Nederlanders moeten minder drinken, vindt ons kabinet. Toch liggen we niet op koers om de doelen die staatssecretaris Blokhuis in 2018 formuleerde te halen, concludeerde het RIVM. Hoe kan dat? Argos onderzocht de alcohollobby en vroeg alle correspondentie op tussen de industrie en het ministerie. Daarover maakten we de tv-uitzending ‘de invloed van de alcohollobby’. Alle stukken zelf inzien? Lees dan hier verder.

Verloop van het woo-verzoek

Onderzoeksjournalist Nikki van der Westen diende in november 2021 een verzoek om openbaarmaking van stukken in bij het Ministerie van Volksgezondheid. We wilden graag communicatie inzien tussen het ministerie en de alcoholindustrie sinds de oprichting van de preventietafel alcohol. We vroegen ons af welke lobbystrategieën de industrie toepast buiten de zichtbare, gezamenlijke bijeenkomsten om.

De termijnen in de wet bepalen dat het ministerie uiterlijk 12 weken na een verzoek een zogenoemd ‘besluit’ moet nemen over het verzoek. In dat besluit staat welke stukken onder het verzoek vallen, en in hoeverre die stukken openbaar kunnen worden gemaakt. De bijbehorende stukken worden in principe gelijktijdig openbaar gemaakt, schrijft de wet voor.

Maar ondanks verschillende herinneringen van Argos was dat besluit er acht maanden later, in augustus 2022, nog altijd niet. We gingen in beroep bij de bestuursrechter, die bepaalde dat het ministerie geen goede redenen had voor de vertraging. Binnen twee weken, uiterlijk 6 oktober, moest het ministerie alsnog een besluit nemen. En bij verdere vertraging zou het ministerie een dwangsom moeten betalen à €100 per dag.

Ook aan deze termijn heeft het ministerie zich niet gehouden. Uiteindelijk op 17 oktober 2022 ontving Argos het besluit, maar nog niet de bijbehorende stukken. Die volgden in verschillende stappen op 20 oktober, 2 november en 9 november. Bijna exact een jaar na de indiening van het verzoek. 

De vrijgekomen documenten lopen tot aan de indiending van het verzoek, dus tot aan november 2021. Argos diende in november dit jaar een nieuw verzoek in voor de stukken sindsdien.

Download de documenten

Wil je de volgens Argos meest interessante stukken met eigen ogen zien? Download ze hier

Wil je alle 269 vrijgegeven documenten bekijken?
Klik dan hier

Tips?


Wilt u informatie kwijt over dit onderwerp?

Mail ons dan rechtstreeks via n.vander.westen@vpro.nl of redactie@argosonderzoekt.nl

Welke lobbystrategieën past de alcoholindustrie toe op het Ministerie van Volksgezondheid? Hieronder sommen we enkele opvallende mails en brieven op. We hebben de stukken voor je gesorteerd op thema.

Geen koppeling met tabak in NIX18

In verschillende mails en brieven probeert Stiva, de stichting die dient als lobbyvehikel van de alcoholindustrie, binnen de overheidscampagne NIX18 de koppeling tussen alcohol en tabak los te laten. Ze willen als alcoholproducenten niet geassocieerd worden met de gevaren van tabak.

11 januari 2018 (mail 5) 
Stiva vraagt per mail om een bevestiging dat de campagne NIX18 “echt wordt ontkoppeld van tabak”. 

21 november 2018 (mails 14 en 15) 
Mailtje van Stiva aan VWS over het Nationaal Preventieakkoord (NPA), waarin Stiva beschrijft “onder welke voorwaarden wij tekenen.” In de bijgevoegde brief schrijft Stiva: "Wij hebben uiteraard zelf ook gemerkt dat het lastig is om dit proces in goede banen te leiden.”

En: "De alcoholsector heeft zich gecommitteerd aan het hanteren van het NIX18 logo in reclame-uitingen. Daarbij is altijd heel nadrukkelijk uitgesproken dat wij alleen de ‘alcohol-variant’ van deze campagne kunnen ondersteunen. Het is voor ons dan ook een voorwaarde dat er een nadrukkelijke ‘knip’ komt tussen de lading alcohol en tabak van de NIX18 campagne. Of wellicht het stoppen met de tabaksvariant. Graag horen wij nog of u kunt toezeggen dat er echt een stand alone alcoholvariant komt voor de NIX18 campagne."

