Het Spoor Terug
De last der lusten 2: De strijd om acceptatie
Tweede aflevering van vijfdelige serie over de geschiedenis van de NVSH, de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming.
Naast medische hulp in consultatiebureaus en condoomverkoop gaat de NVSH zich na de oorlog steeds meer op voorlichting toeleggen. Er worden huwelijksscholen opgericht en door het hele land houdt men lezingen en ouderavonden, vaak met behulp van voorlichtingsfilms. En met succes: de NVSH krijgt Koninklijke Goedkeuring, de pil wordt uitgevonden en Mgr. Bekkers spreekt zicht uit voor seks zonder voortplantingsdoeleinden. Midden jaren zestig telt de vereniging meer dan 200.000 leden.
Inleidende teksten:
Tekst 1
Op 18 en 19 mei 1946 wordt de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming opgericht. Maar de wens van de toenmalige secretaris Gé Nabrink om tot een volledige seksuele hervormingsbeweging te komen gaat de meeste leden veel te ver. De NVSH, zo is de gedachte, moet een 'doorbraak'-organisatie worden en hervormingen moeten geleidelijk tot stand komen. De beginselverklaring van de NVSH is dan ook zeer gematigd. De vereniging richt zich vooral op geboorteregeling en seksualiteit binnen het huwelijk. Voor- of buitenechtelijke geslachtsgemeenschap blijft uit den boze, abortus wordt bestreden en homofilie is voor de vereniging nog steeds een ziekelijke afwijking. Voorzichtig manoeuvreren blijft jarenlang het motto van de organisatie. Want de behoudende seksuele moraal van voor de oorlog heeft stand gehouden: seksualiteit is nog steeds taboe. Rondom het huwelijk hangt een aureool van heiligheid en voor seksuele lusten is geen plaats. Niet dat Nederlandse man en vrouw minder actief zijn tussen de lakens, maar men spreekt er niet over. Geert Beerda, in de jaren vijftig actief lid geworden van de vereniging, schetst het aldus:
Tekst 2
Praktische hulpverlening en voorlichting op het gebied van geboorteregeling krijgt de hoogste prioriteit. De Stichting Consultatiebureaus wordt in ere hersteld. De zgn. Rutgershuizen herrijzen en overal in het land verschijnen middelendepots, waar leden voorbehoedmiddelen kunnen kopen. Voorbehoedmiddelen die volgens de Zedelijkheidswetten van 1911 nog steeds niet openbaar verkocht of aangeprezen mogen worden.
In 1948 begint de NVSH ook een opleiding tot deskundig medewerkster: verpleegsters leren o.a. om zonder de hulp van een arts, pessaria aan te brengen. Noodzakelijk, omdat er net als voor de oorlog nog steeds een groot tekort is aan artsen die voor de NVSH willen werken. Lies Beek van Onsenoord is zo'n deskundig medewerkster van het eerste uur en werkt in eerste instantie in het Aletta Jacobshuis in Amsterdam
Tekst 3
Toch doet de katholieke kerk in Limburg er alles aan om de groeiende aanhang van de NVSH en haar propaganda tegen te gaan.
Tekst 4
Een van de meest succesvolle NVSH-initiatieven op het gebied van voorlichting is de oprichting van de huwelijksschool, waar verloofde stelletjes en jonggehuwden de grondbeginselen van het huwelijk wordt bijgebracht. De eerste huwelijksschool start in 1948 in Rotterdam met 76 leerlingen. Eind 1959 zijn er in het hele land 41 huwelijksscholen actief. Ook in Emmen, waar Geert en Jannie Beerda voor de NVSH werkzaam zijn
Tekst 5
Voorlichting wordt ook gegeven in het blad van de NVSH, Verstandig Ouderschap. Leden krijgen het blad gratis toegestuurd, desgewenst in een gesloten envelop. Vooral de rubriek 'Wij Willen Weten', waarin vragen van lezers worden beantwoord, is populair.
Tekst 6
Voor precaire of ideologische hervormingsvraagstukken is er in de rubriek Wij willen weten geen plaats. Het imago van de NVSH mag niet bezoedeld worden, de organisatie heeft al moeite genoeg om geaccepteerd te worden. Maar in 1953 komt de NVSH toch in opspraak. De voorzitter en redacteur van de rubriek Wij willen weten, de arts Wim Storm wordt veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf wegens het illegaal opwekken van abortus. En dat terwijl de NVSH onwettige verstoring van de zwangerschap tot haar beginselen rekent. Dat wordt duidelijk op het jaarlijkse congres waar ook Lies Beek van Onsenoord aanwezig is.
