Argos

Stikstofonzekerheid: boeren beter af met meer beesten

Het stikstofprobleem is in alle delen van de samenleving voelbaar. De woningbouw ligt stil, de natuur gaat achteruit, en boeren leven in onzekerheid. Terwijl Nederland nog in het midden van deze crisis zit, blijken stallen als paddenstoelen uit de grond te schieten. ‘Gooi je stallen vol’, wordt de boer geadviseerd. Hoe is dit nog mogelijk in het midden van de stikstofcrisis?

Door: Reinier Tromp, Laura Silverstein, Hans Ariëns, Keshia Hederman en Nina van Raay

Argos neemt Nederweert onder de loep, een gemeente pal naast nationaal park de Groote Peel. Nederweert ligt onder een deken van stikstof: als je op de kaart van stikstofuitstoot per provincie kijkt, kleurt zij donkerrood. En de afgelopen jaren neemt de stikstofuitstoot alleen maar toe. Dat komt vooral door boeren die gebruikmaken van de ruimte in hun vergunning om hun veestapel uit te breiden. 

Dat heeft alles te maken met een weifelende overheid die al jaren niet tot concreet stikstofbeleid komt. Dit drijft boeren, wethouders en natuurbeschermers tot wanhoop. Wat moet er gebeuren om uit deze ‘grootste crisis in de landbouw sinds de Tweede Wereldoorlog' te komen?

Zaterdag 9 december, 14 uur, NPO Radio 1

Abonneer je op Argos-podcast

De wekelijkse radio-uitzending van Argos is ook te beluisteren als podcast via ►Spotify ►ApplePodcasts ►Stitcher ►RSS-feed. Meer weten? Klik hier.

sprekers

Jan Douwe van der Ploeg

Emeritus hoogleraar Transition Studies en Rural Sociology aan de Wageningen University & Research (WUR) 

Theo Vernooij

Eigenaar varkenshouderij

Raoul Beunen

Universitair hoofddocent Environmental Governance aan de Open Universiteit

Boris Meessen

 Wethouder in Nederweert 

Wim van Opbergen

Voorzitter stichting Werkgroep Behoud de Peel

Erwin van Kessel

Projectleider van agrarisch adviesbureau DLV advies

Reinier Tromp

Onderzoeksjournalist Argos 

Laura Silverstein

Stagiair Argos 

Lees hier het weerwoord namens de minister voor Natuur en Stikstof

wederhoor

Wat vindt u van het feit dat boeren dicht tegen een Natura 2000-gebied als de Groote Peel nog steeds aan het uitbreiden zijn?

Vooropgesteld, wij hebben vanuit LNV geen zicht op deze  casus, dat is immers ook aan de lokale  bevoegde gezagen (provincie en gemeente) als het gaat om de juiste vergunningen. Uitbreidingen met als gevolg toename van emissie vind ik onwenselijk, daarom zijn eerder ook aanscherpingen van het beleid aangekondigd, zoals een vergunningsplicht voor intern salderen. Echter, nu het kabinet demissionair is, zal verdere besluitvorming over deze wetswijziging  aan een nieuw kabinet zijn. De Kamer heeft een motie om daar ondanks de demissionaire status wel vervolgstappen op te zetten, verworpen.

Uitbereiding kan nu nog plaatsvinden binnen een bestaande vergunning of op basis van salderen. Bij dat laatste moeten mogelijke stikstofeffecten op Natura 2000-gebieden wel gemitigeerd worden.

Het is belangrijk dat we onze doelen voor natuurherstel, waterkwaliteit en klimaat halen. Het Rijk maakt daar samen met de provincies ook plannen voor in de gebiedsgerichte aanpak. Dat zal ook voor de Groote Peel gelden. Het is ook aan de provincies om plannen te maken die bijdragen aan maatschappelijke doelstellingen.  Ook in de vergunningverlening kunnen zij als bevoegd gezag er zelf voor kiezen om kritisch te zijn op latente ruimte, om zo bij te dragen aan de reductieopgave. 

Een overweging is dat zij bang zijn dat hun latente ruimte mogelijk wordt ingenomen. De boeren wordt geadviseerd om ‘de stallen vol te gooien’, ‘use it or lose it’. Bent u hiermee bekend? Wat vindt u hiervan?

