Garrie van Pinxteren (Amsterdam, 1958), sinoloog en China-correspondent, is op 11 augustus de vierde VPRO Zomergast. Als Garrie van Pinxteren in 1982 als student naar Shanghai gaat, weet ze nog niet dat het haar ‘levensbestemming’ zou worden. In Shanghai studeert ze Oude Chinese geschiedenis en in Beijing Theaterwetenschap. Ze studeert in Leiden af als sinoloog en gaat in 1998 in China wonen. In 2001 wordt ze China-correspondent voor NOS Nieuws en NRC. Janine Abbring interviewt Van Pinxteren over haar ideale televisieavond.

‘China veranderde de afgelopen decennia in sneltreinvaart en Garrie van Pinxteren stond daar met haar neus bovenop; de opkomst van Xi Jinping, het systeem van surveillance, de economische ontkoppeling van het Westen. Ik ben enorm benieuwd hoe ze nu kijkt naar dat land waar, zoals ze zelf zegt, “alle zuurstof uit is verdwenen”.’

Janine Abbring
© Reinier van Brummelen / VPRO

Van Pinxteren leert China en Chinezen kennen vanuit uiteenlopende hoedanigheden. Zo is ze tolk voor het Groot Chinees Staatscircus, vertaalt ze Chinese films en televisieprogramma’s en werkt ze op een handelskantoor in de Oost-Chinese stad Hangzhou. Daar probeert ze Nederlandse producten, zoals Buggy’s en TomToms, op de Chinese markt te brengen. Later is ze als onderzoeker verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael en het Leiden Asia Centre. Ze doceert aan de master Journalistiek (Rijksuniversiteit Groningen) en bij Chinastudies (Universiteit Leiden). Ze publiceert het boek China. Centrum van de wereld (2007) en samen met Frank Pieke schrijft ze Nederland door Chinese ogen. Van groepstoerist tot internetjournalist (2017). Op 1 augustus verschijnt haar nieuwste werk: Verplicht gelukkig. Dagelijks leven in een communistische heilstaat. 

Gedurende ruim vier decennia ziet van Pinxteren het ‘onwerkelijk mooie China’ veranderen. In 1998 gaat ze wonen in een land dat sinds de jaren tachtig rijker, opener en vrijer wordt en veel dichter bij de rest van de wereld komt te staan. Als ze in 2018 voor de tweede keer als correspondent naar China gaat, valt haar op hoe die vrijheid en openheid in rap tempo verdampt. Mensen zijn voorzichtiger als ze met haar praten, als ze al durven. Mensenrechtenadvocaten en journalisten worden gearresteerd, waaronder een oude vriend van Van Pinxteren.  

Ook naar de rest van de wereld verandert China van houding. De culturele kruisbestuiving, handel en samenwerking met het Westen maakten plaats voor een meer assertieve houding en voor de wens om leidend te worden op het wereldtoneel. Nederland wordt daarmee geconfronteerd. China vormt, zo schrijft de AIVD, ‘een van de grootste cyberdreigingen tegen Nederland en Nederlandse belangen op dit moment’. Onlangs vond zelfs bijna een militaire aanvaring met Nederland plaats in de Oost-Chinese Zee. Terwijl het Nederlandse marineschip Zr.Ms. Tromp daar voer, achtervolgden twee Chinese gevechtsvliegtuigen het schip. Door die confrontatie is, aldus Van Pinxteren, ‘Nederland voor China niet langer een neutrale partij, maar een potentiële tegenstander.’ 

‘Ik wil laten zien wat me afschrikt aan het land waarvan ik ben gaan houden en voelbaar maken waarom ik het zo’n tragedie vind dat China en het Westen steeds verder van elkaar afdrijven. Daarbij zijn grote kansen verloren gegaan. Ook wil ik de kijker meenemen op een reis naar een intiem China. Daar tref je de schoonheid van mensen die zich openstellen voor een nieuwe, vreemde wereld. Maar je vindt er ook het verdriet om de rechteloosheid en de machteloosheid onder een wreed politiek systeem. Ik hoop zichtbaar te maken dat Chinezen weliswaar in een totaal andere politieke en maatschappelijke realiteit leven, maar dat hun passies, dromen en angsten niet verschillen van de onze. En natuurlijk zal het gaan over vriendschap en (homoseksuele) liefde, hoe onderdrukt en verwrongen die soms ook is.’

Garrie van Pinxteren

Van Pinxteren wil tijdens haar Zomergastenavond de schoonheid, het warme én de dreiging van China tonen aan de hand van kleine verhalen, over de levens van de mensen waarmee ze spreekt, over wat ze er zelf meemaakt en over wat ze zag en ziet veranderen.

Over Janine Abbring

Programmamaker, journalist en presentator Janine Abbring (Groningen, 1976) presenteerde van 2017 tot en met 2022 VPRO Zomergasten. Voor haar interview met wijlen burgemeester Eberhard van der Laan, in 2017, ontving Abbring de Sonja Barend Award. Van 2021 tot 2023 interviewde ze in Wintergasten internationaal vooraanstaande denkers en makers. Op dit moment is ze eindredacteur van De Avondshow met Arjen Lubach.