*** START TRANSCRIPTIE***

 

Transcriptie Argos, 28 mei 2016, NPO Radio 1

De PKK en de lange arm van Turkije

 

AankondigingsPresentator Argos: website Argos:
In Frankrijk begint eind van dit jaar het proces tegen de Duitse Turk Ömer G. Hij wordt verdacht van moord op drie Koerdische activistes in 2013 in Parijs. Het Openbaar Ministerie in Parijs vond bewijs dat de man een infiltrant was en in nauw contact stond met de MIT, de geheime dienst van Turkije.
De moorden liggen politiek gevoelig. De Turkse en Franse inlichtingendiensten werken al jarenlang intensief samen op het dossier van de PKK, de verboden Koerdische Arbeiderspartij. Maar een moordpartij op Frans grondgebied, daar zat men in Parijs niet op te wachten.

Het politieke ongemak strekt zich uit tot in Nederland. Justitie liet Ömer G. oppakken bij een grootschalige politieactie tegen de PKK in Zeeland. Die actie in december 2012 in het dorpje Ellemeet vond plaats vijf weken voor de moordpartij in Parijs.

Argos maakte vorig jaar een reconstructie over de anti-PKK-operatie in Ellemeet. Nu een vervolgverhaal over de oorlog van Turkije tegen de PKK, die ook West-Europa lijkt te hebben bereikt. Heeft Nederland zich onbewust voor het karretje laten spannen van de Lange Arm van het Turkse regime?

 

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

AankondigingsPresentator Argos (Max van Weezel):

De oorlog in Turkije tussen het Turkse leger en de PKK is de laatste tijd weer opgelaaid. Hoe anders was het drie jaar geleden toen vredesbesprekingen op gang leken te komen. Die werden wreed verstoord door een moordaanslag op 9 januari 2013 in Parijs. Daar werden drie Koerdische vrouwen koelbloedig geliquideerd. Was dit een teken dat bepaalde krachten in Turkije de vredesbesprekingen wilden saboteren en er niet voor terug deinsden om ook in West-Europa PKK-activisten te vermoorden? Wat heeft die moordpartij te maken met een Koerdische bijeenkomst in het Zeeuwse Ellemeet vijf weken daarvoor en een grootschalige politieoperatie daar? Heeft Nederland zich - wellicht ongewild - voor het karretje van Ankara laten spannen?

Luister naar een reportage van Berna van Vilsteren en Huub Jaspers.

 

BEGINTUNE ARGOS

 

Fragment NOS Journaal 10 januari 2013:

In het centrum van Parijs zijn vannacht de lichamen gevonden van drie Koerdische vrouwen. Ze waren in het hoofd geschoten. De Franse minister van Binnenlandse Zaken kwam vanmorgen persoonlijk polshoogte nemen van de moord, het Koerdisch Instituut. Ook tientallen boze Koerden verzamelden zich bij het Koerdisch instituut. Alle drie de slachtoffers zouden actief zijn binnen de PKK, de organisatie die door Nederland als terreurbeweging wordt gezien.           

 

Reportage Rue Lafayette

Berna van Vilsteren: Het is de ochtend van 10 januari 2013. Omstanders en journalisten staan hier voor de grote groene deur van Rue Lafayette 147, hier om de hoek bij Gare du Nord. De lichamen van de drie vrouwen die enkele uren hiervoor levenloos werden aangetroffen worden naar buiten gedragen. Een van de omstanders is de dertigjarige Turk Ömer G. Een Koerdisch televisiekanaal filmt hem toevallig als hij in het publiek staat.
 

Fragment Koerdisch televisiestation
 

 

 

Reportage Rue Lafayette:
Berna van Vilsteren: Deze Ömer G wordt enkele weken na de moorden opgepakt en hij geldt nog steeds als de enige verdachte. De man is geen onbekende van politie, want vijf weken voor de moorden in Parijs werd hij gearresteerd en vrijgelaten bij een grote politieoperatie tegen de PKK in Zeeland.          

 

EINDE BEGINTUNE / BEGINMUZIEK

 

Presentator Argos:

Op 9 januari 2013 vond in Parijs een gruwelijke moordpartij plaats. Drie vrouwen, PKK-activisten, werden van korte afstand doodgeschoten. Een van de slachtoffers werd een maand eerder in december 2012 opgepakt bij een grootschalige politieinval in een vakantiepark in het Zeeuwse Ellemeet. Ook tientallen andere vermeende PKK-aanhangers werden toen gearresteerd. Onder wie ook Ömer G. En dat is de vermoedelijke dader van de aanslag in Parijs. Hij was een van de eersten die na de arrestaties in zeeland weer werd vrijgelaten. Dat bevestigde Bart den Hartigh, officier van justitie bij het Landelijk Parket en belast met terreurbestrijding in een eerdere Argos-uitzending.

 

Fragment uit Argos van 21 februari 2015:

Huub Jaspers: Is dat niet toch pijnlijk?

Bart Den Hartigh: Ja, dat is zeker heel pijnlijk. Ik bedoel: we hadden hem liever binnen gehad. Dan had hij dat feit niet kunnen plegen.
Huub Jaspers: Weet u van verhalen in de internationale pers, bijvoorbeeld in Der Spiegel, waarin gesteld wordt dat er sterke aanwijzingen zijn dat deze meneer ook banden had met de Turkse geheime dienst?