In november vorig jaar heeft het kabinet al laten weten de regels voor intern salderen aan te willen scherpen om het gebruik van latente (ongebruikte) ruimte in vergunningen te beperken. Dat om te voorkomen dat gesaldeerd wordt met ongebruikte ruimte, waardoor de stikstofneerslag op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden in de praktijk zou kunnen toenemen. Voor intern salderen is op 25 november 2022 een vergunningsplicht voor intern salderen aangekondigd, zodat het bevoegd gezag voorwaarden kan stellen, o.a. aan het gebruik van latente ruimte. Zo kan er ook voor worden gezorgd dat natuurvergunningen in lijn zijn met wat er op een bedrijf gebeurt. Het vullen van latente ruimte vind ik in het licht van de stikstofopgave dus onwenselijk. Het is echter nu nog wel toegestaan en een nieuw besluit is mede gezien de verworpen motie door de Kamer, aan een nieuw kabinet. Ondertussen werkt het kabinet wel verder aan nadere uitwerking van onder meer de onderliggende regelgeving zodat een nieuw kabinet, indien besloten wordt intern salderen alsnog vergunningsplichtig te maken, zo min mogelijk tijd verliest.  

Wij spreken in de uitzending de Nederweertse wethouder Boris Meessen die bij zijn planvorming last heeft van de onzekerheid rond latente ruimte: wordt die wel of niet nog ingevuld door veehouders? Bij uw bezoek aan Nederweert in juni van dit jaar zegde u hem toe dat u de latente-ruimteproblematiek aan zou pakken. Wat zegt u nu tegen hem? 

Ik vind de onzekerheid voor veel betrokkenen in het stikstofdossier heel vervelend. Het is echter de politieke realiteit dat het kabinet demissionair is. Het ministerie van LNV werkt echter door om alle opties op intern en extern salderen ambtelijk uit te werken voor een nieuw kabinet, zodat er snel besluiten kunnen worden genomen.

De rechtbank heeft in diverse uitspraken natuurvergunningen vernietigd vanwege twijfel of de in de Regeling ammoniak en veehouderij (Rav) gehanteerde emissiefactor in de praktijk wel wordt gehaald. In de uitgegeven omgevingsvergunningen zien wij dat die Rav-factoren nog wel worden gehanteerd. Is dat u bekend, en wat vindt u hiervan?

Ik heb geen zicht op die casuïstiek. Maar een natuurvergunning kan niet meer verleend worden op basis van alleen RAV-factoren, daar hoort een passende beoordeling bij. (Voor hoe het zit met omgevingsvergunning gemeente verwijzen we naar IenW)

Lokaal bestuur, boeren en milieuactivisten hekelen in onze uitzending het uitblijven van concreet beleid rond vergunningen. Nieuwe wetgeving laat op zich wachten. In oktober diende de Partij voor de Dieren een motie in om het zogenaamde intern salderen vergunningplichtig te maken, vooruitlopend op de nieuwe, gewijzigde stikstofwet. U gaf die motie het predikaat ‘oordeel Kamer’ mee. Toch werd ze verworpen, onder meer door een tegenstem van uw eigen partij. Wat vindt u hiervan?

Hoe de Kamer stemt, is aan de Kamer. Vanuit het oogpunt van de natuur en vanuit het oogpunt van rechtszekerheid voor betrokken ondernemers is het vergunningplichtig maken van intern salderen echter van meerwaarde.

Wat zijn de concrete stappen die het ministerie gaat zetten de komende maanden om de stikstofuitstoot in gemeenten zoals Nederweert omlaag te brengen?

Als  Rijk en provincies blijven we samen doorwerken aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied, om met een gebiedsgerichte aanpak te kunnen werken aan onze doelen voor o.a. stikstofreductie en natuurherstel. Daarnaast werken we via de Aanpak piekbelasting aan stikstofreductie op korte termijn. Binnen de Aanpak piekbelasting zijn er verschillende regelingen die het voor ondernemers mogelijk maken om hun stikstofuitstoot fors te reduceren. Vrijwillige bedrijfsbeëindiging behoort ook tot de mogelijkheden. Hiervoor zijn twee regelingen waarvoor op dit moment in Limburg in totaal 228 aanvragen voor LBV- en LBV-plus- regelingen zijn gedaan.  

Lbv en Lbv-plus actueel (rvo.nl)

Argos TV

Argos TV: Een stal vol

Terwijl Nederland een enorme operatie uitvoert voor natuurherstel en stikstofreductie, groeit op sommige plekken de veestapel juist. Ook vlak naast de meest kwetsbare natuurgebieden. Argos ontdekte dat dit zelfs een gevólg is van het ongewisse stikstofbeleid van de overheid.