Iceman

Gaat technologie ons het eeuwige leven bezorgen? Transhumanisten zijn ervan overtuigd dat dit punt ooit bereikt zal worden, wanneer is alleen nog onduidelijk.

Om zeker te zijn dat ze dit moment niet missen, kiezen sommigen transhumanisten ervoor om zich na hun dood actief te laten conserveren, via het zogenaamde cryonisme. Met deze procedure wordt (een deel van) het lichaam 'ingevroren', in de hoop dat het ooit met technologie weer leven ingeblazen kan worden. De Nederlandse transhumanist George Overmeire, mede-oprichter van de Dutch Cryonics Organisation (DCO), koestert zo'n wens.

'Transhumanisme is de visie dat de mens op weg is te evolueren naar een nieuwe soort, een 'post-human' (= dat wat na de homo sapiens komt), door vermenging met of opgaan in technologie.'

'Ikzelf ben inderdaad met het transhumanisme in aanraking gekomen via de Amerikaanse vorm ervan: het extropianisme. Via het internet bleek dat er in Nederland ook een groep transhumanisten was die maandelijks in Utrecht bij elkaar kwam vooral om ideeën met gelijkgestemden uit te wisselen. Daar heb ik me bij aangesloten.'

'Ten eerste heeft de groei van het internet het overbodig gemaakt elkaar maandelijks in een stationsrestauratie te ontmoeten; uitwisseling vindt nu vooral plaats via internet. Ten tweede is het transhumanisme, als het nog zo mag heten, behoorlijk mainstream geworden, hetgeen tot een aanzienlijke groei geleid heeft van het aantal mensen dat zich transhumanist noemt. De focus van de meeste van die mensen ligt echter op zaken die snel voor de hand liggen: medische ontwikkelingen, een beetje levensverlenging. Daar zitten natuurlijk interessante en vooral belangrijke ontwikkelingen – als dat niet in orde komt, hoeven we het over de rest ook niet te hebben – maar ik vind het spannender om na te denken en te discussiëren over de nog verder weg liggende toekomst en wat we dan met ons leven gaan doen.'

'Dat is eigenlijk al aan de gang. Ik, en waarschijnlijk ook u, heb nog de tijd meegemaakt dat je achter je computer zat en inlogde op het internet, meestal nog via een telefoonverbinding. De moderne mens is non-stop verbonden en heeft overal contact met iedereen en vindt dat nog de normaalste zaak van de wereld ook. Het gaat hier niet alleen over communicatie – het gaat er hier over dat de computer en technologie in al zijn vormen al ons hele leven beheerst en allang niet meer een apparaat is dat we af en toe aan- of uitschakelen: het zit permanent om ons heen en heeft al aardig wat functies van ons overgenomen. Onze auto’s helpen ons inparkeren en rijden straks zelfs voor ons.

Een ander voorbeeld: een aantal jaren geleden was ik nog actief op Second Life. Op een avond in 2005 zouden we daar met andere transhumanisten wereldwijd een conferentie hebben op Uvvi-Island, een virtuele locatie in 2L. Ik zei thuis dat ik fysiek op mijn werkkamer was, maar mentaal even niet bereikbaar. Eén van mijn kinderen vroeg of ze mocht meekijken; second life was toen iets waar iedereen het over had. Ik vond het goed. Ze zag dat ik mijn avatar in die grote virtuele aula ergens alleen op een bank had neergezet: ik was daar tenslotte voor de informatie en het gesprek met anderen, maar zij vroeg zich af waarom ik niet gezellig naast iemand anders was gaan zitten. Ik leidde daaruit af dat zij mij en de anderen in die aula helemaal niet zag als slechts een avatar, maar als echte personen; die stap naar de virtualiteit had zij allang gezet.'

(artikel loopt door onder afbeelding)

'Dat verschilt een beetje per persoon. Singulariteit is een horizon: het is het idee dat kunstmatige intelligentie zich op een gegeven moment uit zichzelf zo snel gaat ontwikkelen dat het voor ons achterblijvers niet meer bij te houden is. In de sciencefictionfilm Her uit 2013 ontwikkelt Samantha, het intelligente bestuurssysteem van Theodore Twombly’s computer zich uiteindelijk tot een singulariteit. Tenzij ik zelf ooit een singulariteit word vind ik het niet zo interessant: ik weet immers niet – en zal niet kunnen begrijpen - hoe een singulariteit zijn tijd besteedt.'

'Terug naar de medische wetenschap... Tja, ethiek is de leer van het goede. Ik vind het een goede zaak als je foutjes in de schepping kunt corrigeren. Sterfelijkheid is wat mij betreft zo’n foutje. Zoals Robert Ettinger ooit schreef: 'Being born is not a crime, so why must it carry a sentence of death?'. Of, dichter bij huis: er vond onlangs een grote discussie plaats over de kosten voor medicijnen voor taaislijmziekte. Medicijnen zijn goed, maar ze bestrijden slechts de symptomen. Zou het niet beter de ziekte zelf te kunnen genezen? Daarvoor zou dan de code van de patient moeten kunnen worden herschreven, gecorrigeerd. Er zijn ethici die vinden dat je dan op de stoel van God gaat zitten. Als je dat als patiënt ook vindt, moet je het niet laten doen – ik ben voor zelfbeschikkingsrecht - en dan natuurlijk ook de consequentie aanvaarden, ik ben ook voor eigen verantwoordelijkheid. Maar niemand heeft het recht op grond van zijn persoonlijke ethiek of godsdienst dit een ander te verbieden.

Enige jaren geleden had ik voor de radio een discussie over transhumanisme met filosoof René Gude: hij trok de grens bij de kiembaan. Dat wil zeggen: genmodificatie bij de patiënt mag, maar je mag niet ingrijpen om te voorkomen dat de aandoening via overerving wordt overgedragen. Ik vind dat, met alle respect voor Gudde, onzin als het gaat over dit soort ziekten; wie wil nou een kind met een dodelijke ziekte?'

