Argos

De Binnenlandse Veiligheidsdienst en de genocide in Indonesië

De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) hield tijdens de bloedige decennia van de Soeharto-dictatuur in Indonesië tientallen Indonesiërs in de gaten, die voor korte of langere tijd in Nederland verbleven. Het gaat om vermeende communisten of om mensen die volgens de BVD contact onderhielden met communisten; mensen die in Indonesië moesten vrezen opgepakt, gemarteld en vermoord te worden.

Huub Jaspers, Yonah Sint Nicolaas, Teun Dominicus

Dit blijkt uit uitgebreid archiefonderzoek van Argos en Het Parool in de ruim zeventigduizend BVD-persoonsdossiers, die eind 2022 door de AIVD, de opvolger van de BVD, werden overgedragen aan het Nationaal Archief. Wie waren de Indonesiërs die door de BVD in de gaten werden gehouden? Wat is er met hen gebeurd?

Veelal wisselde de BVD gevoelige persoonlijke informatie over deze mensen uit met andere inlichtingendiensten, waaronder de CIA, de Britse geheime diensten MI5 en MI6 en de Duitse Bundesnachrichtendienst. De CIA en de Bundesnachrichtendienst waren, ook dat blijkt uit het gezamenlijke onderzoek van Argos en Het Parool, actief betrokken bij de communistenjacht in Indonesië en deelden informatie over vermeende communisten direct met het Soeharto-regime.

Alleen al in de periode van oktober 1965 tot april 1966 werden in Indonesië minstens een half miljoen ‘communisten’ vermoord. Moeten de gigantische moordpartijen gekwalificeerd worden als genocide? Welke informatie deelde de BVD met andere diensten? Kan de BVD medeplichtigheid aan genocide worden verweten?


 

Abonneer je op Argos-podcast

De tweewekelijkse aflevering van Argos is ook te beluisteren via verschillende podcast-apps. NPO LuisterSpotify ► Google Podcast ► Radio 1-app

sprekers

Saskia Wieringa

Emeritus-hoogleraar en Indonesië-kenner

Murjani Koesoemobroto

Dochter van verzetsheld Rachmad Koesoemobroto

 

Joshua Oppenheimer

Amerikaans-Deense filmmaker

Brad Simpson

Amerikaanse historicus

Erich Schmidt-Eenboom

Duitse onderzoeker

Constant Hijzen

Historicus

achtergrond

Joshua Oppenheimer over genocide als ‘heldendaad’

In Indonesië werden in 1965 en 1966 meer dan een half miljoen ‘communisten’ vermoord door het leger en paramilitaire groepen. In de prijswinnende documentaire ‘The Act of Killing’ (2012) laat filmmaker Joshua Oppenheimer zien hoe onvoorstelbaar gruwelijk deze moordpartijen zijn geweest. Argos-journalist Huub Jaspers interviewde hem.

Duik in de persoonsdossiers van de BVD

Er was méér dan dat we kwijt konden in onze radio-uitzending en het Parool-artikel. Andere interessante vondsten uit het archief kunt u hier luisteren.

BVD wisselde informatie over vermeende Indonesische communisten uit met CIA en Soeharto-regime

De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) hield tijdens de bloedige decennia van de Soeharto-dictatuur in Indonesië tientallen Indonesiërs in de gaten, die voor korte of langere tijd in Nederland verbleven. Informatie over deze mensen werd uitgewisseld met de CIA, de Britse geheime diensten MI5 en MI6 en de Duitse Bundesnachrichtendienst (BND). In een enkel geval werd ook informatie uitgewisseld met de Indonesische autoriteiten.

AIVD-Historicus over uitwisselen informatie vermeende Indonesische communisten: ‘Zo werkt dat in een bureaucratie’

De Binnenlandse Veiligheidsdienst, voorloper van de AIVD, hield tijdens de jacht op communisten in Indonesië en de daaropvolgende jaren vermeende Indonesische communisten in de gaten. Dat blijkt uit onderzoek van Argos en het Parool. De BVD wisselde informatie over hen uit met andere inlichtingendiensten, waaronder de CIA. Argos sprak met Constant Hijzen, historisch adviseur van de AIVD, over de afwegingen die de BVD daarbij maakte. Of het uitwisselen van informatie moreel door de beugel kon, werd volgens Hijzen destijds niet getoetst: “Als de BVD zo’n veiligheidsonderzoek deed, en dat dossiertje de deur uit deed, zat er dan ergens in dat proces iemand die woog: moeten we dit wel doen? Nee, heel veel niet.”

BVD-dossier Manusama: 40 jaar gezocht naar een speld in de hooiberg

Argos dook samen met OVT in het geheime persoonsdossier van ir. Manusama die van 1966 tot 1993 president in ballingschap was van de RMS (Republiek der Zuid Molukken). Ook in de roerige jaren zeventig toen Molukse jongeren diverse keren tot gewapende actie overgingen.