21 december 2018 (mail 21) 
Brief Stiva aan Blokhuis. Ze herinneren hem eraan dat ze een knip eisten bij NIX18. “Bij de ‘relaunch’ van NIX18 afgelopen maandag 17 december, hebben we de indruk dat weliswaar meer het accent op alcohol is komen te liggen dan op tabak, maar van een knip is in onze optiek nog geen sprake. Graag horen wij van u wat de plannen zijn voor NIX18 en of de ontkoppeling met tabak op korte termijn te verwachten is en hoe dit dan wordt uitgefaseerd. Nogmaals, wij willen van het preventieakkoord een succes maken, maar STIVA en haar achterban zijn erg gevoelig voor de koppeling tussen alcohol en tabak.”

11 januari 2019 (brief 18) 
VWS reageert op de brief van Stiva over de ‘knip’ in de NIX18-campagne tussen tabak en alcohol. VWS lijkt hier niet direct in mee te gaan. De staatssecretaris doet nog geen concrete toezeggingen.

6 mei 2020 (mails 68 en 71) 
Een jaar later vindt een bijeenkomst plaats tussen VWS, Stiva en de Nederlandse Brouwers. In het verslag van die bespreking wordt vastgelegd dat in de campagne NIX18 alcohol volledig wordt losgekoppeld van tabak. VWS schrijft:
- "In de massamediale uitingen (TV en radio) zetten we in op alcohol. Tabak komt daar niet in voor."
- "De ondertitel onder NIX18 zoals die er was (‘niet roken, niet drinken’) wordt niet langer gebruikt. NIX18 uitingen zijn productneutraal."
“Met bovenstaande punten is de direct zichtbare link met roken losgelaten."

Op 19 mei reageert Nederlandse Brouwers aan VWS. De brouwers schrijven dat op de 'leeftijdschecker' nog wel de slogan 'geen alcohol en tabak' staat. Of dat de bedoeling is? Stiva doet op dezelfde dag ook een duit in het zakje en schrijft dat het erg belangrijk voor hen is dat de toezegging voor de knip bij NIX18 "een blijvende" is. VWS reageert: ja dat klopt, bij de volgende ronde zullen we die tekst eraf halen.

Op 13 augustus mailen de brouwers nog eens: ze willen een voorstel op papier van VWS over wanneer wel/niet de 'knip' gemaakt wordt, "aangezien we zo ver mogelijk weg willen blijven van de link met tabak.”

 

Gesteggel over de tekst in het preventieakkoord

Opvallende correspondentie tussen het ministerie en werkgeversorganisatie VNO-NCW, waarin ze praten over de tekst die in het NPA moet komen over een alcoholvrije schoolomgeving. De MBO-raad komt met scherpe tekstvoorstellen, die VNO-NCW niet bevallen. VWS lijkt hier mee te denken met de werkgevers.

1 november 2018 (mail 7) 
VWS mailt het tekstvoorstel dat de MBO-raad deed aan VNO-NCW. Het voorstel: 'bij de totstandkoming van lokale akkoorden wordt sterk aangedrongen tot het maken van afspraken met betreffende partijen om een gezonde leefomgeving rondom scholen te bevorderen'. VWS schrijft erbij richting de werkgevers: "Dit voorstel geeft een goede richting, zonder verplichtend te zijn op proces of inhoud. Is dit iets wat jullie steun kan krijgen?

VNO-NCW antwoordt: "Probleem voor ons is dat MBO-Raad niet heel realistisch met dit onderwerp omgaat, daarom zou het heel goed zijn om met elkaar om tafel te gaan (meerdere keren denk ik). Ze hadden het enerzijds over de Omgevingswet en anderzijds over een aanbieding in de Jumbo van 4 croissantjes voor 1 euro. Eerst wat common ground vinden is dus essentieel. Hoop dat jullie ze ook een beetje richting deze oplossing kunnen masseren."

VWS antwoordt: "Ik begrijp je punt." Ze sturen een nieuw tekstvoorstel, dat een aanpassing is van de tekst die de MBO-raad schreef. VWS: "Het rode deel is verschillend. Ik kan mij voorstellen dat de verschillen overbrugbaar zijn (bijvoorbeeld, maar dat is een van de legio opties, door het eerste rode zinnetje wel over te nemen en de tweede niet. Of door in de voor jullie acceptabele tekst toe te voegen dat, zoals je aangeeft, VNO met branches en de onderwijsraden mogelijke lokale afspraken gaan verkennen). Is het wat jullie betreft mogelijk om bijvoorbeeld maandag hier kort telefonisch over in overleg te gaan?"

