KWF Kankerbestrijding trekt aan de bel over de wervingsmethoden van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WKOF), een look-a-like die al eerder in opspraak kwam vanwege zelfverrijking door de eigenaren.

Argos deed in 2012 en 2017 onderzoek naar de omstreden wervingsmethoden van het WKOF. Theo Schuyt, hoogleraar goede doelen aan de Vrije Universiteit Amsterdam, bestempelde het WKOF toen als ‘look-a-like’ van het KWF. Volgens het grootste goede doel van Nederland is er sindsdien niet veel veranderd. Alleen al het afgelopen anderhalf jaar kreeg het KWF 1100 meldingen van mensen die ongewenst acceptgiro’s en wervingsmail ontvingen. 

‘We worden veel benaderd door donateurs van het WKOF die denken dat ze het KWF steunen’, vertelt Mischa Stubenitsky van het KWF. Het WKOF lijkt de verwarring volgens hem met opzet te creëren. ‘Als wij een bepaalde campagne beginnen, dat start het WKOF een campagne die erop lijkt. Ze proberen erop mee te liften.’

Argos heeft de logboeken kunnen inzien van 650 telefoontjes die het KWF in 2019 ontving. Zo kwamen er in de dagen na KWF’s jaarlijkse TV-show ‘Nederland tegen kanker’ veel meer klachten binnen dan normaal. WKOF bleek tegelijkertijd begonnen met het sturen van post. ‘Dit is opmerkelijk, omdat goede doelen normaal juist afstemmen wanneer er collecteweken worden gehouden. Niemand heeft er baat bij om dat op hetzelfde moment te doen’, vertelt Stubenitsky. 

IBAN

De overeenkomsten tussen de twee fondsen gaan verder dan alleen de naam, benadrukt hij. ‘Ook de letters, doelstellingen, look en feel. Wat dat betreft is het echt een look-a-like.’ Bovendien maakt het WKOF misbruik van het feit dat veel mensen in Nederland kankeronderzoek steunen, aldus Stubenitsky. ‘Ze bellen mensen op en zeggen: “Goh, u steunt kankeronderzoek.” Veel mensen denken dat ze het KWF aan de lijn hebben. Vervolgens wordt ze gevraagd om maandelijks in plaats van jaarlijks te doneren. Dan moeten ze ter controle hun IBAN-nummer geven. Vanaf dat moment kan er geld worden afgeschreven.’ 

De telefoontjes die het KWF ontvangt over het WKOF komen in veel gevallen van ouderen. Ook de 78-jarige Willem Rutten overkwam dit. ‘Ik werd gebeld door het WKOF en had niet in de gaten dat het iets anders was dan het KWF. De afkortingen lijken ook zo ontzettend op elkaar. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat dit niet het geval was. Toen ik wilde opzeggen, lukte het mij niet om met ze in contact te komen. Ze zeggen bijvoorbeeld dat de juiste persoon er niet is. Het is mij tot nu toe niet gelukt om op te zeggen.’ Ook dit hoort het KWF geregeld terug van gedupeerden.

Callcentra

Argos heeft de vragenlijsten die gebruikt worden opgevraagd bij het Wereld Kanker Onderzoek Fonds. In de twee instructiedocumenten voor callcenters die we ontvangen, staan niet de vragen waarover de klagers bij KWF Kankerbestrijding aan de bel trekken. Of er andere scripts zijn weten we niet. Over de callcenters waarmee het WKOF werkt wil de organisatie geen openheid van zaken geven.

Het WKOF zegt naar aanleiding van onze bevindingen contact te hebben gezocht met de betreffende callcenters en zegt geen enkele aanleiding te zien voor de geuite beschuldigingen, 'maar mocht er toch iets misgaan zullen we het per direct oppakken en meteen rechtzetten'. 

Over de verwarring met het KWF zegt het WKOF: ‘Dat er verwarring kan zijn tussen organisaties is niet uit te sluiten. Goede doelen die zich bezighouden met kanker dragen veelal het woord “kanker” in de naam van hun organisatie. Nu KWF Kankerbestrijding het bekendste goede doel op het gebied van kanker is, denken veel mensen daaraan wanneer het gaat om een goed doel en kanker.

Stubenitsky bestrijdt dit. ‘Hoewel we ook telefoontjes krijgen over andere kankerfondsen, zoals KiKa, is dit aanzienlijk minder.’ 

Het WKOF, dat vorig jaar ruim negen miljoen euro ophaalde, maakt deel uit van een groot internationaal doel: het World Cancer Research Fund (WCRF). Uit onderzoek van Argos in 2012 en 2017 bleek dat slechts een klein percentage van de giften is besteed aan wetenschappelijk onderzoek naar kanker. Een groot deel van het geld ging op aan voorlichting, uitgevoerd door het bedrijf Euro-DM: een direct-mailbedrijf waarvan de eigenaar ook de oprichter is van het American Institute for Cancer Research (AICR), de Amerikaanse zusterorganisatie van het WKOF. 

Oud-medewerkers van de Nederlandse tak van het WCRF beschrijven in de uitzending hoe dwingend moest worden samengewerkt met Euro-DM. Grote sommen geld zouden worden besteed aan direct-mail, met als doel meer fondsen te werven. ‘Ik heb altijd het gevoel gehad dat de Amerikaanse oprichters verdienen aan het netwerk van bedrijven om hun goede doel heen. Ze verdienen eigenlijk aan de kosten, het is pure zelfverrijking.’ Uit de mailwisseling met WKOF blijkt dat deze omstreden constructie niet is gewijzigd.
© Sophia Twigt / Argos

Geen CBF-erkenning

Ook bij het CBF, het kwaliteitskeurmerk voor goede doelen, komen regelmatig meldingen binnen. ‘Sinds 2016 hebben wij ongeveer vijftig klachten, vragen en meldingen gehad over het WKOF. WKOF en KWF zijn afkortingen die buitengewoon veel op elkaar lijken. Ook zijn de twee organisaties actief op hetzelfde terrein, kankeronderzoek. Een misverstand ontstaat dus gauw. Dat is heel vervelend, want mensen die willen doneren moeten natuurlijk op de hoogte zijn van de organisatie waar zij aan doneren.’

Actief optreden, bijvoorbeeld door de officiële erkenning in te trekken, kan het CBF echter niet. Het WKOF besloot in 2013 immers zelf geen nieuw keurmerk aan te vragen. Op de website vermeldt het fonds sindsdien dat het zich aan het 'oriënteren is' op een CBF-erkenning. CBF-directeur Harmienke Kloeze vertelt dat hierover sinds 2018 geen contact is geweest met het CBF. ‘Als zij zich echt aan het oriënteren zijn dan mag dat wat mij betreft op hun website staan, maar als het niet zo is dan is dat heel vervelend.’

Het WKOF zegt hierover: ‘Wij zijn ons inderdaad aan het oriënteren. Dat is een proces dat heel zorgvuldig wordt gedaan. In 2012 heeft de Commissie Keurmerk van het CBF naar aanleiding van een reguliere hertoetsing het keurmerk niet verlengd. Het WKOF was het hier niet mee eens en maakte gebruik van de beroepsprocedure van het CBF. Het college heeft het WKOF toen in het gelijk gesteld. Dit heeft geleid tot een vertrouwensbreuk waardoor het WKOF niet langer lid wenste te zijn van het CBF.'

Lees en luister ook