Informatiedienst van politie is een puinhoop

De Dienst Landelijke Informatie Organisatie (DLIO) is cruciaal in de strijd tegen de zware georganiseerde misdaad en terrorisme. De dienst verzamelt informatie over criminelen en terroristen, wisselt via liaisons van de afdeling LIRC informatie uit met buitenlandse politiediensten en verzorgt rechtshulpverzoeken. De dienst speelde een rol bij het onderzoek naar de in 2019 in Dubai gearresteerde Ridouan Taghi. 

Het oordeel van de inspectie over het reilen en zeilen van DLIO en met name het LIRC is vernietigend. Er is sprake van ‘organisatie- en taakverwaarlozing’ en ‘schade aan informatiestromen’. Gevolg: ‘Een groot afbreukrisico voor de (inter)nationale opsporing’ en ‘schade aan medewerkers’. Ook is ‘een slecht imago van de Nederlandse politie in de internationale samenwerking’ ontstaan. Belangrijke oorzaak: gebrek aan sturing door leidinggevenden van DLIO. Ook is er sprake van onderbezetting en rammelt de ICT. 

Het rapport noemt  overigens nauwelijks wat de concrete gevolgen zijn voor onderzoeken. Als voorbeeld wordt wel het al bekende incident genoemd waarbij het LIRC signalen had gemist dat één van de daders van de aanslag in 2016 op het Brusselse vliegveld Zaventem in 2015 in Nederland was geweest.  

Het onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid begon vorig jaar na signalen over ongewenst en onprofessioneel gedrag, slecht leiderschap en machtsmisbruik bij DLIO. Deze misstanden zouden spelen bij de afdelingen LIRC (Landelijk Internationaal Rechtshulpcentrum) en TCI (Team Criminele Inwinning).

Argos berichtte hier in november 2019 over, toen liefst veertien van de twintig leden van één TCI-team klachten hadden ingediend over hun leidinggevenden. Ze stoorden zich onder meer aan de manier van leidinggeven en spraken van een verziekte werksfeer. Ook zouden er ernstige fouten onder het tapijt zijn geveegd. NRC Handelsblad publiceerde over vergelijkbare problemen bij het LIRC. Volgens de inspectie is er inderdaad sprake van een ‘verziekte werksfeer’ waarin beschuldigingen worden geuit van machtsmisbruik, vriendjespolitiek en discriminatie. 

De inspectie maakt ook melding van een gebrek aan ‘checks and balances’ en geeft als voorbeeld ‘ongebreideld reisgedrag en declaratiegedrag’ binnen het LIRC. ‘Daarbij wordt opgemerkt dat juist de personen waarvan voorbeeldgedrag zou mogen worden verwacht uit het oog verloren of de buitenlandse reizen ook nuttig en noodzakelijk waren.’

Een eerder onderzoek van KPMG toonde dat politiemensen bij DLIO véél misstanden waarnemen, maar dat de cultuur om hierover te kunnen praten ontbreekt. De aanpak ervan heeft ook geen prioriteit. 

Toenmalig hoofd Henk Bril van DLIO van de Landelijke Eenheid liet in 2019 in reactie op de berichtgeving van Argos weten dat - in tegenstelling tot wat bronnen zeiden - de kwaliteit van het werk niet had geleden onder de werksfeer. Van een cultuur van afdekken, waar hij zelf ook een rol in zou spelen, was volgens hem ook geen sprake. ‘Dat werp ik verre van me.’ Bril vertrok vorig jaar plotseling bij DLIO en is inmiddels werkzaam als hoofd van directeur van de Veiligheids- en de Gezondheidsregio Gelderland-Midden. 

Uit het inspectierapport blijkt dat de politie tegenover Argos niet de waarheid heeft gesproken over zijn vertrek. Volgens de leiding van de Landelijke Eenheid ‘ambieerde Bril al enige tijd een nieuwe uitdaging’ en was het zijn eigen besluit om iets anders te gaan doen. Volgens de inspectie heeft de leiding van de Landelijke Eenheid echter zelf ingegrepen en het diensthoofd van DLIO vervangen. 

De grootste politiebonden, de ACP en de NPB, hadden aangedrongen op het inspectieonderzoek. Zij pleiten nu voor de oprichting van een ‘nieuwe, veel beter uitgeruste recherche-eenheid’ die zich volledig richt op ‘het ontmantelen van zware en georganiseerde drugscriminaliteit’ en andere grote dreigingen, ‘zoals terrorisme en cybercrime’. Volgens de bonden zijn de problemen jarenlang niet aangepakt doordat ministers wegkeken, korpschefs signalen wegwuifden en chefs zich van de domme hielden.