Ongehoord
Op zoek naar roemruchte voorvaderen
Programmamaker Michael Jansen reisde eind augustus naar een aantal plekken in Schotland. Op zoek naar hoe en wanneer de familienaam van de grootmoeder van zijn vrouw in Nederland werd gevestigd. Een verslag van de zoektocht naar de geschiedenis van het geslacht Hamilton.
De regen die ergens halverwege de bootreis begon, is niet meer opgehouden in de tien dagen die de zoektocht door Schotland heeft geduurd. Het maakte één van de openingsvoorstellingen van het Festival van Edenburgh tot een klucht: ergens in de botanische tuin speelde een gezelschap uit Zimbabwe Shakespeare's Julius Cesar in de open lucht. Samen met de aantrekkende wind deed de regen de bordkartonnen decorstukken uiteenvallen als speculaasjes in hete thee en kreeg de waterverf een wel erg letterlijke betekenis.
De klimatologie van Noord-Engeland en de Schotse eilanden maakt van elke planning in de buitenlucht een hachelijk avontuur, maar onze tocht door Schotland zou ons voornamelijk binnen houden. Veel kilometers in de auto, veel in bibliotheken en kastelen, veel op de kamers van de Bed and Breakfast's. Op zoek naar de oorsprong van grootmoeder Helena uit Rotterdam, die op 4 mei 1921 trouwde met de 'burger' Cornelis Witte. Naar de voorouders van Helena Hamilton of Silvertonhill, een tak van de roemruchte Hamiltons die goed was voor 13 hertogen, vele baronnen en alle connecties die daar zo bijhoren. Op zoek naar het feodale en naar het sociale gezicht dat de Hamiltons hadden. Op zoek ook naar de veldslagen en de landveroveringen en naar Mary, Queen of Scots.
In de uren dat het niet regende en de wind was gaan liggen, liepen we naar de plaatsen waar de familiehistorie nog tastbaar aanwezig is. Waar de geur in de vertrekken van de laatste hertog van Hamilton nog steeds sporen van adel verraadt en waar foto's en schilderijen aan de wanden de afkomst van mijn vrouw onmiskenbaar maken. De voortdurende regen en mist maken Schotland kleiner dan het is en de smalle wegen gevaarlijker dan ze zijn. Aan de kusten wordt veel geklaagd door hoteliers en pensionhouders en de biertuinen zijn er gesloten. De mensen hier zijn bleek en moe en al vroeg op de dag nemen ze hun eerste whisky of stout. Het zoeken in het familieverleden brengt ons naar steden en het platteland, naar ruïnes en kastelen en naar een onvermoede connectie van Helena's grootvader Theodoor op het eiland Arran...