21 november 2018 (mail 18) 
Mail van Koninklijke Horeca NL (KHN) aan VWS. KHN kan nog niet zeggen of ze het NPA gaan tekenen, omdat ze problemen hebben met het onderdeel roken. Ook al wordt hen alleen om een handtekening gevraagd onder het onderdeel alcohol.

Een dag later mailen ze dat ze hebben opgemerkt dat passage 'blurring' op initiatief van het ministerie is verdwenen. "Een paragraaf die door de volledige ‘alcoholtafel’ werd onderschreven, maar die kennelijk door interventie van één of meer coalitiepartijen (zie allerlei berichtgeving in de media) is verdwenen uit het akkoord. KHN betreurt dat. Wij vinden het moeilijk uit te leggen dat alle partijen die betrokken zijn bij het akkoord bereid zijn om acties/maatregelen te nemen om problematisch alcoholgebruik terug te dringen maar dat vervolgens een passage wordt geschrapt die tot doel heeft dat wordt voorkomen dat in de toekomst overal en nergens aicohol kan worden verkocht. Het is een bekend gegeven dat de VVD en D66 groot voorstander zijn van het flink verruimen van de grenzen tussen retail (...) en horeca (...)."

Mocht er een politiek voorstel komen voor blurring, dan wil KHN dat retailers aan dezelfde strenge eisen moeten voldoen als de horeca. En als het echt zover komt, dreigen ze ermee om hun handtekening onder het NPA weg te halen.

Invloed uitoefenen op onderzoeken

22 augustus 2019 (mail 42) 
ZonMW zal in het kader van het NPA binnenkort beginnen aan een evaluatie van de reclamecode voor alcoholhoudende dranken. Daarvoor moet een ‘startnotitie' worden opgesteld; een soort onderzoeksopdracht op papier.

Stiva mailt een tekstsuggestie voor die opdracht. Opvallend is wat Stiva weghaalt uit het oorspronkelijke voorstel: uitkomsten van de evaluatie zullen niet worden "betrokken bij het verder verbeteren van zelfregulering", maar enkel worden "besproken met de deelnemers van het NPA".

Daarnaast merken ze hun ontevredenheid op over aantal andere punten, zoals de publiekscampagnes.

Twee uur later bevestigt VWS: "We zijn eruit gekomen dat het tekstvoorstel open zou moeten laten hoe we verder gaan, i.p.v. al wetgeving of zelfregulering te noemen." Ze nemen de tekstsuggestie van Stiva over. Ook zegt VWS over de ontevredenheid Stiva: "Een optie zou zijn dat VWS of de voorzitter kijkt wat hierop mogelijk is." Ze gaan een gesprek inplannen.

Augustus & september 2020 (mails 1, 3, 75) 
In het kader van het NPA is er onderzoek uitgevoerd naar de impact en het effect van alcoholmarketing op problematisch alcoholgebruik. Deze 'Kennissynthese Alcoholmarketing' is uitgevoerd door de universiteiten van Amsterdam en Twente, en Tactus verslavingszorg. De conclusie luidt dat er een causaal verband is tussen alcoholmarketing en alcoholconsumptie bij minderjarigen. En ze schrijven: “Tot slot trekken diverse onderzoekers conclusies dat zelfregulering en zelfmonitoring van de alcoholindustrie niet effectief is.”

Stiva wordt uitgenodigd voor een bijeenkomst om het rapport te bespreken, maar wil de meeting uitstellen. “Wij willen het rapport goed kunnen lezen en ook een meer voldragen analyse kunnen maken van hoe dit rapport zich verhoudt tot andere wetenschappelijke publicaties.”

Toch gaat de meeting door. Een paar dagen erna stuurt Stiva een eerste korte reactie namens de Nederlandse Brouwers, SpiritsNL en de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren op het conceptrapport. "Ook zijn wij nog aan het kijken naar wetenschappelijke publicaties die niet zijn meegenomen in het rapport.”

Als bijlage voegen ze een brief bij, waarin ze de conclusies van het onderzoek aanvallen.

