Noorderlicht Radio
Leermeesters & Leerlingen
'Leermeesters en Leerlingen': het is de noemer waaronder de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) dit jaar een aantal activiteiten organiseert. Aanleiding: het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW. Noorderlicht sluit daarbij aan en brengt deze zomer zes uitzendingen, waarin steeds een leermeester en leerling op een wetenschappelijk gebied te gast zijn. Biologen, natuurkundigen, wiskundigen, criminologen, kunsthistorici en letterkundigen worden gezamenlijk geïnterviewd over hun onderzoeksterrein: wat is de essentie van hun werk, waar ligt de discussie, hoe ziet de toekomst eruit? Wat leren meester en leerling van elkaar, hebben ze elkaar nog iets te vragen, is er sprake van rivaliteit of een schaduw waaruit gekropen dient te worden? Literatuurhistoricus Wim Gerritsen bracht op de jonge Frits van Oostrom zijn liefde voor middeleeuwse teksten over. In Noorderlicht laten zij hun professorslicht schijnen over hun gedeelde vakgebied. Ger Jochems praat met ze. ----- Ay, hoe soetelike hijt at! Hi sette neder den ketel / ende en eisscede no lepel / sijn poten stac hi int sop (..) Vleeschstucken vele grote / trac hire uut van den coke / dien hi scoude in den sope / Ay, hoe soetelike hijt at! ['Hij zette de ketel neer en vroeg om vork noch lepel, stak zijn poten in de soep (...) en rukte grote brokken vlees van de kok die hij had gaargekookt in de soep. Wat zat hij toch te smullen!'] Oftewel: hoe de beer Wisselau met smaak de kok opeet in de twaalfde-eeuwse tekst Van den bere Wisselau. Wim Gerritsen (72), sinds 2000 met emiraat, en Frits van Oostrom (55), universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht hebben hun werkzame leven gewijd aan de middeleeuwse Nederlandse letterkunde. Als de strengen van een vlecht raken hun activiteiten elkaar regelmatig, om vervolgens weer te wijken. Zo was Gerritsen van 1993 tot 1999 voorzitter van de afdeling Letterkunde van de KNAW en van 1996 tot 1999 vice-president; Van Oostrom was de afgelopen drie jaar KNAW-president. Beide schreven behalve wetenschappelijke werken ook boeken voor een breder publiek. Gerritsen maakte bijvoorbeeld met Willem Wilmink een moderne versie van het twaalfde-eeuwse gedicht 'De reis van Sint Brandaan', Van Oostrom won in 1996 met zijn biografie van de middeleeuwse schrijver Jacob van Maerlant zelfs de AKO-literatuurprijs. Ook de Universiteit Utrecht is een kruispunt: Gerritsen werkte er van 1968 tot 2000, kreeg Van Oostrom begin jaren zeventig als student, en die werd er op zijn beurt, na twintig jaar hoogleraarschap in Leiden, in 2002 universiteitsprofessor. Een speciaal voor hem gecreëerde functie, waarbij Van Oostrom zijn leerstoel naar eigen inzicht kan inrichten. “‘Leermeester’ is mooi, ook omdat het iets van trots, dankbaarheid zelfs, van de leerling kan uitdrukken”, schreef Kees Fens in zijn stuk over ‘Der Vaderen Boek’, een uitgave ter gelegenheid van Van Oostroms vijftigste verjaardag, samengesteld door ‘beoefenaren van de studie der Middelnederlandse letterkunde’. “De relatie tussen de twee veronderstelt één generatie verschil en daarmee rechtstreeks contact. Van vroegere grootheden kan men veel hebben geleerd, leermeesters worden zij niet.” Gerritsen was het zeker wel voor Van Oostrom. Als student Nederlands werd die naar eigen zeggen gegrepen door Gerritsens colleges. Diens geestdrift, en het gepuzzel bij de bestudering van overgeleverde teksten stimuleerden Van Oostrom tot zijn specialisatie in de historische letterkunde. Gerritsen zegt er blij mee te zijn iemand als Van Oostrom in z’n vakgebied te hebben. “Hij heeft een geweldig talent om dingen op een zeer aantrekkelijke wijze te presenteren.” [Angela van der Elst] ----- In de volgende afleveringen van Leermeesters & Leerlingen zijn te gast: Henk van Os, universiteitshoogleraar Kunst en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam & Machtelt Israels, kunsthistoricus aan The Harvard University Center for Italian Renaissance Studies in Florence Piet Borst, moleculair bioloog en emeritus-hoogleraar aan de Universiteit van Amseterdam & Ronald Plasterk, eveneens bioloog, voormalig directeur van het Hubrecht Lab in Utrecht en nu minister van OCW Gerard 't Hooft, natuurkundige, emeritus-hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en Nobelprijswinnaar Natuurkunde & Robbert Dijkgraaf, universiteitshoogleraar Mathematische Fysica aan de Universiteit van Amsterdam en president van de KNAW Joop van Lenteren, ecoloog en hoogleraar aan de Wageningen Universiteit & Louise Vet, buitengewoon hoogleraar Evolutionaire Ecologie in Wageningen en directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) Frank Bovenkerk, hoogleraar Criminologie aan het Willem Pompe Instituut, Universiteit Utrecht & Marion van San, hoogleraar Jeugd en Educatie van Antilianen aan de Universiteit Utrecht en Universiteit van de Nederlandse Antillen en senior-onderzoeker aan het Rotterdams Instituut voor Sociaal-wetenschappelijk Beleidsonderzoek (RISBO)