De overheid heeft de regie losgelaten, maar de markt lost de woningnood niet op. Intussen neemt dak- en thuisloosheid toe. Zo erg dat Nederland inmiddels 'zelfredzame daklozen' kent. Deze daklozen hebben soms gewoon een baan en slapen in hun auto. De crisis in de volkshuisvesting is compleet.
Snelle oplossingen zijn er niet, maar wachten op de politiek voelt ook niet goed. Dus waar en hoe kun je nu nog betaalbaar wonen in Nederland? Hoe komen we aan 1 miljoen nieuwe en duurzame woonplekken voor 2030?
VPRO Tegenlicht vat in 2021 het woningtekort bij de horens en zoekt woonplekpioniers die versneld de wooncrisis uit willen. Wie draagt bij aan het creëren of bouwen van 1 miljoen betaalbare woonplekken? Wie lobbyt zich een ongeluk voor lagere huren of een brede volkshuisvesting?
Op 12 mei vond de pioniersfinale plaats, waarin een vakjury en het publiek twee winnaars uitriepen. Kijk de finale terug op deze pagina, of lees hier meer over de winnaars. Bekijk hier alle 153 initiatieven nog eens terug.
Marja Elsinga is in het dagelijks leven hoogleraar Wonen aan de Technische Universiteit Delft en onderzoekt daar nieuwe ideeën en oplossingen voor huisvestingsproblemen. Ze geeft onderwijs over de woningmarkt en woonbeleid en begeleidt ze promovendi uit de hele wereld op het gebied van huisvesting. Daarnaast is ze lid van de Raad van Commissarissen van woningcorporatie Ymere.
Elsinga heeft meer dan dertig jaar ervaring in het leiden van huisvestingsonderzoek dankzij opdrachten van de Europese Commissie en weet als geen ander wat er speelt op de Nederlandse woningmarkt. Haar doel is om de uitdagingen rond wonen op de agenda te krijgen in het onderwijs, bij politici en in onderzoeksprogramma's.
Sinds 2019 is zij trekker van het 1M Homes initiatief op de Faculteit Bouwkunde. Dit initiatief bestudeert de crisis met verschillende wetenschappelijke disciplines en praktijkpartners. Het doel is oplossingen te vinden voor de korte termijn en een visie te ontwikkelen voor de lange termijn.
Zeno Winkels is algemeen directeur van de Woonbond. Dat is een landelijke vereniging die de belangen van huurders moet behartigen. Bijvoorbeeld door hun rechtspositie te versterken tegenover verhuurders, koepelorganisaties en overheidsinstanties. Met ongeveer anderhalf miljoen huishoudens die aangesloten zijn, vertegenwoordigt de Woonbond meer dan de helft van alle huurders in Nederland.
Ook verricht de Woonbond onderzoek, samen met andere instanties. In maart dit jaar publiceerde NIBUD een onderzoek in opdracht van de Woonbond waaruit bleek dat huurders met een laag inkomen hun sociale huurwoning vaak nog maar net kunnen betalen.
Winkels studeerde milieu- en agrarische economie in Wageningen. Daarna werkte hij bij TU Delft, de Technische Universiteit van Stockholm, en Climate-KIC, een organisatie die zich richt op verduurzaming, gefinancierd door de Europese Unie.
Na zijn studie architectuur en urban design aan TU Delft ging Leo Oorschot aan de slag bij verschillende architectenbureaus, waaronder KCAP in Rotterdam, Geurst & Schulze en atelier PRO in Den Haag.
In 2014 rondde Oorschot zijn onderzoek af aan de TU Delft. Hier onderzocht hij vier jaar lang hoe in de periode 1860 - 2010 onenigheden tussen belangengroepen over hoe Den Haag eruit moest zien, de stad uiteindelijk hebben vormgegeven. Doordat verschillende groepen hier uiteenlopende ideeën op nahielden, ontstond er een stad die voor velen gefragmenteerd aanvoelt.
Momenteel werkt Oorschot als postdoc bij het ‘1M Homes’-initiatief van TU Delft. Deze projectgroep focust zich op vragen over hoe, waar, en voor wie de komende tijd 1 miljoen woningen moeten worden gebouwd in Nederland. Vragen over duurzaamheid, betaalbaarheid en gezondheid komen hierin samen.
Hoe zien de steden van de toekomst eruit? Desirée Uitzetter is directeur Gebiedsontwikkeling bij projectontwikkelaar BPD en houdt zich bezig met de woonuitdagingen van nu en morgen.
Uitzetter is daarnaast ook nog actief als voorzitter bij NEPROM, de vereniging van professionele projectontwikkelaars. Als voorzitter vertegenwoordigt Uitzette de belangen van projectontwikkelaars, en draagt ze bij aan vernieuwing in de sector. Zo werkt ze samen met onder meer natuurorganisaties, ov-partners en overheden.
Uitzetter is al langere tijd actief op het snijvlak van publiek en privaat. Voorheen werkte ze als partner bij Stec Groep en adviseerde ze overheden en woningcorporaties over het bouwen van duurzame leefomgevingen. Ze durft ook kritisch te kijken naar de huidige wooncrisis. ‘Het Rijk moet verantwoordelijkheid nemen voor de problemen op de woningmarkt die het zelf heeft gecreëerd.’
VPRO Tegenlicht doorkruist in de uitzending 'Wonen buiten de box' Nederland op zoek naar inspirerende oplossingen voor het wonen van de toekomst, en presenteert zowel online als op TV een optimistische voorhoede van woonpioniers. Wat kunnen we van ze leren?
In dit dossier vind je alles over de toekomst van wonen. De voorspellingen van de Verenigde Naties laten zien dat in 2050 bijna zeventig procent van de mensen in de stad zal wonen. Onvermijdelijk, of maakt het platteland toch een comeback? En van welke materialen worden onze toekomstige woonplekken gebouwd?