Bart den Hartigh: Die geruchten heb ik wel gehoord, maar ik heb daar nooit bewijs van gezien.

 

Presentator Argos:

Den Hartigh zegt dat hij nooit bewijs heeft gezien dat verdachte Ömer G. in contact stond met de Turkse geheime dienst. Dat is opvallend. Want bij het Openbaar Ministerie in Parijs stapelen de bewijzen daarvoor zich op. Sterker nog, een belangrijk bewijs daarvoor is in het Nederlandse Ellemeet gevonden.

 
Jean Louis Malterre :

Et quand la police hollandaise intervenir et fait la perquisition, il s'apercevoit qu'il n y a pas de puce dans le téléphone de Güney…

Presentator Argos:

In de Franse moordaanklacht tegen Ömer G. wordt meermaals verwezen naar de politieoperatie tegen de PKK in Zeeland. Ook Marq Wijngaarden, advocaat van enkele verdachten die in Ellemeet werden aangehouden, ziet een link:                                                               

Marq Wijngaarden:

Wij hebben wel de indruk dat er duidelijke lijnen zijn tussen deze zaak en de moorden in Parijs en dat toch geprobeerd wordt om al die lijntjes en die informatie uit het dossier te houden.             
 

Presentator Argos:
Dit laat zien dat het Nederlandse Openbaar Ministerie met de ongemakkelijke zaak in haar maag zit, zegt terrorismedeskundige Jelle van Buuren:                                                                                 
 

Jelle van Buuren:

Dat zal ook weer leiden tot vragen aan de Nederlandse justitie. Wat wist u nou precies wel

en wat wist u niet? Ook dat is een reden om in ieder geval te proberen dit proces zo ‘low key’ mogelijk te houden en er niet meer aandacht op te vestigen dan strikt noodzakelijk is. Want het blijft natuurlijk een wespennestje.

 

Presentator Argos:

Argos over de Nederlandse link met een politieke moordaanslag in Frankrijk en over de Lange Arm van Turkije.

 

Muziek

 

Reportage Ellemeet:

Berna van Vilsteren: Nou wij rijden nu Ellemeet binnen. Het ligt helemaal in het noorden van Zeeland op het eiland Schouwen-Duiveland. Hier moeten we zijn. Hier rechts ligt Recreatiepark Klaverweide.      

 

Presentator Argos:

Het is eind 2014. Onze verslaggever Berna van Vilsteren gaat kijken op vakantiepark Klaverweide in het Zeeuwse Ellemeet, waar twee jaar eerder 55 Koerden van hun bed worden gelicht op verdenking van deelname aan een bijeenkomst van de Koerdische Arbeiderspartij PKK. Dat is een organisatie die streeft naar meer autonomie voor de Koerden in Turkije en die sinds 2007 in Nederland verboden is als terroristische organisatie.

 

Reportage Ellemeet:

Berna van Vilsteren: Geluid dichtslaande autodeuren. Hier op de parkeerplaats moeten op 30 november 2012 tientallen Koerden uit heel Europa zijn toegestroomd. De meesten hebben er een lange reis op zitten. Ze komen uit Zweden, Zwitserland, België, Frankrijk, Duitsland en een enkeling komt uit Nederland. 

 

Presentator Argos:
Wat de Koerden niet weten, is dat ze in de gaten worden gehouden door de geheime dienst AIVD en de recherche. Die hebben afluistermicrofoons opgehangen in de centrale groepsruimte. Ook noteren ze van alle auto's het kenteken en bijzonderheden over de inzittenden.

Er is nog iemand die de groep bespioneert. Het is dertigjarige Ömer G. Sommigen noemen zijn naam voluit, maar hij is nog niet veroordeeld en daarom blijven wij zijn achternaam aanduiden met de beginletter G. Hij is een Turk die lange tijd in Duitsland heeft gewoond, maar hij doet zich voor als Koerd. Hij arriveert 's nachts in Ellemeet, samen met vier passagiers die meerijden in zijn in Parijs gehuurde auto. Net als de 54 andere deelnemers aan het kamp, wordt Ömer G. bij de grote politie-inval gearresteerd. Hij wordt naar een politiebureau in Tilburg gebracht voor verhoor. Uit het dossier blijkt niet dat de politie in de gaten heeft wat zijn werkelijke identiteit is. Na enkele dagen staat hij samen met de meeste arrestanten weer op straat.

Negen andere Koerden blijven bijna drie maanden in voorarrest op de speciale terreurafdelingen van de gevangenissen in Vught en Rotterdam. Uiteindelijk blijven vier verdachten over.  

Advocaat Marq Wijngaarden:

 

Marq Wijngaarden:

De zaak heeft ontzettend lang stil gelegen. We hebben heel vaak moeten rappelleren, omdat we stukken wilden, omdat we verslagen wilden hebben, om onderzoekshandelingen. En dat is toch een beetje raar als een zaak zo zwaar wordt ingezet, met zulke zware beschuldigingen, dat er vervolgens eigenlijk zo laks mee wordt omgegaan.

