Het Spoor
Portugal 3
Derde deel van een driedelige serie reisverslagen die Fieneke Diamand en Peter Flik maakten van de reis naar Portugal in het gezelschap van de Portugees-Nederlandse schrijver Jose Rentes de Carvalho. Centraal in de gesprekken en discussies tussen de reporters en Rentes de Carvalho staan de groeiende welvaart en materialisme, de grote lelijke huizen van terugkerende emigranten, de kerk en het geloof, de steun van de Partij van de Arbeid aan de socialistische zusterpartij in Portugal en de Anjerrevolutie in 1974.
Geïllustreerd met voorgelezen fragmenten uit het boek 'Portugal, de bloem en de sikkel' en met een geluidsfragment van een processie.
---
0'00" Programmatune en inleiding
na 1'58" Interview van Fieneke Diamand met José Rentes de Carvalho over veranderende waarden, zich uitend in een toenemend materialisme. Hij spreekt verder over de gevolgen van de groeiende welvaart en van de toetreding tot de E.E.G.
na 7'22" Inleiding over emigratie uit Portugal. Flik over hun reis door Tras os Montes, de geboortestreek van Rentes. Inleiding over de gevolgen van de emigratie voor Portugal.
na 12'35" Flik, Diamand en Rentes spreken over de kolossale lelijke huizen die teruggekeerde emigranten bouwen in Portugal. Inleiding over het bezoek van Flik, Diamand en Rentes aan een uit Canada teruggekeerde bewoonster van zo'n huis.
na 17'15" Flik, Diamand en Rentes spreken met de bewoonster in het Engels en Portugees over de bouw van het huis, over het verblijf in Canada en over haar terugkeer in Portugal. Rentes vindt het huis heel lelijk en beschrijft het interieur. Rentes wijt de wansmaak van de bewoonster aan haar ontworteling.
na 29'09" Flik, Diamand en Rentes praten buiten na over de ontmoeting en vergelijken het huis van de Canadees-Portugese met het mooie oude huis van de buren.
na 34'04" Flik, Diamand en Rentes stoppen de auto om weer een lelijk huis te bekijken. Ze spreken in het Portugees met de bewoners.
na 38'49" Diamand over de ontmoeting met twee zusters die in een oud huisje wonen, naast de nieuwe woning van teruggekeerde emigranten. Flik, Diamand en Rentes spreken in het Portugees met de zusters over het bakken van eigen brood en over de relatie met de buren. De buren willen een stuk van hun grond kopen, zij willen echter niet verkopen. Eén van de twee vrouwen barst in huilen uit omdat ze vervreemd zijn van hun rijk geworden buren.
na 47'53" Pres. over het groeiend materialisme dat de terugkeer van de emigranten in Portugal met zich meebracht.
na 50'43" Rep. en Rentes spreken over een film die Rentes wil maken om de desastreuze gevolgen van de "vooruitgang" in Portugal aan te tonen.
na 54'18" Afkondiging van het eerste uur door pres.
Na 56'29" Geluid van een processie en inleiding over de rol van de kerk.
na 60'01" Inleiding over de kerk in Miranda in noordoost Portugal.
Geluid van een processie. Flik, Diamand en Rentes spreken met de koster van Miranda over een beeld van het kindeke Jezus met moderne kleding aan. Voor het beeld zijn 18 kostuumpjes beschikbaar.
na 65'59" Inleiding over de overnachting in een jachthotel. Flik, Diamand en Rentes kijken naar een video-opname van een processie, Flik en Diamand vinden het ritueel belachelijk, Rentes vindt de processie waarde hebben voor de deelnemers.
na 69'32" Flik, Diamand en Rentes spreken aan de hand van de video-opname van de processie over de rol van de kerk in de fascistische periode onder Salazar. Ze discussiëren over individueel geloof en persoonlijke vrijheid. Flik noemt het geloof een poppenkast, Rentes maakte een vergelijking tussen linkse activisten in Nederland en gelovigen. Ze spreken over het verschil tussen het calvinisme en katholicisme.
na 82'35" Flik en Diamand luisteren om half drie 's nachts naar een bandje met een Portugees liedje over boetelingen.
na 88'02" Flik, Diamand en Rentes spreken aan het ontbijt over het overvloedige ontbijt en over een gesprek dat Rentes had met twee Engelse ondernemers over de modernisering van Portugal. Flik, Diamand en Rentes spreken over de verschillen in het niveau van welvaart en de ontwikkeling van de verzorgingsstaat tussen Nederland en Portugal en over de andere mentaliteit in Portugal.
na 89'03" fragment uit het boek 'Portugal, de bloem en de sikkel' over de steun van de PvdA voor de socialistische partij van Soares. Flik, Diamand en Rentes spreken over Rentes' cynische ontvangst van de Anjerrevolutie, waardoor hij werd afgeschilderd als fascist. Ze spreken over de toedracht en de nasleep van de revolutie, en over de rol van het leger en van de ambassadeur van de Verenigde Staten in de revolutie.
na 110'06" fragment uit 'Portugal, de bloem en de sikkel'. Rentes becommentarieert het fragment.
Afkondiging.
Samenstelling Fieneke Diamand en Peter Flik, presentatie Wim Noordhoek.