'Eugenetica is een beladen woord, dat sinds de Tweede Wereldoorlog de connotatie van het streven naar raszuiverheid heeft. Ik ken geen transhumanisten die dat propageren. Als dat er al van komt zijn dat de politici; het lijkt mij dat geïnformeerd zijn en blijven van de mensen die op politici moeten stemmen hierop het enige antwoord is – zorg dat ze niet aan de macht komen.

Het idee van een elite die geüpgraded is, speelt ook altijd op. Ik denk dat er altijd verschil tussen arm en rijk zal blijven bestaan; misschien is dat niet zo erg. Sommige mensen wonen in een villa in Wassenaar, anderen hebben een klein tweekamerappartement in een volkswijk. Het goede van moderne technologie in tegenstelling tot huizenprijzen is dat technologie als het eenmaal ontwikkeld is, steeds goedkoper wordt: de eerste homecomputers waren eigenlijk veredelde elektrische typemachines en voor mensen als ik onbetaalbaar. Nu heeft iedere huishouden minstens één computer die alles kan, behalve koffie zetten. Dat zal ook gelden voor bijvoorbeeld bionische upgrades aan je lichaam, al zul je altijd keuzes moeten maken. Omdat ik in de muziek werkzaam ben zou ik misschien mijn gehoor willen laten upgraden zodat ik bijvoorbeeld ook ultrasoon geluid zal kunnen horen of hele verfijnde micro-intervallen, iemand anders die meer sportief is ingesteld zou misschien liever zo hard als een struisvogel willen kunnen lopen. Verscheidenheid is goed.'

(artikel loopt door onder afbeelding)

'Mijn focus ligt niet per sé meer op het cryonisme, maar het is gewoon datgene wat je nú kunt doen als voorbereiding op de toekomst. Ik ben ook geïnteresseerd in ruimtekolonisatie, maar dat schiet momenteel helaas niet erg op.'

'We zijn geen gezelligheidsvereniging met dagjes uit enzo, maar we werken hard aan het professionaliseren van de eerste hulplijn in Nederland. Dat gaat de laatste jaren echt flink vooruit.'

'Bedoelt u levensverlenging? Op dit moment is de levensverwachting voor een pasgeborene geloof ik 120 jaar. Dat kan wellicht ooit nog iets, maar niet veel, omhoog. We zullen als mens nooit onsterfelijk worden. Dat kan pas als we overgaan in een andere bestaansvorm, bijvoorbeeld dat wat men in het transhumanisme 'Mind Uploading' noemt: het overbrengen van de menselijke geest in een computer. Dat zal zeker niet voor 2030 gebeuren (streefdatum van de voltooiing van het human brainproject) en dan lijkt dat me nog een zeer optimistische schatting.'

'Ik wil nog wel even door – het leven wordt voor mij althans steeds leuker. Zo lang dat zo blijft hoop ik nog een tijdje te mogen meespelen in The Game of Life.'

'Ik hou zo goed mogelijk de ontwikkelingen bij en ik heb een cryonics-contract. De rest zie ik wel als het op mijn pad komt – ik leef mijn leven.'

'Het woord 'invriezen' is eigenlijk fout, want geeft aanleiding tot veel misvattingen over de procedure maar het is de kortste Nederlandse vertaling, dus vooruit maar. Invriezen is de procedure om zo snel mogelijk na je dood je lichaam exact zo te laten conserveren als het op het moment van je dood was, in de hoop dat toekomstige technologieën het lichaam weer kunnen reanimeren en genezen van de ziekte waaraan je bent overleden, eventueeel je brein door minduploading overzetten in een computer. Het is een rationele gok op een langer leven. Ik schat op grond van leeftijd en familieachtergrond dat ik nog zo’n 25 à 30 jaar te leven heb. Dat vind ik teleurstellend weinig. Ik ben niet bang voor de dood, maar ik kijk er zeker niet naar uit. Ik hoop natuurlijk dat de ontwikkelingen snel genoeg zullen gaan om de dood iedere keer een stap voor te blijven, maar als dat niet lukt, hoop ik door invriezen de dood te kunnen omzeilen.'

'Dat wordt vaak gevraagd, maar er is niet één bedrag te noemen. Dat ga ik dan ook niet doen. Er zijn drie providers die het aanbieden, twee in de Verenigde Staten, één in Rusland. De kosten lopen uiteen afhankelijk van hoe high-tech je het wilt. Maar zelfs als je de duurste optie wilt is het met een normaal inkomen betaalbaar als je het ervoor over hebt.'

'Bij mijn weten ongeveer 15 die actief iets geregeld hebben.'

'Eeuwig dood zijn lijkt me ook geen avontuur.'

'Nee.'

'Laat ik het down-to-earth-antwoord geven, en de filosofie terzijde laten. Ik beschouw het leven als een soort super-monopolie-/mens-erger-je-niet-/schaak-/wat-dan-ook-spel, waarbij je met de talenten die je meegekregen hebt (de kaarten die je aan het begin van het spel met uitdelen in je handen hebt gekregen) en dat wat je onderweg overkomt (kansen en pech, de dobbelsteen die je gooit) de best mogelijke beslissingen neemt om het spel zo lang mogelijk en met zoveel mogelijk plezier (voor jouzelf én je medespelers) te spelen.

Bewustzijn is, kort gezegd, het vermogen om over tweehonderd jaar, als ik uit mijn cryogene suspensie gereanimeerd hoop te worden, mij nog te kunnen herinneren dat dit interview heeft plaatsgevonden en hoe ik mij daarbij voelde.'