 

Presentator Argos:

Argos besteedde in februari 2015 aandacht aan de arrestaties in Ellemeet, en aan de niet-van-de-grond-komende rechtszaak tegen de gearresteerde verdachten. Nu, drie-en-een-half jaar na de inval, is de zaak nog steeds niet voor de rechter gebracht. In de Argos-uitzending van destijds vroeg terrorismedeskundige Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden zich af of strafrechtelijke vervolging wel het voornaamste doel was van de grootschalige politieoperatie was.                                                                                                     

Jelle van Buuren:

Het meest waarschijnlijke is dat die actie een zogenaamde verstoringsactie is geweest van de inlichtingendiensten. Een verstoringsactie betekent dat een inlichtingendienst op een bepaald moment met een instrument ingrijpt om activiteiten tot stop te brengen en op die manier een organisatie, in dit geval de PKK, tijdelijk uit evenwicht te brengen en hun slagkracht te verminderen.

 

Presentator Argos:

Van Buuren zegt dat een verstoringsactie op zich zinvol kan zijn, maar in dit geval zijn wel erg zware middelen ingezet. Dat vindt ook Harmen van der Wilt, hoogleraar internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam en daarnaast ook rechter plaatsvervanger.

 

Harmen van Der Wilt:

De opsporingsmiddelen die dan worden ingezet die zijn natuurlijk nogal fors. Het afluisteren en zo, het arresteren van mensen. Die mag je in feite alleen maar inzetten als er een concrete verdenking is van enig strafbaar feit. Eigenlijk is dat misbruik van opsporingsbevoegdheden.

 

Presentator Argos:

Het is voor het eerst in jaren dat de Nederlandse autoriteiten zo hard optreden tegen de PKK. Nederland was altijd terughoudend en zag de Koerdische organisatie niet als een groot gevaar. Dit in tegenstelling tot Turkije en een aantal andere landen. Wat schuilt hier achter?  

 

Muziek

 

Reportage achter computer:

Geluid Toetsenbord.  

Huub Jaspers: Kijk, ik heb nu de zoektermen ‘PKK’, ‘Netherlands’ en ‘Secret’ gecombineerd. En dan krijgen we 136 pagina’s als resultaat. Tientallen cables, allemaal geheim geclassificeerd.

 

Presentator Argos:

We zoeken in de gigantische berg van meer dan 200.000 Wikileaks-cables naar Nederland en de PKK. We vinden er tientallen. Eentje is gedateerd oktober 2005.

 

Muziek

 

Reportage achter computer:

Huub Jaspers: Hier heeft een Amerikaanse diplomaat een gesprek met twee topambtenaren van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ze worden met naam genoemd.

Astrid Cornelisse: Ja. Volgens mij krijgen ze behoorlijk de les gelezen door de Amerikanen over de slappe Nederlandse houding ten opzicht van de PKK.

Huub Jaspers: En ze beloven ook gelijk braaf beterschap.

 

Presentator Argos:

De Amerikaanse diplomaat geeft aan dat in Washington op hoog niveau is besloten om de NAVO-samenwerking te intensiveren als het gaat om de bestrijding van de PKK en dat van Nederland wordt verwacht hieraan mee te werken.                                                                         

We leggen de cable voor aan terrorismedeskundige Jelle van Buuren.

 

Jelle van Buuren:

Ze geven de Amerikanen gelijk. Ze zeggen: ja klopt inderdaad. Tot nu toe heeft het bij ons niet hoogste prioriteit gehad. Maar ze beloven de Amerikanen ook dat ze de boodschap verder zullen verspreiden binnen de Nederlandse regering en naar relevante ‘agencies’, zoals ze het noemen. En die wordt gevraagd om toch eens opnieuw te gaan bedenken of het niet mogelijk is om toch beter te gaan samenwerken met de Amerikanen op het gebied van de bestrijding van de PKK.

Huub Jaspers: U vraagt, Verenigde Staten, wij draaien?

Jelle van Buuren: Daar lijkt het wel  op.

 

Presentator Argos:

Volgens Van Buuren is Nederland, onder druk van onder meer Amerika, harder op gaan treden tegen de PKK.

 

Jelle van Buuren:

Die buitenlandse druk is, denk ik, zeer bepalend geweest. Ook in 2001 was Nederland niet gecharmeerd van het idee om de PKK op de afknijplijst te zetten. Uiteindelijk hebben ze daar bakzeil moeten halen. En vervolgens zien we dat de druk blijft toenemen om dan ook echt achter de PKK aan te gaan, om de organisatie te verbieden of in ieder geval harder aan te pakken. En je ziet dat die buitenlandse druk langzaam toch zijn effect begint te krijgen.

 

Presentator Argos:

Uit de Wikileaks-cables blijkt dat ook Turkije er jarenlang bij Europese landen op aandringt om kaderleden van de PKK uit te leveren aan Turkije. Maar Europese rechters steken daar vaak een stokje voor. Vanwege mensenrechtenschendingen door de Turkse overheid en ook vanwege twijfels over de bewijzen die door Turkije op tafel worden gelegd. 

In een cable van de Amerikaanse ambassade in Parijs uit februari 2008 staat:

 

Citaat uit Amerikaanse Cable:

“Volgens Europese ambtenaren is het bewijsmateriaal dat door Turkije wordt geleverd vaak niet bruikbaar in Europese rechtbanken.”

