Toen hij in 1953 werd afgekeurd voor militaire dienst, begon Nooteboom met de onlangs overleden fotograaf Philip Mechanicus door Europa te zwerven, een ervaring die hij gebruikte voor zijn novelle Philip en de anderen (1955), die bekroond werd met de Anne Frankprijs. In 1956 verscheen zijn poëziedebuut De doden zoeken een huis en debuteert hij als journalist met een stuk in Het Parool over de Hongaarse opstand. Vanaf 1957 schreef Nooteboom voor Elsevier en de Volkskrant. In 1968 werd hij reisredacteur bij het tijdschrift Avenue waarvoor hij in de volgende jaren reizen naar Afrika, Azië, Zuid-Amerika en Australië maakt, veelal met fotograaf Eddy Posthuma de Boer en soms met zijn toenmalige vriendin Liesbeth List. In 1963 worden zijn reisverhalen gebundeld onder de titel Een middag in Bruay, in 1965 gevolgd door het goed ontvangen Een nacht in Tunesië.
Zijn vele omzwervingen zorgden ervoor dat de literaire bewegingen in de Nederlandse literatuur aan Nooteboom voorbij lijken te gaan, ook al publiceerde hij in tijdschriften als De Gids, Tirade, Maatstaf en Bzzlletin. In de jaren zestig en zeventig werd zijn werk vaak bekroond: in 1960 krijgt hij de Visser Neerlandiaprijs voor het toneelstuk De zwanen van de Theems, in 1963 de Lucy B. en C.W. van der Hoogprijs voor zijn roman De ridder is gestorven, in 1978 de Jan Campertprijs voor de dichtbundel Open als een schelp, dicht als een steen. Veel bewondering is er ook voor zijn vertaalwerk van schrijvers als Enzensberger, Pavese, Neruda en Hughes.
Met het verschijnen van de roman Rituelen in 1980 werd Nootebooms literaire roem definitief. In 1981 ontving Nooteboom voor deze roman de Bordewijkprijs. Het boek markeerde het begin van Nootebooms steile opmars in het buitenland. De Duitse litaratuurpaus Marcel Reich-Ranicki is een enthousiaste fan van het werk van Nooteboom. In zijn meest bekende romans Rituelen en Allerzielen (1998) is zijn stijl toegankelijker maar ook in die romans is de diepgravende intellectuele manier van schrijven van Nooteboom in elke zin terug te vinden.
In Nederland won hij in 1985 de Multatuli-prijs voor In Nederland en in 1992 de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre. Maar nog veel talrijker zijn de prijzen en onderscheidingen die hem in het buitenland ten deel zijn gevallen. In 1993 krijgt hij de Europese Aristeionprijs voor Het volgende verhaal en in 2002 de Hansische Goethe-Preis voor zijn gehele oeuvre. In 1991 ontvangt hij het Franse Légion d'honneur en wordt hij benoemd als lid van de Akademie der Künste in Berlijn. In 1997 wordt hij in de Verenigde Staten benoemd tot Honorary member of the Modern Language Association. In 1998 ontvangt hij het eredoctoraat in de letteren van de Katholieke Universiteit Brussel. In 2004 krijgt hij in Nederland de belangrijke P.C. Hooftprijs, in Oostenrijk de 'Österreichische Staatspreis für europäische Literatur 2003' en in Italië de Premio Europeo di Poesia.
Nooteboom woont afwisselend in Amsterdam en het Spaanse eiland Menorca.
(Foto: Henk Wildschut)