  • Ze vinden causaliteit tussen marketing en consumptie, die het conceptrapport aantoont, niet bewezen
  • "De conclusie dat zelfregulering niet zou werken is buiten de scope van deze opdracht."
  • "Er is een lange lijst aan studies die geen effecten vinden of een zeer gemengd beeld. Sommige van deze studies of reviews worden genoemd, maar belangrijke bevindingen worden achterwege gelaten."
  • Ook werpen ze tegen dat tussen 2003-2018 alcoholconsumptie onder jongeren enorm is afgenomen (84>47%); dit zou volgens hen de causale relatie marketing-consumptie onderuithalen. 

De onderzoekers schrijven hierop een brief terug aan Stiva waarin ze ingaan op de kritiek en hun conclusies verdedigen. Zo leggen de onderzoekers onder meer uit dat de studies die geen verband tussen marketing en consumptie aantonen, al zijn meegenomen. Bovendien heeft een recent gepubliceerde studie van Sargent & Babor (2020) het causale verband overtuigend aangetoond.

1 oktober 2020 (mails 76, 77) 
Stiva stuurt de ‘Analyse blootstellingcijfers alcoholreclame 2002-2017’ door, een onderzoek dat is uitgevoerd door SKO en Screenforce. Stiva schrijft: “Deze analyse maakt in ieder geval duidelijk dat minderjarigen veel minder alcoholreclame op tv zien in 2017 ten opzichte van de periode van ongeveer 15 jaar daarvoor.” In het rapport zelf valt op dat op verzoek van Stiva de onderzoeksopzet op een aantal punten is aangepast. Alcoholarm en -vrij bier zijn uitgesloten van de analyse, evenals sponsoring/concerten/evenementen, en aperitieven alcoholvrij. Die worden dus niet meegenomen wanneer men onderzoekt aan hoeveel alcoholmarketing mensen worden blootgesteld.

20 januari 2021 (brief 5) 
Stiva ziet "punten van verbetering" in het proces. Ze schrijven: "Het is in ieder geval belangrijk om de afspraken die we vooraf gemaakt hebben, goed na te leven." Dat gebeurt nu niet, impliceren ze, als het aankomt op 3 onderzoeken die in kader van NPA zijn uitgevoerd. Twee van die onderzoeken zijn al afgerond "en ook al in november 2020 naar de Tweede Kamer gestuurd. STIVA verkeerde in de veronderstelling dat beide onderzoeken eerst ter bespreking in het Preventie Akkoord aan de orde zouden komen.”

“De gekozen gang van zaken vindt STIVA niet goed passen bij de afspraken die we vooraf gemaakt hebben. Het zou beter zijn om deze (en ook het derde onderzoek nl de evaluatie van de Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken) met elkaar te bespreken. Nu zijn deze twee rapporten zonder context in de politieke arena terechtgekomen."

“Daar komt bij dat we het niet eens zijn met de bevinding van de Kennissynthese Alcoholmarketing dat er een oorzakelijk verband zou zijn tussen alcoholmarketing en drinkgedrag bij jongeren. Dat oorzakelijke (causale) verband is in geen enkele wetenschappelijke publicatie aangetoond, ook niet in de publicaties die door de auteurs hiervoor worden opgevoerd.”

"Ten aanzien van het bereikonderzoek zijn wij van mening dat ten aanzien van het thema televisie onvoldoende belicht is dat minderjarigen veel minder bereikt worden dan bijvoorbeeld 15 jaar geleden. Het gaat om een daling van 75%. Een dergelijke daling is zeer relevant ten aanzien van de vraag wat er nu nog verbeterd zou kunnen worden op dat vlak en met welke maatregelen dat zou kunnen worden gerealiseerd.""

Tot slot nodigen ze staatssecretaris Blokhuis uit voor een overleg samen met de supermarktbranche en Koninklijke Horeca Nederland.

21 november 2021 (brief 6) 
Brief waarin Nederlandse Brouwers meldt wat ze allemaal al doen op het gebied van preventie. Ook benadrukken ze, in gedeeltelijk dezelfde woorden als Stiva een dag eerder, dat ze verwacht hadden de uitgevoerde onderzoeken eerst onderling te kunnen bespreken voor die naar de Tweede Kamer zouden worden gestuurd. “In het geval van alcoholmarketing zijn rapporten zonder context gepubliceerd. Hier moeten we voor de toekomst betere afspraken over maken."