 

Presentator Argos:

Hoog op het verlanglijstje van Turkije staat Sakine Cansiz, een van de oprichtsters van de PKK. Zij verblijft lange tijd in Duitsland en wordt in 2007 in Hamburg gearresteerd. De rechtbank in die stad verbiedt haar uitlevering. Ook van strafrechtelijke vervolging komt niets terecht. Als Cansiz in 2012 verhuist naar Frankrijk, verzoekt Turkije opnieuw om haar uitlevering. Ditmaal aan Frankrijk. Maar wederom tevergeefs. De Turkse premier Erdogan steekt zijn frustratie niet onder stoelen of banken. Hij bekritiseert in een interview op de website van zijn partij AKP, openlijk president Hollande:           

 

Citaat president Erdogan:

“De Franse president heeft zelfs gezegd dat ze gesprekken voeren met deze mensen. Hoe kan Frankrijk gesprekken voeren met die lui, die lid zijn van de PKK, een organisatie die ook door de Europese Unie als terroristisch wordt bestempeld.”

 

Muziek

 

Presentator Argos:

Sakine Cansiz wordt dus niet uitgeleverd aan Turkije. Dan wordt Frankrijk op 9 januari 2013 opgeschrikt door een moordaanslag.         

 

 

Fragment NOS Journaal 10 januari 2013:

Rob Trip: Een executie in koelen bloede, zo noemt de Franse minister van Binnenlandse Zaken de moord op drie Koerdische vrouwen in het centrum van Parijs. Ze zijn alle drie met een schot door het hoofd om het leven gebracht. En die drie moorden in Parijs zijn des te schrijnender omdat er op dit moment juist wordt onderhandeld tussen de Turkse regering en de leider van de PKK.

Geluid.

Verslaggver NOS: Woedende Koerden verzamelden zich bij het Koerdisch Instituut. Daar zijn de drie vrouwen afgelopen nacht gevonden. Een van de slachtoffers was medeoprichter van de PKK,

de Koerdische afscheidingsbeweging.

 

Presentator Argos:

Het NOS Journaal van 10 januari 2013. Het slachtoffer waar op wordt gedoeld is Sakine Cansiz.

Onder de omstanders die nacht is Ömer G., die in Ellemeet spioneerde. Hij was ook korte tijd de chauffeur en assistent van Cansiz. Anderhalve week na de aanslag wordt hij als verdachte gearresteerd. Eerste denkt de politie nog aan een interne afrekening binnen de PKK. Maar dan ontdekken ze dat Ömer G. helemaal geen Koerd is en ook geen aanhanger van de PKK. Hij is een nationalistische Turk, die lange tijd in Duitsland heeft gewoond. En ook daar hadden ze hem in het vizier.   

Bondsdaglid Ulla Jelpke:                               

 

Ulla Jelpke:

Ömer Güney ist einer der nach unseren Recherchen aus dem nationalen Spektrum der Türken kommt. Er hat sich eingeschlichen als Kurde in französische Kurdenvereine…        

 

Vertaling Ulla Jelpke:

Ömer Güney is iemand die volgens ons onderzoek uit Turks-nationalistische kringen komt. Hij heeft zich voorgedaan als Koerd en is binnengedrongen in Koerdische verenigingen in Frankrijk.

                                                           

Presentator Argos:

Jelpke is woordvoerder binnenlandse zaken van ‘Die Linke’ en zit sinds 1990 in het Duitse parlement. Zij heeft zich intensief bezig gehouden met de achtergronden van Ömer G. Ze stelde verschillende keren Kamervragen over de moordaanslag in Parijs. En ontdekte dat de verdachte Ömer G. geen onbekende is voor de Duitse politie.

 

Ulla Jelpke:

Ömer Güney hat hier in Deutschland zeitweilig gelebt, einige Jahre, in Oberbayern…

 

Vertaling Ulla Jelpke:

Ömer Güney leefde een aantal jaren hier in Duitsland, in Beieren. Hij is ook bij de Duitse autoriteiten opgevallen, omdat bijvoorbeeld toen hij in zijn auto werd aangehouden door de politie een wapen werd aangetroffen. Daarvoor had hij geen vergunning. Hij heeft onder valse voorwendselen het vertrouwen gewonnen van Koerden en hij was in het vizier van de Duitse autoriteiten.

 

Presentator Argos:

In 2011 verhuist Ömer G. van Duitsland naar Franrijk. Hij neemt in Parijs actief deel aan het Koerdische verenigingsleven. Op 30 november 2012 huurt hij een auto en rijdt met vier Koerden naar de bijeenkomst in Ellemeet. Wat doet hij daar?

Jean Louis Malterre is ‘avocat parties civiles’, advocaat voor de families van de vermoordde Koerdische vrouwen. Hij heeft, net als de advocaat van de verdachte, toegang tot alle dossierstukken. En zo een duidelijk zicht op de link tussen alle gebeurtenissen.

 

Jean Louis Malterre :

Güney sa participation etait manifestement de montrer son infiltration dans le mouvement, oui…

Vertaling Jean Louis Malterre:

De deelname van Güney aan de bijeenkomst in Zeeland was een duidelijk teken van zijn infiltratie in de Koerdische beweging. Het zijn meer dan sympathisanten, de mensen die bij die vergadering waren. Ze stonden dicht bij elkaar, konden elkaar vertrouwen. Ik denk dat dat een belangrijk element is als we willen begrijpen hoe Güney te werk ging en hoe diep hij geïnfiltreerd was.

