De plannen van de top van de Nationale Politie voor de hervorming van de Landelijke Eenheid stuiten op forse kritiek van politiemedewerkers. Het rapport dat korpschef Henk van Essen deze week naar de minister van Justitie en Veiligheid stuurde, voldoet volgens hen niet aan de adviezen van de commissie-Schneiders, die de Landelijke Eenheid onderzocht. Een eerdere versie van het plan werd vorige maand al van tafel geveegd door zowel de minister als de commissie en de vakbonden.

Volgende week wordt vermoedelijk duidelijk of het draaiboek voor de reorganisatie van de Landelijke Eenheid (LE) door de beugel kan. De korpsleiding hoopt op goedkeuring van genoemde partijen, omdat anders de onrust onder de zesduizend politiemensen van de LE vermoedelijk blijft bestaan. Maar de tekenen zijn niet gunstig. Bij navraag blijkt dat de politiebonden niet zijn geconsulteerd over de laatste versie van het transitierapport. Politiemensen voelen zich daardoor onvoldoende betrokken bij de hervormingsplannen.

Tegenover Argos tonen politiemedewerkers die kennis hebben kunnen nemen van een conceptversie, zich zeer kritisch over het ontwerp voor de LE, die zich onder meer bezighoudt met de bestrijding van de georganiseerde misdaad. ‘De transitie naar aanleiding van het rapport van de commissie-Schneiders is een puinhoop’, zegt een van hen. ‘De korpsleiding is vooral bezig om vriendjes op de juiste posities neer te zetten. Over cultuurverandering heeft niemand het. Het old boys network zorgt nog steeds goed voor zichzelf.

‘Het nieuwste plan van de korpsleiding ziet er beter uit dan de eerste versie. Maar het grote punt blijft dat de lui die er een puinhoop van hebben gemaakt, nu opnieuw op hun posities blijven.’

politiebron

Een andere politiebron zegt: ‘In het nieuwe stuk staan nog steeds allerlei punten waar niets van klopt. En waarvan politiemensen zullen zeggen: daar moeten de bonden en de minister niet mee akkoord gaan.’

De wrevel richt zich vooral op het leiderschap dat, volgens de bronnen die Argos sprak, nog steeds niet verandert. Een belangrijk advies van de commissie-Schneiders luidt bijvoorbeeld dat de korpsleiding nieuwe leiderschapsprofielen dient op te stellen, in nauw overleg met de werkvloer. ‘Van die participatie van de werknemers heb ik nog niets gemerkt’, zegt een politiefunctionaris. ‘Er is een keer een digitale bijeenkomst geweest met 200 of 300 medewerkers. Maar dat is natuurlijk geen participatie. Dat is gewoon informeren. Een actie voor de bühne.

‘Er wordt wel gesproken over nieuwe leiderschapsprofielen, maar hoe die tot stand komen en wie daarop gaat selecteren, dat is nog maar de vraag. En je ziet in de praktijk dat die nieuwe leidinggevenden al gewoon worden aangewezen.’

politiebron

Als voorbeeld wijzen de politiemedewerkers naar de plaatsvervangend chef van de Landelijke Eenheid, Rob van Bree, die straks waarschijnlijk wordt benoemd tot hoofd van één van de twee diensten waarin de LE wordt opgesplitst. ‘Hij is eigenlijk gewoon een beschermeling van plaatsvervangend korpschef, Liesbeth Huyzer’, zegt een van de medewerkers.

‘Daarmee wil ik niet zeggen dat hij ongeschikt is voor die functie. Misschien is hij wel de meest geschikte persoon. Maar als je het vertrouwen wilt terugwinnen van je medewerkers, dan moet je die benoeming wel doen op de manier zoals de commissie-Schneiders het heeft aangegeven. Je moet gewoon netjes het proces volgen. Dat gebeurt nu nog steeds niet.’

De kritiek brengt de korpsleiding in een lastig parket. De politietop ligt al enige tijd onder het vergrootglas van minister en Tweede Kamer, vanwege aanhoudende berichten over ernstige misstanden bij de LE.

In 2019 berichtte Argos over een disciplinair onderzoek tegen leidinggevenden van het Team Criminele Inlichtingen. Van de 20 teamleden hadden er 14 een klacht ingediend. Aanleiding was onder meer de dood van twee informanten die de politie heimelijke informatie toespeelden uit het criminele circuit. Daar zouden fouten van de politie aan vooraf zijn gegaan.

Na die onthulling volgde een stroom aan mediaberichten, onder andere in NRC en het AD, over discriminatie, zelfmoorden en andere misstanden bij diverse dienstonderdelen van de Landelijke Eenheid. In veel gevallen ging de beschuldigende vinger naar de leidinggevenden.

Na een reeks van interne en externe onderzoeken kwam de commissie-Schneiders in juni met een advies over de gehele LE. Voornaamste conclusie was tweeledig. Ten eerste dient de eenheid te worden opgesplitst in een operationeel deel en een deel dat zich specifiek bezighoudt met de opsporing van criminelen. Ten tweede kan deze verandering in de organisatie alleen succesvol zijn ‘in combinatie met interventies in de werkcultuur en het leiderschap’. Alleen dan zal dit leiden ‘tot voelbare verbeteringen op de werkvloer’.

Minister Yesilgöz nam de aanbevelingen over en gaf de korpsleiding opdracht een renovatieplan voor de LE te schrijven waarin de adviezen van de commissie-Schneiders zouden worden opgevolgd.

De vraag is of de politieleiding, indien dit nieuwe plan ook wordt afgewezen, straks een derde kans krijgt om een acceptabel voorstel te schrijven. De Tweede Kamer heeft al laten doorschemeren weinig fiducie te hebben in een goede afloop.

Afgelopen mei schaarden VVD, SP en PVV zich achter een motie van D66-Kamerlid Van der Werf, waarmee de politietop in feite onder curatele werd gesteld. In de motie staat dat de korpsleiding niet in staat is gebleken om de nodige veranderingen door te voeren. Ook wordt de minister gevraagd om de commissie-Schneiders ‘alle bevoegdheden’ te geven ‘om vooruitgang binnen de Landelijke Eenheid actief te monitoren’ en ’dwingend advies uit te brengen wanneer blijkt dat de onveilige situatie voort blijft bestaan’.

De korpsleiding en het ministerie van Justitie willen niet inhoudelijk reageren op de kritiek. ‘Het transitieplan voor de Landelijke Eenheid is af en ligt nu voor advies bij de commissie-Schneiders’, schrijven zij in een gezamenlijke verklaring. ‘Vervolgens zal het transitieplan zo spoedig mogelijk naar de Tweede Kamer worden gestuurd en kunnen we er ook inhoudelijk op ingaan.’

SP-Tweede Kamerlid Michiel van Nispen reageert vanmiddag in de uitzending van Argos op de kritiek op het hervormingsplan.

achtergrond