De Amerikaanse kunstenaar Robert Rauschenberg is in Amsterdam voor een grote tentoonstelling in het Stedelijk Museum. Hij loopt door een half afgebroken buurt in de stad, ondertussen horen we de voice-over vertellen over hoe hij te werk gaat. Dan zien we zijn werk in het Stedelijk, met enkele citaten van Rauschenberg

In de werken die te zien zijn in het fragment, plakte Rauschenberg (1925-2008) objecten op canvasdoeken en doorbrak daarmee de traditionele tegenstelling tussen schilderkunst en beeldhouwkunst. Eerder maakte Rauschenberg zijn White Paintings. Deze serie wit geschilderde doeken lijken op het eerste oog niets te betekenen, maar een canvas is nooit leeg, aldus Rauschenberg. In een museumruimte valt er licht op het doek, of de schaduw van de kijker, waardoor er meer is dan een wit doek. De White Paintings inspireerden avant-gardecomponist John Cage tot zijn stuk 4’33”.

Een ander bekend werk van Rauschenberg is Erased De Kooning Drawing (1953). Dit werk is een tekening die de kunstenaar kreeg van Willem de Kooning en vervolgens had uitgegumd. Over dit werk zei hij in 1968 tegen Vrij Nederland: "Ik wilde iets dergelijks in tekeningen doen, wat ik ook deed met mijn witte schilderijen. Een blank doek is geen schilderij; een vel wit papier is ook geen tekening. Ik heb er witte verf op aangebracht, en zo moest ik dus ook een tekening maken die toch wit was."

Op de vraag waarom het per se een tekening moest zijn van De Kooning en niet van hemzelf, antwoordde hij: "Dat zou geen kunst zijn. De Koonings tekening was grote kunst; hij was de belangrijkste kunstenaar van dat ogenblik."

Josef Albers: Schilder, beeldhouwer, schrijver en docent
 
Over zijn ervaringen met Josef Albers zei Rauschenberg in 1968: 'Albers was heel streng en gedisciplineerd. Hij liep achter iedereen aan en commandeerde: ga je atelier opruimen, of: laat je haar knippen. Het moest er ordelijk aan toegaan en ik was veel te slordig. Toen men een paar jaar geleden in New York een grote tentoonstelling van mijn werk zou gaan maken, stuurden de organisatoren aan allerlei mensen die mij vroeger gekend hadden een brief waarin ze vroegen om een soort statements. De organisatoren hadden Albers ook een brief geschreven en die antwoordde: "Ik heb jarenlang les gegeven en heel veel leerlingen gehad. Ik kan ze toch onmogelijk allemaal herinneren!"' (Vrij Nederland maart 1968)

Stedelijk Museum


Rauschenbergs werk was verschillende keren in Nederland te zien. Voor het eerst in 1961, in het Stedelijk Museum Amsterdam met de tentoonstelling Bewogen Beweging. In de jaren daarna was het werk nog paar keer te zien als onderdeel van overzichtstentoonstellingen, maar de tentoonstelling van 1968 was de grootste expositie over zijn werk in jaren. SM Robert Rauschenberg was de titel. Het bestond uit 37 werken, waaronder een aantal combine paintings.

Het meeste opzien baarde het werk Soundings, een geluid- en lichtexperiment dat speciaal werd gebouwd in het Stedelijk Museum. In een donkere zaal werden microfoons opgehangen die het geluid van de bezoekers opnamen. Dit werd vervolgens via elektronische geluidsfilters omgezet naar lichtflitsen op een wandschildering van zwevende stoelen. Het werk werd in vijf weken gemaakt in samenwerking met vier ingenieurs, twee natuurkundigen en zeven technici.

De expositie van Rauschenberg was te zien van 23 februari tot 7 april 1968. Bij de opening waren onder anderen Karel Appel, Shinkichi Tajiri, Jan Wolkers en Wim T. Schippers aanwezig.

Het Stedelijk Museum werd de afgelopen jaren verbouwd, maar opent op 23 september weer zijn deuren voor het publiek.