                                                                                   
Muziek

 

Reportage bladeren in documenten:

Geluid papiergeritsel.

Berna van Vilsteren:

Ik heb hier de officiële Franse aanklacht voor me liggen en daarin wordt ook de bijeenkomst in Ellemeet genoemd. Ik lees dat de verdachte geïnfiltreerd was.

 

Citaat uit de nog geheime Franse Tenlastelegging:

“Ömer G. maakte deel uit van de Europees Koerdische jongerenbeweging en nam deel aan een opleidingskamp in Nederland.”
 

(Il avait intégré a la branche jeunesse de l’ organisation dans le cadre il avait suivi une formation en Hollande, reservee au membres europeens.)

 

Presentator Argos:

Door zich voor te doen als sympathisant van de Koerdische zaak, weet Ömer G. volgens de Franse tenlastelegging dicht in de buurt te komen van activisten, die Turkije beschouwt als kaderleden van de terroristische organisatie PKK.

Er zijn allerlei aanwijzingen dat Ömer G. als infiltrant informatie vergaarde over Koerdische activisten. Ook bij de bijeenkomst in Ellemeet. Zo nam de Nederlandse politie de telefoon van G. in beslag. De SIM-kaart was verwijderd en is nooit teruggevonden. Maar met hulp van het IMEI-nummer, dat achterop de telefoon staat, was de telefoon zelf wel te identificeren. De Nederlandse politie maakte hier een foto van. Zo kon de Franse politie via het IMEI-nummer natrekken dat er vanaf het toestel meermaals gebeld was naar telefoonnummers in Turkije.

 

Muziek

 

Presentator Argos:

Op 8 januari 2013, een dag voor de moordaanslag, maakt Ömer G. met zijn nieuwe telefoon foto’s van 300 lidmaatschapskaarten bij het in Parijs gevestigde Koerdisch cultureel centrum. Hij verstuurt die bestanden via internet en wist ze daarna.

 

Muziek

 

Ulla Jelpke:

Ich denke: der Spiegel-Artikel ist eine sehr gute Recherche und deswegen haben wir die Bundesregierung eben mit diesen Recherchen konfrontiert…

 

Presentator Argos:

In februari 2014, meer dan een jaar na de moordpartij in Parijs, verschijnt in het gezaghebbende Duitse weekblad ‘Der Spiegel’ een artikel over de achtergronden van de moordaanslagen en van de verdachte Ömer G. Het artikel is voor Ulla Jelpke aanleiding om een reeks van schriftelijke vragen te stellen aan de regering. ‘Der Spiegel’ is namelijk in het bezit gekomen van een geheime interne notitie van de Turkse inlichtingendienst, de MIT, van 18 november 2012. Dat is acht weken voor de aanslagen in Parijs. Uit de notitie blijkt Ömer G. niet in zijn eentje heeft gehandeld:

 

Citaat uit document (MIT-notitie):

“Onze bron die de middelen en capaciteiten heeft om de komende periode het programma, communicatiekanalen, correspondentie en onderkomens over Sakine Cansiz te verkrijgen, kan worden ingezet om haar buiten werking te stellen.”

 

Presentator Argos:

In de notitie staat dat Ömer G. 6.000 Euro van de Turkse inlichtingendienst MIT heeft ontvangen om allerlei operaties tegen PKK-kaderleden op touw te zetten. Gesproken wordt over “sabotageacties, aanvallen en aanslagen”. 

‘Der Spiegel’ heeft geprobeerd na te gaan of het document authentiek is en heeft de notitie onder meer voorgelegd aan niet met naam genoemde medewerkers van de Duitse geheime diensten. Het gaat om de Verfassungsschutz en de Bundesnachrichtendienst. Die hebben verklaard dat het document authentiek lijkt. Er staat een watermerk van de MIT op en de medewerkers die met naam worden genoemd zijn daadwerkelijk medewerkers van de MIT-afdeling die belast is met de bestrijding van de PKK.

 

Muziek

 

Presentator Argos:

Maar de geheime operaties van de Turkse inlichtingendienst tegen de PKK gaan nog een stap verder, zo blijkt uit een geheime geluidsopname die eveneens in het bezit kwam van ‘Der Spiegel’. Op de band staat een gesprek van twee agenten van de MIT. Hun gesprekpartner: Ömer G. Ze bereiden een moordaanslag voor op andere PKK-activisten in Parijs. We hebben het gesprek vertaald en spelen het grootste deel ervan letterlijk na.

 

Ömer G.:

De telefoonnummers die jullie aan mij hebben gegeven heb ik op mijn Franse mobiele telefoon versleuteld. Ook als ze in mijn laptop kijken, vinden ze geen gegevens van jullie.

 

M1:

Heel goed. Ben je opgevallen bij Franse veiligheidsdiensten of de politie?

 

Ömer G.:

Ja, de geheime dienst volgt mij (…).

 

M1:

Hebben ze ook met je gesproken?

 

Ömer G.:

Nee, ze hebben geen contact met me gehad. Maar ik ben bang dat dit wel gaat gebeuren. (…) Abram, Halil Ibrahim Gundogdu, de voorzitter van de nationale vergadering, is ook heel belangrijk. Hij heeft al 200 mensen vanuit Europa voor de strijd geronseld.

