In de kantlijn van het coronanieuws verschenen afgelopen jaar een aantal journalistieke pareltjes. Het zijn verhalen die een tikkeltje ondergesneeuwd raakten in het virusgeweld, maar die ons wel hebben geïnspireerd. We lichten daarom een aantal interessante niet-corona-gerelateerde onderzoeksverhalen uit.

Een bewogen journalistiek jaar ligt achter ons. Uiteraard ging het vanaf maart veel – ook bij Argos – over corona en alle gevolgen van dien. Zo dook datajournalist Reinier Tromp elke week in de RIVM-cijfers voor de laatste stand van zaken. En IC-arts Armand Girbes gaf elke week in ‘Dagboek van een IC-chef’ zijn bespiegelingen, toen de ziekenhuizen volstroomden met patiënten.

Maar gelukkig was het niet alleen corona dat de klok sloeg. Zo hadden we een aantal onthullingen in het dossier ‘De Lange Arm van Iran’, waren we luizen in de pels van de politie-organisatie en brachten we heel wat teweeg met de veelbesproken uitzending over Ritueel Misbruik. Eerder deze maand lanceerden we het internationale onderzoek Money to Burn, waarin we samen met buitenlandse onderzoeksjournalist de houtige biomassastromen in kaart brengen. En, het kan je niet zijn ontgaan: we kregen dit jaar samen met Medialogica (Human) een geheel vernieuwde site. Daar vind je al onze producties van dit jaar.

In de wekelijke nieuwsbrief houden Argos-redacteuren je op de hoogte van lopende onderzoeken en zetten ze hun tips op een rij voor de beste onderzoeksjournalistiek in binnen- en buitenland.

Erin geluisd door valse beloftes

‘Het is bijna zover; vanaf het nieuwe jaar is Groot-Brittanië no longer part van de Europese Unie. De Brexit is dan een feit en de vraag is - nog steeds - of de Britten de unie met of zonder deal verlaten. Hoe een tot dat moment zo goed als onzichtbaar deel van de Britse bevolking ertoe kwam - beter gezegd werd verleíd om voor een Brexit te stemmen, wordt op indringende wijze getoond in de aflevering Gewonnen en alles kwijt, van de VPRO-tv-serie In Europa. Daarin zijn onder anderen Engelsen te zien en te horen die destijds, in 2016, stemden voor het verlaten van de Unie. Sommigen van hen hebben spijt en willen hun stem het liefst terugnemen, omdat ze doorhebben dat ze in de maling zijn genomen, met valse beloftes en grove leugens. Schaamteloos en schokkend.’

Remy van den Brand – radiomaker Argos

De bovenlaag van de onderstroom

‘Wie zijn de mannen achter alternatieve media als Café Weltschmerz, De Andere Krant, Gezond Verstand en Omroep Ongehoord Nederland? Hoe komen ze aan hun geld en wat bindt ze? De Groene Amsterdammer zocht ze op. In dit zeer informatieve achtergrondartikel lees je hoe hoogleraren, journalisten en artiesten (van conservatief tot voormalig communist) elkaar gevonden hebben in een gezamenlijke strijd tegen de 'elite' en de communis opinio. Door corona kregen ze vleugels. En interessant genoeg voor een deel met financiële steun van orthodoxe christenen uit zowel protestante als katholieke hoek. Je zou er bijna complotdenker van worden. Stof tot nadenken in elk geval.’ 
 
Barbara Schreuders, redacteur  
 

‘Dat Bellingcat ingewikkelde onderzoeken niet schuwt, bewezen ze natuurlijk al met hun open source investigation naar vlucht MH-17. Het is monnikenwerk, dat veelal bestaat uit het verzamelen van allerlei kleine stukjes bewijsmateriaal en die - met gebruik van een immer uitdijend arsenaal aan vrij beschikbare tools - te verifiëren. Voor hun onderzoek naar de daders achter de aanslag op de Russische oppositieleider Alexey Navalny viel het onderzoekscollectief terug op lijsten met telefoonverkeer. Gegevens die vanwege strenge privacywetgeving in Westerse landen niet zomaar zijn op te vragen, maar waarin levendig wordt gehandeld op de zwarte markt in Rusland. In deze video op zijn eigen Youtube-kanaal legt Navalny het zelf nog eens uit. Truth is sometimes stranger than fiction, luidt een Engels gezegde. Wie dit bijzondere dossier en de ontluisterende ontknoping bekijkt, ontkomt niet aan die gedachte.

Niels van Nimwegen, samensteller Argos Online

De aanslag op Alexey Navalny

De gevaarlijke Chinese datamacht

‘Als het dit jaar over China ging in de journalistiek, ging het toch vooral over corona. Het virus is er immers ontstaan. Maar de grootschalige mensenrechtenschendingen tegen bijvoorbeeld de Oeigoeren bleven veelal buiten schot. Het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) doet al een tijdje onderzoek naar de surveillancepraktijken van Beijing bij het in de gaten houden van de moslimminderheid in Xinjiang. Onlangs kwamen ze in dit dossier, China Cables geheten, met een nieuwe onthulling op basis van een rapport van Human Right Watch. Uit een aantal gelekte Chinese overheidsdocumenten valt op te maken dat de autocratische machthebbers nog altijd uitgebreid data uit apps gebruiken om Oeigoeren gevangen te zetten of op grote schaal te bespieden. Zo wordt een flink aantal via dit spionageprogramma aangemerkt als ‘een potentieel gevaar’. Met nadruk nog altijd, want de praktijken zijn, zo onthulden de onderzoeksjournalisten eerder, al langer schering en inslag. Het is echt aan te raden om de ICIJ-site goed in de gaten te houden (of je te abonneren op hun nieuwsbrief). Want: impactvolle journalistiek’ 

Tom Reijner – redacteur Argos