22 november 2021 (brief 7) 
Weer een dag later volgt een brief van Koninklijke Horeca Nederland (KHN). Ook zij plaatsen "een aantal kanttekeningen" bij hoe het is gegaan met de onderzoeksrapporten. "In tegenstelling tot hetgeen in de brief van 5 januari jl. wordt gesteld was er tijdens deze sessie nauwelijks ruimte om de onderzoeken inhoudelijk te bespreken laat staan dat daar een goede discussie over heeft kunnen plaatsvinden. Een gezamenlijke gespreksronde samen met STIVA, de Nederlandse Brouwers en CBL bleek vanuit het ministerie VWS niet bespreekbaar."

In reactie op de onderzoeken schrijft KHN: "Ten eerste zijn de onderzoeken, wat ons betreft, niet overtuigend in het leggen van de relatie tussen marketingactiviteiten en het effect op de doelen van het NPA betreffende het terugdringen van problematisch alcoholgebruik. (...) Daarnaast is KHN van mening dat eventuele acties op basis van de uitkomsten van de onderzoeken binnen de overlegstructuren van het NPA besproken zouden moeten worden."

Ze concluderen: 
"Zodoende ziet KHN in de uitkomsten van de onderzoeken geen reden om met voorstellen te komen voor acties in de horecasector om het bereik van alcoholmarketing bij jongeren te beperken."

4 maart 2021 (brieven 9 en 21) 
VWS reageert op de brieven van de industrie. De staatssecretaris schrijft: “Het verbaast mij dat u zich niet kunt vinden in de uitkomsten van de onderzoeken.” 

Ook heeft hij kritiek op de brief van de Nederlandse Brouwers; zo vindt hij de cijfers en argumenten die de brouwers aandragen over gezakt drankgebruik niet compleet.

1 april 2021 (mail 94) 
Stiva aan VWS: "Graag zouden we nog over alcoholmarketing en de claim van causaliteit tussen alcoholmarketingen het drinken door minderjarigen verder op bestuurlijk overleg van gedachten wisselen. Bij ons leeft bijvoorbeeld de vraag wat er precies gebeurd is met de stevig kritiek van de wetenschappelijke begeleidingscommissie rond de kennissynthese alcoholmarketing."

Welke vragen komen in het educatieve online 'alcoholexamen'?

9 december 2019 (mail 51) 
Als het ministerie een informatieve zelftest over alcohol online wil plaatsen, bemoeit Stiva zich intensief met de vragen en antwoorden die daarin moeten komen. Ze schrijven: “Zoals ongetwijfeld bekend is bij de totstandkoming van het hoofdstuk Problematisch Alcoholgebruik best veel discussie geweest over het onderdeel ‘alcohol en gezondheid’. Uiteindelijk is daar een balans gevonden tussen schadelijke effecten van overmatige alcoholconsumptie enerzijds en gezondheidswinst die behaald wordt via matige consumptie bij sommige aandoeningen anderzijds. Zoals je zult begrijpen is dit een delicate balans.’

16 december 2019 (mail 53) 
Mail van Stiva aan VWS, met feedback op het ‘alcoholexamen’. Stiva: "We hebben toch een beetje het gevoel dat door de insteek van de vragenlijst wordt voorgesorteerd op de uitkomst dan consumenten niet goed op de hoogte zijn van schadelijke effecten. Dat gebeurt deels doordat gevraagd wordt vanuit perspectief van ‘wat is NIET waar’ en de bijbehorende antwoorden. 

Wat we ook missen is vragen over positieve effecten van matige consumptie. Bijv tav diabetes Il, hart- en vaatziekten en dementie. Zie verder ook achtergronddocument Alcohol van de Gezondheidsraad. Het is echt wel wat kwestieus of deze vragen een goed beeld opleveren voor de kennis van schadelijke effecten bij consumenten." 

VWS antwoordt: "zeer waardevol!" 

18 december 2019 (mail 54) 
Stiva mailt VWS opnieuw over het alcoholexamen: "Ik blijf nog best problemen hebben met te weinig onderscheid tussen alcoholconsumptie algemeen en overmatig/excessief drinken. Die is relevant en die komt niet terug bij aantal vragen en dat vind ik jammer."

"Bij de uitleg over borstkanker wordt gezegd dat het risico vanaf een half glas begint, maar dat kun je zo niet zeggen (want dat gaat om groep die 0,5 tot 1,5 glas heeft gedronken (Hamajima, 2002).”