Ze gingen in het bos hun behoefte doen. Ik stond achter ze. Als ik wilde had ik ze allebei vermoord. Ik bedoel hem en Nedim, die ook wel Siyar wordt genoemd. Ik had ze allebei daar ter plekke kunnen vermoorden. Er was tijd genoeg. De plek was er geschikt voor. Ik was alleen met ze. Maar ik heb dat niet gedaan, omdat ik geen opdracht daartoe heb gekregen.

Ik heb geen wapens gekocht. Als ik geld van jullie krijg dan ga ik dat doen.

 

M1:

Je hebt toch niet al gekocht met geld dat je van anderen hebt geleend? Ik vraag het je. Zeg het maar eerlijk.

 

Ömer G.:

Nee. Dat heb ik niet gedaan. Ik zou naar België gaan. Daar wonen Arabieren die ik al acht jaar ken en die te vertrouwen zijn. Ze hebben een groot netwerk. Ik ben in contact gekomen met een van hen zonder dat ik gevolgd werd. Ik zei tegen hem: ik heb wapens nodig, twee wapens. (…) Bij dit soort operaties, ook al heb je het beste wapen, kan het altijd gebeuren dat het wapen hapert. En daarom heb je een tweede wapen nodig. Ik wil een geluidsdemper, drie magazijnen, vijf dozen kogels van negen millimeter. Dit heb ik nodig voor de aanslag die ik ga uitvoeren. (…)

 

M1:

Oké.

 

Ömer G.:

(…) Zal ik jullie mijn plan uitleggen?

 

M1:

Doe maar.              

 

Ömer G.:

Deze (…) mensen moeten uit de weg geruimd worden.

 

M1:

Maar hoe ga je dat doen?

 

Ömer G.:

Ik heb een plan gemaakt toen ik ernaar toe ging. Ik heb die drie mensen intensief gevolgd.

 

M1:

Heb je gekeken naar de vluchtroutes?

 

Ömer G.:

Daar heb ik naar gekeken. (…) Als Nedim de vereniging uitloopt dan zal ik hem opwachten bij deze kleine steeg. Er is een ondergrondse parkeerplaats. Als het moet, kan ik hem daar opwachten in mijn auto. En verderop zal er een motor met helm zijn om te kunnen ontsnappen.

 

M1:

Ömer, luister, weet je waarom wij dit aan jou vragen?

 

Ömer G.:

Natuurlijk.

 

M1:

Om je daar te verschuilen en Nedim met een wapen met demper drie kogels te geven dat is het probleem niet. Wat het belangrijkste is dat je ervan door gaat en niet opgepakt wordt.

 

Ömer G.:

Klopt.                                                                                                            

 

 

M1:

Ik vraag aan jou: wat is de afstand? Wie komt er en wie gaat er weg? Hoeveel meter het is van hier naar daar? En in hoeveel minuten kun jij daarnaar toe? Heb je dat allemaal doordacht? Is er bijvoorbeeld veel verkeer in die straat?

 

Ömer G.:

Ja…

 

M1:

Dit zijn echt belangrijke dingen.

 

Ömer G.:

Ik ken de omgeving goed. Ik kan geruisloos de vereniging in komen.

 

M1:

Maar als ze op camera’s zien waar jij je auto achterlaat…

 

Ömer G.:

Nee, daar is geen camera.

 

M1:

Heb je dat al verkend?

 

Ömer G.:

Alleen bij de ingang is een camera. De auto zal een gestolen auto zijn. In de auto zal een set met andere kleren liggen. (…)

 

M1:

Ga je handschoenen gebruiken?

 

Ömer G.:

Jazeker. Er mogen geen vingerafdrukken op het wapen zijn en de kogels in het magazijn zal ik….

 

M1:

Ze zullen ballistisch onderzoek doen, autopsie verrichten, dus denk daaraan.

 

Ömer G.:

Zeker gaan ze dat doen.

 

M1:

Hoe weet jij zeker dat de wapens die je gebruikt niet eerder zijn gebruikt?  (…)

 

Ömer G.:

Ik krijg een nieuw wapen, direct uit de verpakking.

 

M1:

(…) Bij alles wat je gaat doen moet je goed nadenken. Alles checken. Doe het goed! En laten we later over het hele plan weer contact hebben en het punt voor punt nalopen. We mogen geen fout maken. (…)

 

Ömer G.:

Maak je geen zorgen.

M1:

Laten we het opnieuw coördineren. (…) Nummer een is Nedim Sever.

 

Ömer G.:

Hij zeker. (…)

 

M1:

En wie wordt dan nummer twee?

 

Ömer G.:

Twee is Siyar.

 

M1:

Siyar. Oké.

 

M1:

Daarna moet Soro aan de beurt komen.

 

Ömer G.:

Dat is makkelijk. (…) En op plaats vier komt Remzi Kartal.

 

Presentator Argos:

Bondsdaglid Ulla Jelpke probeert via Kamervragen bevestiging te krijgen of dit geluidsfragment een authentieke opname is.

 

Ulla Jelpke:

Dieses Gespräch zwischen Herrn Güney und zwei Mitarbeitern des MIT… Ich habe natürlich nachgefragt…

 

Presentator Argos:

Ze stelt een reeks gedetailleerde vragen hierover aan de Duitse regering.

 

Ulla Jelpke:

Und die Bundesregierung spricht in diesem Zusammenhang immer wieder, dass sie sich Pressespekulationen nicht hingibt.

