Het Spoor Terug
’t Is plicht dat ied’re jongen 5: De Duitse inval
Aflevering 5 van de negendelige Spoor Terugserie 't Is plicht dat ied're jongen, over de geschiedenis van de dienstplicht.
Deze aflevering "De Duitse inval" begint met de mobilisatie van amper geoefende soldaten en eindigt met het debacle in mei 1940, als het leger door de Duitsers onder de voet wordt gelopen.
Inleidende teksten:
tekst 1
Met dat nieuws wordt Nederland op de prachtige voorjaarsmorgen van 10 mei 1940 wakker gemaakt. Het is oorlog! Voor het eerst in meer dan een eeuw is ons land betrokken bij een oorlog. En iedereen houdt z'n hart vast voor ons leger. Zou dat in staat zijn om tegenpartij te bieden? Het eerste wat de honderdduizenden soldaten vanuit hun loopgraven en schuttersputten zien, zijn vliegtuigen. Soldaat Jagtenberg, die aan de Grebbelinie bij Wageningen ligt, heeft even de illusie dat de Duitsers zijn tegen te houden.
tekst 2
Paniek en ontreddering beginnen zich al snel meester te maken van hen die de Grebbeberg moeten verdedigen. Ook soldaat Gerard Haarsma, die met z'n 35 jaar tot de oudste lichting die nog mee moet vechten behoort, vreest voor z'n leven. Officieel is hij telegrafist, maar hij wordt plotseling karabijnschutter.
Tekst 3
Op een andere helling van de Grebbeberg komt Soldaat Vinke oog in oog met de vijand te staan.
tekst 4
Soldaat Jagtenberg is intussen ook gevangengenomen en wordt door de Duitsers als levend schild gebruikt. Terwijl zij door een sloot langs de weg oprukken moeten Jagtenberg en z'n maats een paar kanonnen over die weg vooruit trekken. Daarbij vliegen de Nederlandse kogels hem om de oren.
Tekst 5
Steeds meer soldaten die nog niet krijgsgevangen zijn gemaakt, proberen te vluchten. Maar dat komt sommigen van hen duur te staan. Want aan de westkant van de Grebbeberg is de militaire politie onder leiding van kapitein Gelderman opgesteld en die hebben de opdracht om vluchtende soldaten tegen te houden en desnoods terug te schieten. Marechaussee Oordt is één van hen.
tekst 6
Zeker 15 Nederlandse soldaten vallen onder het vuur van de militaire politie.
Telegrafist Haarsma heeft het geluk dat hij al eerder opdracht heeft gekregen de Grebbeberg te verlaten en naar IJsselstein te trekken.
tekst 7
Doordat de Duitse vliegtuigen duizenden parachutisten achter de linies droppen, woedt de strijd al vanaf het begin ook in Holland. Niet alleen rond Rotterdam en Den Haag, maar ook in Dordrecht. Tijdens straatgevechten in die stad doet pontonnier Siem Heiden zijn eerst oorlogservaring op. Vanuit een zolderraam ziet hij een Duitse parachutist lopen.
tekst 8
Ondanks kleine successen die Nederlandse troepen boeken, is het ook in de vesting Holland snel gedaan met ons leger. Als op 14 mei het hart van Rotterdam is platgegooid, capituleert Nederland. Het Duitse legerjournaal kondigt enthousiast de overwinning aan.
tekst 9
Toch is er één stukje Nederland, dat nog doorvecht. Dat is Zeeland, waar Franse troepen te hulp zijn gekomen. De eerste verdedigingslinie, vlakbij de Brabantse grens is bij Rilland-Bath. Daar ligt soldaat Johan de Caluwé.
Tekst 10
Achter de zogeheten ‘Bathlinie’ liggen geïnundeerde polders en daar achter hebben troepen zicht ingegraven in de Zanddijkstelling. Maar ook zij gaan er vandoor eer het tot een gevecht is gekomen.
Dienstplichtig sergeant Jacq Jansen
tekst 11
Bij Westkapelle, nog verder in het Zeeuwse achterland zit dienstplichtig matroos Jan Provoost aan boord van de mijnenveger BV 31. Omdat ze bijna geen brandstof hebben, koersen ze naar de haven van Vlissingen.
tekst 12
Jan Provoost komt met een stroom vluchtende militairen in Engeland terecht en zal er de hele oorlog blijven en meedoen aan de voorbereidingen van de invasie. Twintigduizend dienstplichtigen worden krijgsgevangen gemaakt maar mogen na korte tijd naar huis.
In totaal sneuvelen in de meidagen 2200 Nederlandse militairen en raken er 2700 ernstig gewond. En dan zijn er nog de talloze, die een trauma aan 1940 overhouden. Soldaat Jagtenberg wordt z’n leven lang geplaagd door nachtmerries en pontonnier Heiden door een scala van traumatische aandoeningen.
reservetekst 1
Terwijl Jan Provoost richting Frankrijk vlucht, capituleert Zeeland. Soldaat André Paridaen mag z'n geweer, waar hij geen schot mee gelost heeft, op een hoop gooien op een Walchers weiland en komt met duizenden andere krijgsgevangenen in Bergen op Zoom terecht.
reservetekst 2
Paridaen is een van de 20.000 dienstplichtigen die korte tijd krijgsgevangen raakt maar snel weer vrijkomt. Maar de meidagen kosten ook aan 2200 Nederlandse militairen het leven, terwijl er 2700 ernstig gewond raken. En dan zijn er nog de jongens, die een trauma aan 1940 overhouden. Soldaat Jagtenberg wordt z'n leven lang geplaagd door nachtmerries en pontonnier Heiden door een scala van traumatische aandoeningen.