VWS reageert: "Correct! Is reeds aangepast naar een glas."

Stiva: "Mijn suggestie voor een volgende keer is om het hier eerder met elkaar over te hebben. En ook met een breder gezelschap van deskundigen en wetenschappers.”

VWS reageert: "Dank voor reactie, en goede tip (maar er zijn nu al veel wetenschappers en instituten en personen bij betrokken)."

17 januari 2020 (mail 58) 
Stiva uit ongenoegen en wil in overleg. Ze vinden dat er bij het ZonMW-traject, die het onderzoek naar alcoholmarketing uitvoert, “ruimte voor verbetering is". Zo heeft VWS aan 3 bureaus een opdracht gegeven, zonder overleg. Terwijl Stiva 2 bureaus ongeschikt vindt. "Dat past niet bij 50/50 opdrachtgeverschap".

Ook komt Stiva nogmaals terug op het alcoholexamen. "Per toeval" heeft hij de vragen ingezien. "Terwijl dit om een thema gaat (gezondheidseffecten van alcoholconsumptie) dat zoals bekend gevoelig ligt bij ons/onze achterban. De exposure die jij noemt was er, maar de inhoud van de boodschap en te weinig aandacht voor knip matige en overmatige alcoholconsumptie, daar waren we niet gillend gelukkig mee. Ik mis dus een beetje het comfort dat er zorgvuldig wordt nagedacht over deze gevoeligheden die volgens mij vrij makkelijk te voorkomen waren."

En verder...

31 januari 2019 (mail 25)
Stiva stuurt een interview dat Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid Stap gaf aan AD door aan VWS. Stiva is not amused over uitspraken van Stap als 'ga niet met industrie aan tafel'. Ze spreken de staatssecretaris erop aan dat hij partijen eraan zou houden als ze achteraf publiekelijk negatief over het NPA zouden zijn.

13 maart 2019 (mail 31)
Verslag van bijeenkomst van de werkgroep alcoholmarketing. Meest opvallend is de frustratie van de brouwers: “Nederlandse brouwers uit teleurstelling over het feit dat verschillende deelnemers in de media heeft gezegd de industrie niet aan tafel te willen. VWS zou bij de WHO teksten hierover hebben gesteund.”

10-15 maart 2021 (mail 90)
Stiva doet een tekstsuggestie voor de brief aan de Tweede Kamer over de uitgevoerde onderzoeken. VWS is het duidelijk niet met de suggesties eens.

VWS: "Onderstaande tekstsuggestie wijkt dusdanig af van wat ik in de vergadering heb gezegd, dat je zult begrijpen dat we hiermee niet kunnen instemmen. Wil er graag met elkaar voor waken dat we met de alinea in de brief aan de kamer een beetje in de buurt blijven bij wat er mondeling over gewisseld is."

Stiva reageert daarop: "Uiteraard met je eens dat de alinea in lijn moet zijn met wat besproken/afgesproken is tijdens werkgroep. Dat was voor mij ook de reden om te reageren, omdat ik vond dat in het originele tekstvoorstel de nadruk uitsluitend op bedrijfsleven lag, wat niet in lijn was met de input tijdens werkgroep."

30 juni 2021 (mail 97)
Stiva mailt VWS: het onderdeel max 25% korting maakt "nogal wat emoties" los, "veel boosheid," "behoorlijk heftig, veel schelden tot doodsverwensingen aan mijn adres aan toe.”

Hij wil "meegeven" dat dit "proactief benoemd" moet worden in het persmoment op 1-7. Anders bestaat het "risico" dat "vooral het beeld van boze consumenten blijft hangen, die vinden dat de overheid hier geheimzinnig over doet oid."

Oktober 2021 (mails 99 t/m 104) 
VWS zit de Stiva, Nederlandse Brouwers en supermarktbranche CBL achter de broek aan. Ondanks beloftes over plannen voor alcoholmarketing is er "nog geen plan ontvangen". VWS verzoekt ze om "haast te maken". Mogelijkheden te over in het eerder verschenen RIVM-rapport, dat suggesties deed voor verdere maatregelen, zeggen ze.

13 oktober 2021 (mail 106)
Reactie van Stiva op vermanende woorden VWS. Ze benadrukken wat ze allemaal al doen.