 

Presentator Argos:

Maar helaas, de Duitse regering houdt zich op de vlakte. Ze antwoordt herhaaldelijk dat ze niet wenst in te gaan op verhalen in de media. Volgens Jelpke weet de Duitse regering veel meer dan ze wil toegeven.

 

Ulla Jelpke:

Und das finde ich einfach einen Skandal.

 

Presentator Argos:

In elk geval ontkent de regering ook niet dat de geluidsopname authentiek is. Enkele Bondsdagleden, onder wie Ulla Jelpke, krijgen het aanbod om bepaalde geheime stukken vertrouwelijk in te zien.

 

Ulla Jelpke:

Da ging es zum Beispiel um die Zusammenarbeit des MIT und des Verfassungsschutzes bzw. BND.

                       

Presentator Argos:

Stukken over de samenwerking tussen de Turkse MIT en de Duitse geheime diensten.

 

Ulla Jelpke:

Natürlich habe ich diese Möglichkeit genutzt…

 

Presentator Argos:

Die inzage in geheime stukken vindt plaats achter gesloten deuren in een speciaal beveiligd gebouw van de Bondsdag.

 

Ulla Jelpke:

Wir nennen das immer Giftschrank. Also das ist einige Gebäude weiter von hier entfernt…

 

Presentator Argos:

De parlementariërs mogen geen telefoon mee naar binnen nemen en ook geen pen en papier. En uiteraard mogen ze achteraf ook niet vertellen wat ze te zien hebben gekregen. Maar kan Ulla Jelpke misschien aangeven of ze door de informatie, die vertrouwelijk van de Duitse regering ter inzage heeft gekregen, aan het twijfelen is gebracht over de juistheid van het verhaal in ‘Der Spiegel’ en de daar aangehaalde Turkse documenten?

 

Ulla Jelpke:

Huub Jaspers: Zweifeln sie daran, ob diese Dokumente echt sind?

Ulla Jelpke: Ich zweifle nicht daran.

 

Presentator Argos:

Haar antwoord is kort en resoluut. Bondsdaglid Ulla Jelpke is overtuigd dat de bewijsstukken voor de contacten tussen moordverdachte Ömer G. en de Turkse geheime dienst echt zijn.

 

Muziek

 

Presentator Argos:

Wij reizen naar Parijs. Een officiële reactie van de autoriteiten daar kunnen we helaas niet krijgen. Maar we komen wel te weten dat het Franse Openbaar Ministerie de geluidsopname heeft laten onderzoeken door experts. Conclusie: er is geen enkel bewijs gevonden dat er met de opname is gerommeld. Er het lijdt ook geen twijfel dat één van de stemmen die in het gesprek te horen is de stem is van Ömer G. De identiteit van de andere twee gespreksdeelnemers, de vermeende geheim agenten van de MIT, konden de experts helaas niet vaststellen.

Wat weet advocaat Jean Louis Malterre die inzage had in de aanklacht die het Franse Openbaar Ministerie over de spionageactiviteiten van Ömer G.?

 

Jean Louis Malterre:

Et quand la police hollandaise intervenir et fait la perquisition, il s'apercevoit qu'il y a pas de puce dans le téléphone de Güney…

 

Vertaling Jean Louis Malterre:

Tijdens de inval heeft de Nederlandse politie bij doorzoekingen gezien dat er in de telefoon van Ömer G, geen SIM-kaart zat. De Simkaart is nooit gevonden. Die telefoon heeft alleen met buitenlandse nummers gebeld. De belangrijkste communicatie was met Turkse nummers.

 

Jean Louis Malterre :

Au debut il communique avec son commanditaire des renseignement…

 

Vertaling Jean Louis Malterre:

Aan het begin van dat weekend wisselde hij inlichtingen uit met zijn opdrachtgever. Ik herinner het me niet precies. Maar hij stuurde sms-berichten naar Turkije in de sfeer van 'ik ben gearriveerd' en 'ik zal letten op mijn SIM-kaart die ik nodig heb om contact met je te leggen'. Het was duidelijk een dialoog met zijn mogelijke opdrachtgevers.

 

Presentator Argos:

Volgens advocaat Malterre heeft de Franse justitie geprobeerd in Turkije te achterhalen welke personen achter de nummers schuilgaan die Ömer G. belde. Maar de Turkse autoriteiten werkten niet mee. Justitie in Frankrijk heeft niet kunnen achterhalen wie in Turkije de opdracht heeft gegeven voor de moorden. Desondanks trekt het Openbaar Ministerie in Parijs opmerkelijke conclusies.

We krijgen inzage in de 73 pagina’s tellende officiële aanklacht. De aanklacht is expliciet over de motieven:

 

Citaat uit de nog geheime aanklacht van het Franse OM:

“Op basis van het onderzoek kan worden uitgesloten dat het om een (…) interne afrekening binnen de PKK gaat. (…) Ömer G. wordt door naasten omschreven als een nationalistische Turk, die er in is geslaagd te infiltreren in Frans-Koerdische kringen. (…) Deze infiltratie had als doel: spionage ten gunste van instituties of individuen in Turkije. Dit blijkt uit verschillende geheime reizen naar dat land; zijn contacten met geheimzinnig Turkse telefoonnummers; (…) communicatie met een van deze telefoonnummers tijdens zijn verblijf in Ellemeet in december 2012; en het nemen van foto’s van lidmaatschapskaarten van de Koerdische vereniging in Parijs. (…)

Verschillende elementen in het onderzoek leiden tot de verdenking dat de Turkse geheime dienst MIT betrokken is bij de voorbereiding en uitlokking van de moorden.” 

