn.
Maar ik denk dat de minister gedacht heeft: als ik eerst met iedereen ga bellen, kan ik nooit wat zeggen. (LACHEN)
S:(KORT LACHJE) Hoe bedoelt u dat?
P: Nou omdat natuurlijk (WORDT GESMOORD IN LACHEN)
S: Ja, legt u dat eens even uit.
P: (LACHT MET KORTE UITHALEN) Als je in de politiek een uitspraak wilt doen waarin je je visie neerlegt en je gaat aan iedereen een standpunt vragen en aan iedereen consensus zoeken, dan kun je over het algemeen heel weinig zeggen in de politiek.
S: Ja, hebben we het nou over iets zeggen of over lolly’s uitdelen.
P: (STILTE) Ach, what's the difference in de politiek.
S: (DIEPE ZUCHT) Jaaah, ja, dat vraag ik nou precies aan u.
P: (LACHT) Jahaha, ik ben ambtelijk woordvoerder van de premier en niet zijn politiek adviseur.