Het Spoor Terug
Keerpunt ’72 3: Resultaten en teleurstellingen
Derde aflevering van driedelige serie ter gelegenheid van het zilveren jubileum van de belangrijkste milieuorganisaties van ons land.
Samensteller Kees Slager ging op zoek naar de mensen, de acties en de sfeer van het eerste uur, toen overal in het land burgers zich organiseerden en probeerden om de ongebreidelde groei van de vervuilende industrie, van wegenaanleg en luchtverkeer te stoppen, om natuur en landschap te redden en om alternatieven aan te dragen voor de uitwassen van de wegwerpmaatschappij. Acties in het Rijnmondgebied; tegen geluidshinder Schiphol in Zwanenburg; Oosterschelde open; Waddengebied; Ooypolder.
Geïnterviewden:
-Paul de Schipper en Hans van Damme, aktiegroep Oosterschelde open;
-Ben Wasser, Ooypolder;
-Willem Hoogendijk en Pieter Schroevers, aktiegroep Strohalm;
-Marijke Brunt, Stichting Natuur en Milieu;
-Remi Poppe en Nelleke Wüstrow, CAR;
-Els Plantenga, Werkgroep Natuur en Milieu;
-Cees van Ojik, Zwanenburg;
Inleidende teksten:
En dan nu het derde en laatste deel van onze Spoor Terug-serie "Keerpunt '72" over de ontstaansgeschiedenis van de milieubeweging. Vandaag aandacht voor de resultaten en de teleurstellingen. Samenstelling Kees Slager.
tekst 1
In de eerste troonrede die koningin Juliana uitspreekt nadat het kabinet Den Uyl in 1973 is aangetreden, klinkt de veranderde houding tegenover het milieu duidelijk door: de plannen om twee prachtige getijdegebieden te vernielen, zullen worden 'heroverwogen'. Dat resultaat mag gerust op het conto geschreven worden van de groepen, die dan al enkele jaren actievoeren en daarbij niet schromen om - terwille van Heilige Doel lid te worden van een politieke partij en die van binnenuit
om te turnen. Paul de Schipper van de actiegroep Oosterschelde Open
tekst 2
Niet alleen binnen de politiek staan omstreeks 1972 medestanders van de milieubeweging op, zelfs binnen een apparaat als Rijkswaterstaat. Dat ervaart Ben Wasser, die actie voert tegen de plannen van Rijkswaterstaat om ten oosten van Nijmegen een bocht uit de Waal te halen ten koste van de prachtige Ooijpolder.
tekst 3
Dat de overheid bij haar nieuwe opstelling tegenover het milieu in 't begin de plank wel eens misslaat, blijkt als er een 'milieubelasting' wordt ingevoerd. Duizenden mensen reageren met een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid: ze weigeren de belasting te betalen onder het motto "Geen belasting op ontlasting" omdat alleen de consumenten en niet de fabrieken worden aangeslagen. Willem Hoogendijk en Pieter Schroevers van de actiegroep Strohalm.
tekst 4
De milieubelasting wordt zo veranderd, dat er geen reden meer is tot protesteren. En de 'Kalkar-heffing' verdwijnt na eenzelfde boycotactie zelfs helemaal, zoals de kweekreactor vlak over de grens zelfs al vóór de start wordt stilgelegd. Het kabinet Den Uyl beseft dat men de milieubeweging beter te vriend kan houden. Strohalm ervaart hoe dat gaat.
tekst 5
Als er subsidie voor het milieu beschikbaar komt, zijn velen er als de kippen bij. Een voorbeeld is de al jaren bestaande, papieren 'Vereniging Water, Bodem Lucht', die plotseling actief wordt en intrekt in het herenhuis van Natuurmonumenten. Marijke Brunt zit in hetzelfde huis en ziet het allemaal gebeuren.
tekst 6
Niet alle milieu-activisten van het eerste uur zijn even gelukkig met de nieuwe verenigingen en stichtingen die in 1972 met subsidie van de overheid - ontstaan. Remi Poppe van het Centraal Actiecomité Rijnmond.
tekst 7
Hoe voorzichtig en stichting als Natuur en Milieu zich opstelt, blijkt uit een ervaring die Marijke Brunt (nog altijd hoofd voorlichting van die organisatie) opdoet in de verkiezingstijd, begin jaren '70.
tekst 8
Dat die - in de beginjaren o zo voorzichtige 'officiële´ milieubeweging, zich afgelopen week toch de overwinning in de strijd om de open Oosterschelde toeeigende, wordt haar door de activisten van het eerste uur niet in dank afgenomen. Hans van Damme en Paul de Schipper.
tekst 9
Want de Oosterschelde wordt niet afgedamd. Na een kabinetsberaad, dat de hele nacht duurde, vertelt minister Westerterp het grote nieuws op 9 november 1974 's morgens om half 5 aan de enige nog wachtende verslaggever.
tekst 10
Dat was de Oosterschelde. En er volgen meer positieve besluiten. Er is écht sprake van een Keerpunt '20. Jan Abrahamse van de werkgroep Dollard en Ben Wasser van het comité Groenlanden in de Ooijpolder over hun overwinningen.
tekst 11
Els Plantenga van de Werkgroep Naruur en Milieu Eindhoven heeft zowel overwinningen als nederlagen gekend.
Tekst 12
Nelleke Wüstow en Remi Poppe, beiden van het Centraal Actiecomité Rijnmond over betrekkelijkheid van de overwinningen in het Rijnmondgebied.
tekst 13
Er zijn ook activisten van het eerste uur, die alleen maar bittere ervaringen hebben opgedaan. Zoals Cees van Ojik van de Lastige Zwanenburger.
De ervaringen met Schiphol geven Van Ojik het grootste recht om zo bitter te zijn. Maar de meeste milieuactivisten van het eerste uur kunnen zich vinden in de conclusie van Els Plantenga.