interview

Filmmaker Joshua Oppenheimer over genocide als ‘heldendaad’

In Indonesië werden in 1965 en 1966 meer dan een half miljoen ‘communisten’ vermoord door het leger en paramilitaire groepen. In de prijswinnende documentaire ‘The Act of Killing’ (2012) laat filmmaker Joshua Oppenheimer zien hoe onvoorstelbaar gruwelijk deze moordpartijen zijn geweest. Argos-journalist Huub Jaspers interviewde hem.

Door: Huub Jaspers en Camille Schaepman

Argos onderzocht samen met Het Parool in het Nationaal Archief welke rol de BVD, de Binnenlandse Veiligheidsdienst, speelde bij die genocidale communistenjacht in Indonesië in 1965/66. In het kader van dat onderzoek, sprak Huub Jaspers met de filmmaker.

'The Act of Killing’ won tientallen internationale prijzen en werd genomineerd voor een Oscar. Met de documentaire wilde Oppenheimer duidelijk maken wat er gebeurt als oorlogsmisdaden en genocide niet bestraft worden, maar juist gevierd worden als heldendaden, vertelt hij.

Waarom had zijn film zo’n grote impact, juist in Indonesië? En hoe keek Anwar Congo, een van de militieleiders die eigenhandig meer dan duizend vermeende communisten vermoorde, naar de film waarin hij zelf de hoofdrol speelde? 

Abonneer je op de Argos-nieuwsbrief

En ontvang om de week onze nieuwste onthullingen en de ervaringen van onze onderzoeksjournalisten in jouw mail. Abonneer je hier. 

achtergrond

Duik in de persoonsdossiers van de BVD

Er was méér dan dat we kwijt konden in onze radio-uitzending en het Parool-artikel. Andere interessante vondsten uit het archief kunt u hier luisteren.

BVD wisselde informatie over vermeende Indonesische communisten uit met CIA en Soeharto-regime

De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) hield tijdens de bloedige decennia van de Soeharto-dictatuur in Indonesië tientallen Indonesiërs in de gaten, die voor korte of langere tijd in Nederland verbleven. Informatie over deze mensen werd uitgewisseld met de CIA, de Britse geheime diensten MI5 en MI6 en de Duitse Bundesnachrichtendienst (BND). In een enkel geval werd ook informatie uitgewisseld met de Indonesische autoriteiten.

AIVD-Historicus over uitwisselen informatie vermeende Indonesische communisten: ‘Zo werkt dat in een bureaucratie’

De Binnenlandse Veiligheidsdienst, voorloper van de AIVD, hield tijdens de jacht op communisten in Indonesië en de daaropvolgende jaren vermeende Indonesische communisten in de gaten. Dat blijkt uit onderzoek van Argos en het Parool. De BVD wisselde informatie over hen uit met andere inlichtingendiensten, waaronder de CIA. Argos sprak met Constant Hijzen, historisch adviseur van de AIVD, over de afwegingen die de BVD daarbij maakte. Of het uitwisselen van informatie moreel door de beugel kon, werd volgens Hijzen destijds niet getoetst: “Als de BVD zo’n veiligheidsonderzoek deed, en dat dossiertje de deur uit deed, zat er dan ergens in dat proces iemand die woog: moeten we dit wel doen? Nee, heel veel niet.”

BVD-dossier Manusama: 40 jaar gezocht naar een speld in de hooiberg

Argos dook samen met OVT in het geheime persoonsdossier van ir. Manusama die van 1966 tot 1993 president in ballingschap was van de RMS (Republiek der Zuid Molukken). Ook in de roerige jaren zeventig toen Molukse jongeren diverse keren tot gewapende actie overgingen.