 

Muziek

 

Presentator Argos:

Hoe kan het dat er in het Franse strafdossier allerlei details te vinden zijn over de activiteiten van de Turkse inlichtingendienst, en dat hierover in het Nederlandse strafdossier tegen de PKK-verdachten helemaal niets te vinden is? Over de moordaanslagen in Parijs wordt met geen woord gerept, ook al waren zowel de verdachte Ömer G. als één van de slachtoffers aanwezig tijdens de inval in politie-Ellemeet.

De Franse advocaat Malterre ontdekte tijdens een bezoek aan Turkije, dat de band tussen Turkse autoriteiten en Nederland inniger is, dan tussen de Turken en de Fransen.

 

Jean Louis Malterre:

Dans le cadre de cette affaire, je me suis rendue en Turqui, je pense au mois de mars...

Vertaling Jean Louis Malterre:

In maart 2014 sprak ik in Ankara de procureur die op het dossier van Ömer G. zit. Hij verklaarde dat de Franse autoriteiten slecht meewerkten aan het onderzoek. Nederland daarentegen dat was werkelijk een voorbeeld van een land dat goed samenwerkte. De Franse onderzoeksrechter wilde geen informatie delen met Turkije. Turkije kan die informatie namelijk zelf gebruiken en dat is gevaarlijk. Nederland nam die voorzichtigheid niet in acht. De inlichtingen uit het dossier van de PKK die Nederland in juni 2013 met de Franse autoriteiten had gedeeld waren tegelijkertijd ook naar het parket in Ankara gestuurd. Dat werd mij ook elders op het parket bevestigd. Ik ben echt geschokt. Ik ken Nederland als progressief en respectvol, ook uit andere dossiers over de PKK. Ik was dan ook geschokt toen ik las dat ze de gegevens over de telefoon van Güney aan de Turkse autoriteiten hadden gestuurd.

 

Presentator Argos:

Marq Wijngaarden, advocaat van een in Ellemeet opgepakte verdachte, heeft aan Justitie gevraagd of Nederland informatie over de verdachten heeft verstrekt aan Turkije. Het Openbaar Ministerie antwoordde dat er vanuit Ankara geen rechtshulpverzoeken zijn binnengekomen. Dit betekent dat Nederland officieel geen informatie heeft verstrekt. Het zegt echter niets over de informatie die met Turkije is gedeeld door de AIVD, de geheime dienst.

 

Marq Wijngaarden:

Dat is een groot probleem. Turkije is een land waar de mensenrechten zeker ten aanzien van Koerden niet worden gerespecteerd. D’r is daar al heel lang een zwaar politiek geschil tussen de Koerden, met name de PKK, aan de ene kant en de Turkse regering aan de andere kant. Dat is een politiek conflict. En onze indruk is dat de AIVD zich al te makkelijk voor karretje laat spannen van de Turkse overheid.

Ik kan er nog wel wat aan toevoegen. Een goed voorbeeld is een eerder zogenaamd PKK-kamp waar een inval werd gedaan in Nederland, in Liempde. Daar viel de politie, het Openbaar Ministerie, viel daar binnen. Iedereen werd gearresteerd. En vervolgens werden onmiddellijk alle namen van de arrestanten direct gecommuniceerd aan de Turkse overheid. Dat heeft er in geresulteerd dat een aantal mensen in Nederland asiel heeft gevraagd en ook daadwerkelijk asiel heeft gekregen, op basis van het feit dat hun namen als PKK-activisten door Nederland aan Turkije waren gestuurd. Dat was de rechtsbasis om die mensen vervolgens hier asiel te moeten verlenen.

 

Jelle van Buuren:

Ik denk dat dit vooral een bewijs is van het opportunisme wat ook regeert binnen de inlichtingenwereld…

 

Presentator Argos:

Terrorismedeskundige Jelle van Buuren. Hij legt uit waarom de samenwerking met Turkije een dilemma is. Zeker op dit moment. Aan de ene kant is er de zorg over de mensenrechtenschendingen. Aan de andere kant kampt Europa met enorme stromen vluchtelingen en is het daarom aangewezen op samenwerking met Turkije.

 

Jelle van Buuren:

Want je hebt die samenwerking nodig, Dat is gewoon je belang. Dus ga je ook niks doen wat die samenwerking structureel zou kunnen verstoren. Dus zwijg je, want dat is iets wat inlichtingendiensten over het algemeen doen. En dat is steeds die afweging van belangen

die wordt gemaakt. Als je het bekijkt vanuit de belangen die de inlichtingendiensten dienen, zeker nu het bijvoorbeeld gaat over de uitwisseling van informatie over Syrië-gangers of jihadistische strijders die naar Europa komen, dan is er ook een heel groot belang om die samenwerking met de Turkse autoriteiten of met delen van de Turkse inlichtingenapparaat gewoon door te laten gaan ook al weet je wel degelijk dat er ook zeer minder frisse zaken gebeuren.

 

EINDTUNE ARGOS