Tekst 7
De verwijdering van voorzitter Wim Storm uit al zijn functies en de brave houding van de NVSH heeft alles te maken met de pogingen van vereniging om Koninklijke Goedkeuring te krijgen. Al in 1950 heeft de NVSH een verzoek ingediend, maar politiek ligt de zaak gevoelig. Bram Wasmus, vanaf begin jaren '50 bestuurslid in Eindhoven legt uit waarom de NVSH die Koninklijke Goedkeuring zo belangrijk vindt:
Tekst 8
De toenmalige minister van Justitie Donker staat weliswaar positief tegenover de NVSH, maar laat de politieke samenwerking met de confessionelen prevaleren, zoals blijkt uit een brief die de advocaat van de NVSH, jonkheer mr. Pieter de Brauw op 25 mei 1956 aan het hoofdbestuur schrijft.
Tekst 9
Het zal nog twee jaar duren voordat uiteindelijk de Koninklijke Goedkeuring aan de NVSH wordt verleend. Intussen groeit het aantal leden. In 1955 staan er meer dan 100.000 ingeschreven. Sommige uit ideologische overwegingen, de meesten vanwege de voorbehoedmiddelen, want wie condooms of pessaria wil kopen bij de NVSH, moet het lidmaatschap op de koop toe nemen. Bram en Riet Wasmus zijn in die jaren depothouder in Eindhoven:
Tekst 10
Goedkope en goede condooms, de NVSH gaat er prat op. Maar Hans Schwantje, begin jaren 50 student medicijnen, vertrouwt ze niet. Terecht zoals hij later zal ontdekken.
Tekst 11
Toch worden Hans Schwantje en zijn vrouw Ineke gegrepen door het werk van de NVSH. Als hij zich in 1957 in Zwolle als huisarts vestigt, neemt hij deel aan allerlei activiteiten die de geboorteregeling propageren
Tekst 12
Rijk geworden door de middelenverkoop breidt de NVSH het aantal consultatie en inlichtingenbureaus steeds verder uit. Eind jaren 50 zijn er al 20 Rutgershuizen, over het hele land verspreid. Zo ook in Emmen, waar het hoofdbestuur in Den Haag besluit een Rutgershuis op te richten. Geert en Jannie Beerda worden de beheerders en propageren in het behoudende Drenthe de geboorteregeling.
Tekst 13
Langzaam ontworstelt de NVSH zich aan haar isolement. Als in 1958 de Koninklijke goedkeuring eindelijk afkomt, meldt de toenmalige voorzitter Jacques Griep: “We hebben een status gekregen, die men niet meer omzeilen kan en die anderen andere dwingt ons op gelijk niveau te ontmoeten."
Die status wordt verhoogd als de NVSH in 1958 de tekenfilm Kringloop in omloop brengt. De film gaat over het voortplantingsproces bij de mens. Nog nooit is het proces van zwangerschap zo nauwgezet in beeld gebracht. Kringloop maakt een succesvol tournee door Nederland, steeds onder begeleiding van een arts die wijst op de mogelijkheden tot geboorteregeling. Van alle kanten wordt de film enthousiast ontvangen; zelfs de Katholieke Filmkeuring geeft haar zegen, ook al omdat in het commentaar bij de film het woord voorbehoedmiddelen niet voorkomt.
En daar dwarrelt een pamflet van de NVSH in de bus. Van de afschuwelijke, heidense, mensonterende NVSH. En die zal leren hoe men leven kan en wel zo, dat er toch geen kindertjes komen... En daar zitten de vaders en moeders in veel te kleine huizen. "Geen ruimte?" fleemt de NVSH. "Geen nood. Ik wijs u de weg. De weg van het seksuele geluk. Lusten, zonder lasten. Kinderen? Dat zijn maar mee-eters en meehuizers, die de ruimte nog kleiner maken".
Juist omdat de woningtoestanden zo slecht zijn, krijgt de NVSH haar kansen, zelfs in ons katholieke gewest. Al onze katholieke raadsleden, onze katholieke wethouders en onze katholieke burgemeesters, moeten zich hiervan terdege bewust zijn.
Bouwt huizen. Dan ook smeedt gij wapenen tegen de grote Satan, op wiens voorhoofd in vurige letters die afschuwelijke letters staan: NVSH.